Mısır Çarşısı'nda tahliye davaları

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Mısır Çarşısı'ndaki kiracılarını istediği yüksek zammı kabul etmediği için ‘‘fuzuli şagil’’, yani sebepsiz işgalci ilan etti. Karşılıklı davalar 2 yıldır sürüyor.

Mısır Çarşısı'nda ilginç bir hukuk mücadelesi var.Çarşı, 1980'den sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlandığından esnafı, uzun yıllar Vakıflar'ın kiracısı olarak çarşıda kaldı.

1998'de hükümet, Vakıflar'ın tüm Türkiye'deki kiracılarına yüzde yüz oranında zam teklif etti. 175 milyon lira olan Mısır Çarşısı kiraları, bu zamla 350 milyon lira olacaktı. Mısır Çarşısı esnafı dahil birçok kiracı bu artışı makul karşıladı ve yeni kontratlar hazırlandı.

Ancak hükümet karar değiştirerek, kiralara yüzde 400'ün üzerinde zam yapıldığını bildiren 4331 sayılı yasayı hazırladı ve Meclis'ten geçirdi.

Mısır Çarşısı kiracıları, bir anda 350 milyon yerine ayda 800 milyon lira kira vermek zorunda bırakıldı. Bu kira bedeli her yıl için enflasyona endekslenmişti. 1999'da kira yüzde 40 zamla 1.120 milyar, 2000'de de yüzde 25 zamla 1.4 milyar olacaktı.

Mısır Çarşısı bu parayı vermeyi reddedince konu mahkemeye intikal etti. Sonunda Anayasa Mahkemesi esnafı haklı bularak, aynı yıl yasayı iptal etti.

Fuzuli şagil oldular

Böylece karmaşık bir durum ortaya çıktı. Sözleşme yapmadan dükkanlarında kalan birçok esnafın, kiracı olma durumu ortadan kalktı.

Mısır Çarşısı esnafı, yasa iptal edilince Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne başvurdu ve 350 milyon olarak belirlenen kira önerisi üzerinden yeni bir kontrat önerdi. Ancak Vakıflar reddetti. Anlaşma için esnafın ayda 800 milyon vermesi gerekiyordu.

Esnaf kabul etmeyince, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Mısır Çarşısı esnafını ‘‘Fuzuli şagil’’ ilan etti. Yani esnafın kiracılığını geçersiz saydı.

Her birine başka karar

Mısır Çarşısı esnafı, teker teker Vakıflar Genel Müdürlüğü aleyhine ‘‘kiracılığın tespiti’’ davası açtı.

Bir ay önce sonuçlanmaya başlayan davalarda ilginç kararlar çıktı. Aynı çarşının esnafının durumunun görüldüğü 14 davada, 8 dükkan davayı kazanırken, 6 dükkan kaybetti. Yani mahkemeler bazı dükkanların Mısır Çarşısı'nın kiracısı olduğuna bazılarının da olmadığına karar vermişti.

Vakıflar davayı kaybeden 6 dükkan için tahliye davası açtı.

30 milyar borç çıkarıldı

Şu anda Mısır Çarşısı'nda tam bir belirsizlik var. Henüz sonuçlanmayan davalar sürerken, Mısır Çarşısı Esnafları Yardımlaşma ve Koruma Derneği de, Vakıflar Genel Müdürlüğü ile anlaşma yolu arıyor. Ancak Vakıflar kendi şartlarında diretiyor. Buna göre, eğer esnaf Vakıflar'la anlaşmak istiyorsa 350 milyon lira üzerine iki yıldır biriken kira farklarını ödeyeceği gibi, bir de bu paranın yüzde 50 faizini verecek. Bu hesaba göre şu anda her esnafın Vakıflar'a 30 milyara varan borcu var. Ancak esnaf mahkemeden vazgeçmeyeceğini söylüyor.

Derneğin işlevi

Mısır Çarşısı Esnafları Yardımlaşma ve Koruma Derneği, esnaftan ayda 35 milyon lira aidat topluyor. 15 milyonu personel giderlerine, geri kalanı restorasyona harcanıyor. Personel giderlerinin büyük kısmı çarşının önündeki güvenlik görevlileri için harcanıyor. Çarşının 6 kapısında birer güvenlik görevlisi nöbet tutuyor, iki görevli de içeride devriye geziyor. Hepsi 8.00-19.00 arasında çalışıyor. Bu uygulama önceki yıl Mısır Çarşısı'ndaki patlamadan sonra başladı.

Mısır Çarşısı Esnafları Yardımlaşma ve Koruma Derneği 2. Başkanı Çetin Palancı

Biz çarşıya iyi bakıyoruz

Mısır Çarşısı Esnafları Yardımlaşma ve Koruma Derneği 2. Başkanı Çetin Palancı bu davaları kazanacaklarını öne sürüyor. Palancı şöyle diyor:

‘‘Vakıflar'la iyi ilişkiler içinde olmaya gayret ettik. Geçen sene bir protokolle Mısır Çarşısı'nın elden geçirilmesini üstlendik. Çarşının çatısı yıpranmıştı. Üzerine 2 milimetre kalınlığında toplam 200 ton kurşun attık. İçeride eskiyen duvarları restore ettik. Kubbelerin alemlerini yeniledik. İç badanasını yaptırdık. Paslanmış fenerlerini elden geçirdik. 150 milyarlık bir masraf yaptık. Biz binamıza bakıyoruz ama Vakıflar yıllardır buraya bir çivi çakmadı. Neden bizi çıkarmak istesinler ki!’’

Nereden nereye!

Mısır Çarşısı, Yeni Cami Külliyesi'nin bir parçası olarak 1664'te yapıldı. Önce medreseydi, sonra çarşı oldu.

Adı önce ‘‘Valide Çarşısı’’ ve ‘‘Yeni Çarşı’’ydı. 18. yüzyılda satılan mallar Mısır üzerinden geldiği için ‘‘Mısır Çarşısı’’ oldu.

Altı kapısı var: Eminönü, Balıkpazarı, Ketenciler, Yeni Cami, Bahçe ve Çiçek pazarı Kapısı.

Arasta adı verilen ‘‘L’’ şeklinde bir mimariyle inşa edilen çarşı 88 bölmeden oluşuyor.

Çarşı en başta aktar ve pamukçu esnafına tahsis edildi. Kapılar eşit olarak paylaşılıyordu. 100 dükkanın 49'u aktarcı, 51'i pamuk ve yorgancılarındı.

Mısır Çarşısı, açıldığı gün IV. Mehmed'in bir fermanıyla (1664) Osmanlı'nın ecza deposu sayıldı. Baharat, bitkisel ilaç ve kahve satış merkezi oldu.

1940'ta büyük bir yangın çıktı, belediye çarşıyı onardı. Sonra dükkanlar her meslekten esnafa kiralandı ve Çarşı kimliğini kaybetti.

KUYUMCULARLA DOLDU

Mısır Çarşısı Derneği 2. Başkanı Çetin Palancı, Mısır Çarşısı'nı esnaf profilinin gitgide Kapalıçarşı'ya benzediğini söylüyor: ‘‘Mısır Çarşısı'nın eski havası kalmadı. İşler azaldı. Eskiden burada baharatçılar vardı, şimdi kuyumcular doldu. Mısır Çarşısı yavaş yavaş özelliğini kaybediyor.’’

Mısır Çarşısı'nın esnaf profili

Kuyumcu 22

Baharatçı 17

Kuruyemişçi 14

Beyaz eşyacı 6

Tuhafiyeci 6

Itriyatçı 4

Kasap 4

Bakkal 3

Şekerci 3

Dönerci 3

Terlikçi 2

Lokanta 2

Meşrubatçı 2

Ayrıca Mısır Çarşısı'nda dükkanı olmayan ama pasajın içinde kaldırım üstlerinde çalışan 15 kadar işportacı da bulunuyor. Bunlar terlik, saat ve süs eşyaları satıyorlar.