Kültürlü maymunlar

İnsanlara özgü sosyolojik bir olgu olan ‘‘kültür oluşturma süreci’’ son araştırmalara göre Japonya'daki bir maymun türünde de aynen yaşanıyor. Japon adalarından Honshu'daki yabani memelilerden olan Japon makak maymunlarının yassı taşlarla oyun oynamayı bir tür kültürel faaliyet olarak kuşaktan kuşağa aktardıkları gözlendi.

Amerikan Washington Post gazetesinde yer alan bir habere göre, Japon ve Amerikalı bilim adamları tarafından 1979'dan bu yana gözlem altında tutulan maymunların dünyanın öteki bölgelerinde yaşayan hemcinslerinden oldukça farklı ‘‘etkinliklere’’ sahip oldukları ortaya çıktı. Bilim adamlarını çok şaşırtan ve bir tür ‘‘kültürel faaliyet’’ olarak değerlendirilen eylemlerin temel özelliği ise hayvan davranışları kapsamının çok dışında olması.

Bir başka deyişle bu tür eylemler, kesinlikle beslenme, çiftleşme veya korunma gibi içgüdülerle ilgili değil. Üstelik önce bir birey tarafından keşfediliyor; sonra ilk olarak sürü içinde yaygınlaşıyor; daha sonra da zamanla kuşaktan kuşağa aktarılıyorlar. Böylelikle bu davranış etrafında bir gelenek ve giderek bir kültür oluşuyor.

YAŞLILARA SAYGI

Söz konusu maymun türünde diğer sürülerde rastlanmayan başka özellikler de keşfedildi. Örneğin bu maymun türünde yaşlılara yönelik saygı ve vefa duygusu geliştirildiği görüldü. Sürüye bir süre liderlik yapan ‘‘Deko 64’’ kod adlı bir erkek maymunun yaşlandıktan ve liderliği kaybettikten sonra sürü tarafından dışlanmadığı, aksine özellikle dişiler tarafından eski itibarına layık bir şekilde karşılandığı gözlendi.

Oyun çerçevesinde geliştirilen ve giderek bir kültür biçimine dönüşen öteki ilginç davranışlar kapsamında söz konusu maymunların bitkisel yiyecekleri ırmakta yıkamak ve tahılları yine suda elemek gibi başka alışkınlıklar da edindikleri keşfedildi.