Karaciğer nakli sonrası nelere dikkat edilmeli?

Karaciğer nakli, karaciğerin fonksiyonlarını yitirmesinin ardından gerçekleştiriliyor. Karaciğerin görevlerini yapamayacak şekilde fonksiyon bozukluğuna uğramasına karaciğer yetmezliği deniliyor. Karaciğer yetmezliği ani (akut) gelişebildiği gibi zaman içinde (kronik) de gelişebilir.

Ani Gelişen Karaciğer Yetmezliğinin Sebepleri:

Viral  enfeksiyonlar, yanlış ilaç kullanımı, özellikle mantar zehirlenmesi başta olmak üzere bilinçsiz ot ve bitki kullanımı ,karaciğer damarlarında gelişen ani pıhtı oluşması, hamilelikte karaciğerin ani yağlanması.

Zaman İçinde Gelişen Karaciğer Yetmezliği Sebepleri:

Viral enfeksiyonlara bağlı Hepatit-B Hepatit-C vb. (Ülkemizde en sık yetmezliğe sebep olan Hepatit-B’dir) ,alkole bağlı siroz

Şikayetleri ve Bulguları: Karaciğer yetmezliğinde ilk evrede belirgin olmayan rahatsızlıklar olabilir. Halsizlik, yorgunluk, karın ağrısı, çabuk yorulma gibi. Zamanla sarılık, bağırsaklardan karaciğere giden damarlarda tansiyon gelişmesine bağlı özellikle yemek borusunun mideye yakın kısımlarında toplardamar varisleri gelişebilir ve bu varislerden kanamalar olabilir. Dalak büyür ve ağrı olabilir. Dalakta pıhtılaşma hücreleri hapsolup dolaşımdaki pıhtılaşma hücrelerinin sayısı azalır ve kanamaya meyil artabilir. Hastalarda çabuk morarma ve kanamalar olabilir. Göbek çevresinden başlayarak etrafa doğru uzayan toplardamarlar belirginleşir. Erkeklerde memelerde büyüme (jinekomasti), testislerde küçülme ve vücut kıllarında dökülme olabilir. Avut içleri kızarık, tırnaklar soluk olabilir. Hastaların nefeslerinde karaciğer yetmezliğine özgü değişik koku olabilir. Bağırsaklarda emilen gıdalar karaciğere uğramadan sistemik dolaşıma geçtiği için yüksek amonyak miktarına bağlı beyin fonksiyonlarında bozulma, uykuya meyil ve komaya kadar giden tablolar ortaya çıkabilir. Karın içinde asit dediğimiz sıvı birikimi olabilir.

Tanısı İçin Neler Yapılmalıdır : Karaciğer fonksiyon testlerinin bozulduğu kanamaya eğilimin arttığı laboratuvar sonuçlarında ortaya çıkabilir. Kolay yapılabilen ultrasondan başlamak üzere diğer görüntüleme yöntemleriyle karaciğerde yumru oluşumu, karaciğerde büyüme veya küçülme, karın içinde sıvı birikimi olup olmadığı ortaya konulur. Yine karaciğere giren ve çıkan damarsal yapılar ve bu yapılardaki nabız ve tansiyon sonuçları ortaya konulur. Endoskopik olarak yemek borusu değerlendirilir. Varis oluşumu ortaya çıkar. Gerekirse bu varislerin tedavisinde endoskopik yöntemler kullanılabilir.

Tedavisi  İçin  Neler  Yapılmalıdır : Son dönem karaciğer yetmezliği gelişen hastalarda, karaciğerin sağlam bir karaciğer veya karaciğer parçasıyla değiştirilmezse yani nakil olmazsa hastalar kaybedilebilir. Son yıllarda böbrek yetmezliğinde kullanılan hemodiyalize benzer karaciğer destek makineleri kullanılsa da hem yaygın değil hem de istenilen başarı düzeyine henüz ulaşılamamıştır. O yüzden karaciğer yetmezliğinde tek çare karaciğer naklidir. Karaciğer nakli, beyin ölümü gerçekleşen kadavralardan alınan karaciğerlere yapılabildiği gibi canlı vericilerden de alınan karaciğerin bir bölümünün nakledilmesiyle de olabilir. Öncelikle alıcı ile verici arasında kan gurubu uyumu aranır. Ülkemiz yasalarına göre  4. dereceye kadar olan akrabalardan canlı nakil yapılabilir. 4. dereceden öte akrabalardan veya akraba olmayanlardan ancak etik kurul onayı ile nakil gerçekleştirilir. Canlı vericiden nakil 18-60 yaş arası yetişkinlerden olabilir. Vericinin sağlık durumu detaylı olarak incelenir ve vericiye ek bir sağlık sorunu oluşturmayacağı ortaya konulduktan sonra nakil gerçekleşir.

Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir: Nakil sonrası yeni takılan karaciğerin vücut tarafından reddedilmemesi için doktorlar tarafından verilen ilaç tedavisine harfiyen uyulması gerekir. Verilen bu ilaçlar savunma sistemlerini baskıladığı için enfeksiyona yatkınlık artar. Bunun için hijyene dikkat edilmelidir. Kullanılan ilaçların dozları yakın takip edileceğinden doktorun önerdiği periyodlarda alınmalı ve poliklinik kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır