İstanbul Yazıları

1894 depremi

Pek çok tahribáta ve can kaybına sebep olan bu áfet tarih kaynaklarımızda ‘‘Büyük Haretiarz’’ diye anılır. Aşağıdaki satırları 11 temmuz 1894 tarihli Sabah Gazetesinden alıyoruz:

‘‘Dün saat beşe çayrak kala (öğleye doğru) şehrimizde evvelá hafifce bir hareketi arz hissedilmesini müteákip gaayet şiddetli bir darbe ile her taraf sarsılmaya başlamışdır. Hareketin istikaameti cenubî garbîden şimáli şarkîye ve aşağıdan yukarıya doğru olmuşdur. Hareket olduğu zaman şehrimizde gün doğusu rüzgárı esmekde ve sıcaklık derecesi de ızdırab vermeyecek derecede bulunmakta idi. Şiddetli hareket tahminen 10-12 sániye kadar sürmüşdür.

Deniz gaayet sákin olduğu halde vapurlar birden bire şiddetli bir dalgaya tesádifle inip çıkmaya başladığından yolcular ve mürettebát bu müdhiş dalganın neden ileriye geldiğini tahmin edemeyerek büyük bir korkuya kapılmışlardır. Sonra şehrimizin her cihetinden büyük bir toz bulutunun yükseldiğini görenler şiddetli bir zelzele olduğunu anlamışlardır.

Şiddetli darbeden bir çeyrek kadar sonra kısa fásılalarla dört defa daha hareket olmuş akşama doğru da iki hareket olmuşdur. Şiddetli hareketden sonra bütün İstanbul halkı sokaklara dökülmüş, evlerde, dükkánlarda, hanlarda, resmi dáirelerde kimse kalmamışdır, ve halk gece çatı altına girmeyerek açıkda sabahlamışdır. Hareket esnásında halkın kapıldığı dehşeti hiç bir kalem tasvir edemez. Tahribát ve can kaybı çok büyükdür. Muhábirlerimizin şimdilik toplayabildiği notlar şunlardır:

(...) Şimdiye kadar enkaz arasından 700 yaralı ve 70 ölü çıkarılmışdır. Ölü sayısının çok yükseleceği tahmin ediliyor. Bilhassa Büyük Kapalı Çarşıda hafriyat süratle yapılmaktadır. Çarşının Fesciler, Kuyumcular, Yağlıkcılar tarafı tamamen yıkılmışdır. Çarşı civarında Yolgeçen Hanı, Baltacı Hanı, Takkeci Hanı, Sepetci Hanı artık ikaamet edilemeyecek şekilde harab olmuşdur. (...)

(İstanbul Ansiklopedisi. Cilt 8. Sayfa 4467-68