Irak yeniden oyuna girdi
Güncelleme Tarihi:
Irak Başbakanı Nuri el Maliki'nin son iki hafta içinde bölge ülkelere yaptığı ziyaretler komşuluk ilişkilerinin ötesinde siyasi bir amaç taşıyor.
Uluslararası gözlemciler ve analistler, Irak’ta yaklaşık sekiz aydan fazladır süregelen hükümet boşluğunun ve ABD'nin muharip güçlerinin Irak'tan çekilmesinin komşu ülkelerinin iştahını kabarttığını ve bölgedeki diğer aktörlerin yeni kurulacak hükümette söz sahibi olmak adına bir rekabete tutuştuğunu uzun bir süredir dile getiriyordu. Hatta Saddam döneminin Dışişleri Bakanı Tarık Aziz, Ağustos ayında Guardian’a verdiği bir röportajda “ABD'nin çekilmesi Irak'ı kurtlara yem edecek” diyerek endişelerini dile getirmişti.
Ardından bu ay yaptığı bir konuşmada Maliki de Irak'ın komşularını isim vermeden "yeni bir hükümet kurulması sürecini etkilemeye çalışmakla" suçlamış ve ülke içindeki rakiplerini müzakere masasına davet etmişti. Maliki’nin son iki haftada düzenlediği yurtdışı gezilerle komşularının etkisini kendisi için bir avantaja çevirmek istediği ortada.
Geçtiğimiz hafta Suriye ve Ürdün’ü ziyaret eden Maliki, Pazartesi günü İran’a giderek Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Ayetullah Hamaney ve Muktada el Sadr’la görüştü. Maliki’nin bu haftaki gündeminde ise Mısır ve son olarak bugün Türkiye var.
AMAÇ HÜKÜMET DÜĞÜMÜNÜ ÇÖZEBİLMEK
Irak liderinin bu gezilerinin amacının hükümet açmazını çözebilmek adına bölgesel güçlerin desteğini almak olduğu zaten açıkça ifade ediliyor. Maliki’nin bu açmazdan çıkabilmek için İyad Allavi liderliğindeki farklı mezhepleri bir araya getiren ve çoğunluğu Iraklı Sünnilerden oluşan Irakiye koalisyonunu uzlaşmaya ikna etmesi gerekiyor.
Geçtiğimiz günlerde Reuters’a konuşan Bağdat hükümetinin önde gelen isimlerinden bir kaynak da Sünni destekli Irakiye koalisyonuyla müzakerelerde Maliki’nin bölgesel güçlerin desteğine ihtiyaç duyduğunu belirtti.
Şiilerin liderliğindeki Irak Ulusal İttifakı’nın üyesi olan kaynak, “Maliki, Irakiye sorununu çözmek zorunda. Irakiye içinde de uzlaşmaya yakın isimler var ancak bölgesel güçlerin tepkisinden endişe ediyorlar” diyerek, Maliki’nin komşu ülke liderleriyle yaptığı görüşmelerle bu endişeleri aşmayı hedeflediğini dile getirdi.
MEZHEPLER ARASI DENGE POLİTİKASI
Kendisi bir Şii olan Maliki’nin bu arayışında Sünni-Şii dengesini tutturmak için gösterdiği çaba da dikkat çekici.
İran destekli, ABD karşıtı din adamı Muktada el Sadr’ı arkasına alan Maliki buna rağmen ülke içindeki bazı Şii gruplarla sorunlar yaşıyor. Dolayısıyla ilk olarak İran’a giden Başbakan’ın burada yaptığı görüşmeler hem bu sorunları aşmak hem de kendi sadakatini göstermek açısından çok önemliydi.
Sadr ve Hamaney’den olur alan Maliki, Suriye ve Türkiye gibi bölgenin Sünni güçleriyle yaptığı ve yapacağı görüşmelerle de Irak’taki derin etnik ve mezhepsel bölünmelerin yönetime yansımayacağının işaretini vermiş oldu. Zira Türkiye ve Suriye, hem Sünnilerin taleplerinin dile getirilmesinde etkili birer arabulucu hem de Irakiye üzerinde nüfuz sahibi aktörler.
Mısır ziyareti ise Maliki’nin Allavi’yi devreden çıkarması açısından önemli. Zira Irak seçimleri öncesi Kahire hükümeti Allavi’ye açık destek vermişti.
DESTEĞİN KARŞILIĞI NE?
Öte yandan Maliki’nin yaptığı ziyaretlerde karşısındaki liderlere bölgesel istikrardan fazlasını teklif ettiği söyleniyor. Reuters’a konuşan kaynak Başbakan’ın Arap liderlere, ülke ekonomisinin yeniden yapılanma sürecinde yatırım anlaşmaları önerdiğini belirtti.
Bağdat hükümetinin söz konusu yatırımlarla ilgili resmi bir açıklaması olmadı. Ancak geçtiğimiz günlerde Irak’la Suriye ve İran arasında atılan petrol ve doğalgaz boru hattı imzaları bu iddiaları destekler nitelikte. Dün de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın da (TPAO) dahil olduğu iki konsorsiyum, Irak'ın geleceğini şekillendirme potansiyeline sahip üç dev doğalgaz sahası için yapılan ihalelerden ikisini kazandı.
Dahası Maliki’nin Hüsnü Mübarek’le yaptığı görüşmenin ardından sarf ettiği “Mısırlı şirketleri Irak’ın yeniden yapılandırmasına katmak ve siyasi ilişkiler geliştirmek için buradayım” sözleri de bu yönde bir işaret.
BİR SONRAKİ ADIM NE OLACAK?
Maliki’nin bundan sonraki adımını Kürtleri memnun edecek bir yönde atması gerek. Zira Irak'ta hükümeti Kürtler belirleyecek. Mecliste şu an 53 sandalyeyi elinde tutan Kürt ittifakı seçimler öncesinde hem Maliki’nin hem de Allavi’nin kampanyalarının merkeziydi.
Ancak o günden bu yana Kürtlerin taleplerini karşılayacak bir şey yapılmamış olması tepkiyi de beraberinde getiriyor.
Irak Parlamentosu’nun Kürt milletvekillerinden Mahmud Osman, New York Times’a yaptığı açıklamada, “Ülkeyi felç ediyorlar. Başka ülkelere gidiyorlar ama bu aptalca bir hamle. Irak’ın güvenilirliğine zarar veriyor. Diğer ülkelerin kendilerine ait birer gündemi var” dedi.
Dahası Iraklı Kürtler ABD’nin bölgedeki en yakın müttefiklerinden ve Maliki’nin Sadr’la kurduğu yakın ilişkinin Washington’ı öfkelendirdiği bir gerçek. Dolayısıyla Başbakan’ın Kürtlerin gönlünü alması şart gibi görünüyor. Kim bilir belki de Maliki’nin İstanbul’dan sonraki durağı Erbil olur.
Dünya gündeminin nabzı Planet'te atıyor
Planet'i Facebook'ta takip etmek için:
http://www.facebook.com/#!/HurriyetPlanet
Planet'i Twitter'da takip etmek için:
http://twitter.com/HurriyetPlanet