Ä°lk sivil Anayasa tamam

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun Teklifi’nin tümüne 474 kabul oyu çıkmasıyla  değişikliğin kendiliğinden halkoyuna sunulması zorunluluğu ortadan  kalkmış oldu.

Anayasa’nın 175. maddesi „Meclis’ce üye tamsayısının beşte üçü  (330) veya üçte ikisinden (367) oyla kabul edilen Anayasa değişikliği  hakkında kanun Cumhurbaşkanı tarafından Meclis’e iade edilmediği  takdirde halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazete’de yayımlanır“ hükmünü düzenliyor.

Genel Kurul'da teklifin 22. maddesinden itibaren başlayan görüşmelerde kabul edilen maddeler ve içerikleri şöyle: 

22. MADDE: DEVLETİN İKTİSADİ VE SOSYAL ÖDEVLERİ

TBMM Genel Kurulu'nda Anayasa değişikliği teklifinin ''Devletin iktidasi ve sosyal ödevlerine'' ilişkin 22. maddesi kabul edildi.

Teklifin bu maddesi Anayasa'nın 65. maddesinin başlığıyla birlikte yeniden düzenlenmesini öngörüyor. Buna göre, daha önce ''Sosyal ve ekonomik hakların sınırı'' olan madde başlığı ''Devletin iktisadi ve sosyal ödevlerinin sınırları'' olarak yeniden düzenlendi.

Anayasa'nın yürürlükteki maddesinde yer alan ''ekonomik istikrarın korunması'' ibaresi çıkarılarak, madde metni ''Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda Anayasa ile belirlenen görevlerini bu görevlerin amaçlarına uygun öncelikleri gözeterek mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirir'' şeklinde değiştirildi.

23. MADDE: VATANDAŞLIKTA KADIN-ERKEK EŞİTLİĞİ

Anayasa değişikliği teklifinin 23. maddesi Anayasa'nın 66. maddesindeki ''Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türk'tür. Yabancı babadan ve Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir'' ifadesinin metinden çıkarılmasını öngörüyor. Anayasa teklifinin gerekçesinde bu hükmün ''kadın-erkek arasında eşitsizlik yarattığı'' ifadesine yer verildi.

Madde üzerindeki oylamaya 479 milletvekili katıldı ve madde 19'a karşılık 455 oyla kabul edildi. Oylamada 2 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy geçersiz sayıldı ve 2 oy da boş çıktı.

24. MADDE: SEÇİM KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK

Teklifin seçim kanunlarında yapılacak değişiklerin yürürlüğe girmesine ilişkin 24. maddesi kabul edildi.
Teklifin bu maddesi Anayasa'nın 67. maddesinde bazı değişiklikler öngörüyor. Buna göre, taksirli suçlardan hüküm giyerek cezaevlerinde bulunanlar da seçimlerde oy kullanabilecek.

Yeni düzenleme, seçim kanunlarında yapılan değişikliklerin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaması hükmünü de içeriyor.

Madde üzerindeki oylamaya 476 milletvekili katıldı ve madde 15'e karşılık 455 oyla kabul edildi. Oylamada 4 milletvekili çekimser kaldı ve 2 oy da geçersiz sayıldı.

25. MADDE: SÄ°YASÄ° PARTÄ°LERÄ°N KAPATILMASI

Siyasi partilerin uyacakları esaslara  ilişkin 25. maddesi de kabul edildi. Anayasa'nın, ''Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar'' başlıklı 69. maddesini değiştiren 25. Madde şöyle:

''Bir siyasi parti, bu nitelikteki fiiler o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya TBMM'deki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde, sözkonusu fiillerin odağı haline gelmiş sayılır.

Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre, temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre, ilgili siyasi partinin devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir.

Siyasi partilerin kuruluş ve çalışmaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasi partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir."

Madde üzerindeki oylamaya 490 milletvekili katıldı ve madde 37'ye karşı 442 oyla kabul edildi. Oylamada 6 milletvekili çekimser kaldı, 2 oy boş çıktı ve 3 oy da geçersiz sayıldı.

26. MADDE: YABANCILARA DİLEKÇE HAKKI

TBMM Genel Kurulu'nda, Anayasa Değişikliği Teklifi'nin dilekçe verme hakkına ilişkin 26. maddesi de 438 oyla kabul edildi.

Anayasa'nın ''Dilekçe Hakkı'' başlıklı 74. maddesinde değişiklik öngören 26. madde ile ''karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılara'' da dilekçe verme hakkı tanınıyor.

Yapılan bir başka değişiklikle de dilekçelere ''gecikilmeksizin'' yanıt verilmesi öngörülüyor. Maddenin oylamasına 469 milletvekili katıldı. 438 kabul, 24 ret, 3 çekimser ve 1 boş oy kullanıldı. 3 oy ise geçersiz sayıldı.

29. MADDE: MAAÅž ZAMMINA EVET

Milletvekillerinin özlük hakları ve emekliliklerini düzenleyen 29. maddesi üzerindeki önerge kabul edildi. 29. maddede önerge ile yapılan değişiklikle milletvekillerinin ödenek, yolluk, emekli maaşları, Başbakanlık Müsteşarı yerine Genelkurmay Başkanı'nın maaşına endekslendi.

Anayasa'nın 86. maddesindeki mevcut düzenlemede, TBMM üyelerinin ödeneğinin aylık tutarının, en yüksek devlet memurunun (Başbakanlık Müsteşarı) almakta olduğu miktarı, yolluğun da ödenek miktarının  yarısını geçemeyeceği öngörülüyor.

Önergeyle yapılan değişiklikle, ödeneğin en yüksek Emekli Sandığı iştirakçisinin (Genelkurmay Başkanı) görevde iken almakta oludğu miktardan az olamayacağı hükme bağlanıyor. Yolluk tutarının ödenek miktarının yarısından, emekli aylıklarının da ödenek ile yolluk tutarının yarısından az olamayacağı öngörülüyor.

Bu düzenleme ile maddedeki ''yarısını aşamaz'' ibaresi, ''yarısından az olamaz'' şeklinde değiştirilerek, milletvekili ödeneği, yolluğu ve emekli aylıklarında üst sınır kaldırılarak alt sınır getiriliyor.

Anayasa değişikliği yürürlüğe girdiği takdirde milletvekilleri, enaz Genelkurmay Başkanı'nın aldığı kadar ödenek, bu ödeneğin en az yarısı kadar yolluk, ödenek ile yolluğun toplamının yarısından az olmamak üzere de emekli aylığı alacak.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı Metin Şahin, Başbakanlık Müsteşarı'nın maaşının değişken olduğunu söyledi. Bu niteliği nedeniyle Müsteşarın maaşının daha alt düzeydeki memur aylığının altına düşebildiğini kaydeden Şahin, milletvekillerinin yolluk ve ödeneklerinin endekslenmesi nedeniyle Başbakanlık Müsteşarı'nın da mağdur olduğunu söyledi. Şahin, Genelkurmay Başkanı'nın aylığının Başbakanlık Müsteşarı'nınki gibi değişkenlik arzetmediğini söyledi.

Alınan bilgiye göre, Genelkurmay Başkanı'nın aylığı, BaşbakanlıkMüsteşarı'nın aylığından yüksek olduğu için düzenleme yasalaştığında milletvekillerinin ödenek, yolluk ve emekli maaşlarında bir miktar artış olacak.

Bu arada, önerge ile ilgili yasada yer alan, ''Üyeler Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı ile ilişkilendirilirler ve üyeliği ve sona erenlerin istekleri halinde Emekli Sandığı ile ilişkileri devam eder'' hükmü de Anayasal hüküm haline getirildi.

Milletvekillerinin ödenek, yolluk, emeklilik ve sosyalhaklarını düzenleyen ve Genel Kurul'da kabul edilen önergeye 7 milletvekili imza koydu. Önergede, ANAP Muş Milletvekili Erkan Kemaloğlu, MHP Hatay Milletvekili Süleyman Turan Çirkin, DSP Samsun Milletvekili Yekta Açıkgöz, DYP Hakkari Milletvekili Hakkı Töre, ANAP Mardin Milletvekili Ömer Ertaş, AK Parti İstanbul Milletvekili İrfan Gündüz ile SP İstanbul Milletvekili Ali Oğuz'un imzaları yer aldı. 

30. MADDE: ULUSLARARASI TAHKİM DÜŞTÜ

TBMM Genel Kurulu'nda, Anayasa Değişikliği Teklifi'nin uluslararası andlaşmalarla yasaların çatışmasıdurumunda uluslararası anlaşmaların esas alınmasına ilişkin eski 32. yeni 30. maddesi de yeterli oyu alamayarak düştü.

Anayasa'nın ''Milletlerarası AndlaÅŸmaları Uygun Bulma'' baÅŸlıklı 90. maddesinde deÄŸiÅŸiklik öngören 30. madde (eski 32),  ''Kanunlar ilemilletlerarası andlaÅŸmaların çatışması halinde milletlerarası andlaÅŸmaların esas alınmasını'' düzenliyor.Â

Madde üzerinde verdiÄŸi önergesi hakkında konuÅŸan AK Parti Bursa Milletvekili ErtuÄŸrul Yalçınbayır, Meclis'in mutabakata vardığı konularda bir gecede deÄŸiÅŸiklik yapıldığını belirterek, ''Türkiye bugünden itibaren seçim sathı mahalline girmiÅŸtir'' dedi. Yalçınbayır,demokrasi ve özgürlüklerin haksız siyaset ve haksız rekabete dönüştürüldüğünü savunarak, ''Türkiye'nin önünden 312. madde çekilmelidir'' diye konuÅŸtu.Â

Yalçınbayır, iktidar partilerine çaÄŸrıda bulunarak, tutumlarını deÄŸiÅŸtirmelerini, aksi halde yeni mutabakatların da tehlikeye gireceÄŸini söyledi.Â

AK Parti Grup Başkanı Bülent Arınç da önerge üzerinde konuşurken, uzlaşmanın bozulmasına rağmen Anayasa değişikliğinde beyaz oy vermeye devam edeceklerini söyledi.  Arınç, iktidar partilerini sert şekilde eleştirerek, şöyle konuştu:

''Sizin Meclis'te bir hesabınız var ama unutmayın, Allahın da bir hesabı var. Millet bu Meclis'i temizleyecek, siyaseti temizleyecek. Sizi de temizleyecek ve bir sonraki seçimde hiçbiriniz gelemeyeceksiniz.'' Â

Maddenin yapılan gizli oylamasına 455 milletvekili katıldı. 244 kabul, 201 ret, 4 çekimser, 1 boÅŸ oy kullanıldı, 5 oy da geçersiz sayıldı. Böylece madde, Anayasa'nın aradığı 330 oya ulaÅŸamayarak deÄŸiÅŸiklik teklifinin dışında kaldı.Â

31. MADDE: BAÅžBAKAN HAKKINDA MECLÄ°S SORUÅžTURMASI

TBMM Genel Kurulu’nda, Anayasa  Değişikliği Teklifi’nin, Başbakan veya bakanlar hakkındaki Meclis  soruşturması önergelerine ilişkin yeni düzenlemeler getiren maddesi  kabul edildi.

Teklifin eski 34 yeni 31. maddesi, Anayasa’nın 100. maddesinde  bazı değişiklikler öngörüyor. Buna göre, TBMM Genel Kurulu’nda,  Başbakan veya bakanlar hakkında Meclis soruşturması açılıp açılmaması  „gizli oyla“ karara bağlanacak.

Kurulan soruşturma komisyonları kendisine verilen kesin süre  içinde raporunu TBMM Başkanlığı’na sunacak. Rapor, veriliş tarihinden  itibaren 10 gün içinde dağıtılacak, bundan sonraki on gün içinde  görüşülecek ve gerek görüldüğü takdirde ilgilinin Yüce Divan’a sevkine karar verilecek. Yüce Divan’a sevk kararı üye tamsayısının salt  çoğunluğunun gizli oyuyla alınabilecek.

Madde üzerindeki oylamaya 452 milletvekili katıldı ve madde 29’a  karşı 415 oyla kabul edildi. Oylamada 2 çekimser, 3 boş oy kullanıldı, 3 oy da geçersiz sayıldı.

Görüşmelerde DYP milletvekillerince verilen ve Meclis soruşturması açılmasından sonraki hukuki prosedürün Yargıtay’da yürütülmesini   düzenleyen önerge reddedildi.

32. MADDE: MÄ°LLÄ° GÃœVENLÄ°K KURULU'NUN YAPISI

TBMM Genel Kurulu’nda görüşülen,  Anayasa Değişiklik Teklifi’nin Milli Güvenlik Kurulu’nun (MGK)  yapısını yeniden düzenleyen maddesi kabul edildi.

Teklif’in eski 35. yeni 32. maddesi, Anayasa’nın „Milli Güvenlik  Kurulu“ başlıklı 118. maddesinde değişiklik öngörüyor.

Buna göre, MGK’daki sivil üye sayısı artırılarak başbakan  yardımcıları ve Adalet Bakanı da kurul üyeleri arasına alınıyor.

Maddede yapılan bir diğer değişiklik „MGK, devletin milli  güvenlik siyasetinin tayin, tespit ve uygulanması ile ilgili alınan  tavsiye kararları ve gerekli koordinasyon sağlanması konusundaki  görüşlerini Bakanlar Kurulu’na bildirir“ hükmünü getiriyor.

MGK’nın devletin varlığı ve bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ve  bölünmezliği, toplumun huzur ve güvenliğinin korunması hususunda  alınmasını zorunlu gördüğü tedbirlere ilişkin kararları Bakanlar  Kurulu’nca „değerlendirilecek“. Yürürlükteki düzenlemede   „değerlendirilir“ yerine, “öncelikle dikkate alınır“ ibaresi  bulunuyordu.

Teklifte, MGK’nın kararları ise „tavsiye kararları“ olarak  değiştiriliyor.

Madde üzerindeki oylamaya 453 milletvekili katıldı ve madde 10’a  karşı 437 oyla kabul edildi. Oylamada 1 milletvekili çekimser kaldı, 1 oy boş çıktı ve 4 oy da geçersiz sayıldı.

33. MADDE: PARTÄ° KAPATMA KARARLARI

Anayasa Mahkemesi, Anayasa  değişikliklerinin iptali ile parti kapatma kararlarını beşte üç  çoğunlukla alabilecek.

TBMM Genel Kurulu’nda Anayasa Değişikliği Teklifi’nin eski 36.  yeni 33. maddesi kabul edildi. Anayasa’nın 149. maddesini değiştiren   maddeye göre, Anayasa Mahkamesi, anayasa değişikliklerinin iptali ve  parti kapatma davalarında kapatma kararını üçte iki yerine beşte üç  çoğunlukla alabilecek.

Madde üzerindeki oylamaya 459 milletvekili katıldı ve teklif 18’e  karşı 438 oyla kabul edildi. Oylamada 1 milletvekili çekimser kaldı, 2 oy da geçersiz sayıldı.

34. MADDE: ANAYASAYA AYKIRILIK

12 Eylül döneminde çıkarılan  düzenlemelerin Anayasa’ya aykırılığı öne sürülebilecek.

TBMM Genel Kurulu’nda, Anayasa değişikliği teklifinin eski 37.  yeni 34. maddesi kabul edildi. Madde, Anayasa’nın Geçici 15.  maddesinin son fıkrasının metinden çıkarılmasını öngörüyor.

Buna göre, 12 Eylül döneminde çıkarılan kanun, kanun hükmünde  kararnameler ile Anayasa Düzeni Hakkında Kanun uyarınca alınan karar  ve tasarrufların, Anayasa’ya aykırılığı iddia edilebilecek.

Madde üzerindeki oylamaya 461 milletvekili katıldı ve madde 8’e  karşı 452 oyla kabul edildi. Oylamada 1 oy boş çıktı.

35. MADDE: TEKLÄ°FÄ°N YÃœRÃœRLÃœLÃœK MADDESÄ°

TBMM Genel Kurulu’nda Anayasa  Değişikliği Teklifi’nin yürürlük maddesi kabul edildi.

Teklif’in eski 38. yeni 35. maddesi, Anayasa değişikliğinin   yayımı tarihinde yürürlüğe girmesini ve halkoyuna sunulması halinde  tümüyle oylanmasını öngörüyor.

Madde üzerindeki oylamaya 471 milletvekili katıldı ve madde 12’ye  karşı 455 oyla kabul edildi. Oylamada 2 milletvekili çekimser kaldı, 2 oy da geçersiz sayıldı.