Hurdalıktan dev şirket çıktı

Bundan 28 yıl önce İstanbul'da bir hurdalıkta bulduğu Alman yapımı iki kamyon soğutucuyla bu sektöre adım atan Üner'in fabrikasından çıkan ürünler bugün dünyanın dört bir yanındaki araçlarda kullanılıyor.

Türkiye'nin ilk otobüs klima ihracatçısı, ilk ambulans kliması, ilk frigorifik kasa soğutucu üreticisi, Safkar ve Penguen markalarına sahip Ege Soğutmacılık A.Ş.'nin 56 yaşındaki Yönetim Kurulu Başkanı Atilla Üner'in, ‘cahillikten doğan cesareti’ hayatında başarının anahtarı oldu.

 Ortaokulda ikinci sınıfta tarih öğretmeninden işittiği azar hayatının dönüm noktası oldu. Okulu bırakan ve kuyumcu atölyesinde imalat bölümünde iş hayatına atılan Üner'i, elektrikçilikte yetki belgesine sahip babası daha sonra bir elektrik atölyesine çırak olarak verdi.

Ortaokulu dışarıdan bitirdi, 18 yaşını doldurmadan Ege Üniversitesi Fen Fakültesi'nde elektrik teknisyenliğine başladı. Memurluk hakkını elde edince akşam ticaret lisesini okurken üniversitede idare amiri oldu. 1974'te Adana İktisadi Ticari İlimler Akademisi'ni kazandı.

Ama hem evlilik, çocuk, hem iş hayatı, okul bir arada yürümedi. Üniversitede devam mecburiyeti de çıkınca bıraktı, askere gitti. Askerlik dönüşü, babasıyla kurduğu elektrik atölyesi Üner'i bugün 50 milyon dolarlık ciroya sahip Ege Soğutmacılık A.Ş.'nin sahibi yaptı. Üner, elektrikçilikten soğutmacılığa geçişlerini şöyle anlattı: ,

“Babamla birlikte elektrikçilikte yetki belgesine sahiptik. Çiğli'de Sasalı'dan Kaklıç, Ulukent'e kadar elektrik sorumlulukları bizdeydi. O dönemde Tanör Tavukçuluk'un sahibi Reha Tanör ile tanıştık. Çiftliğin elektrik işlerini yapıyorduk. Irak'a ihracata başladılar. Ancak yumurtaların yarısı Irak'a giderken sıcaktan bozuluyordu. Reha Bey ‘Kamyonlarımıza soğutucu bulun’ dedi. Cesaret bazen cahillikten doğar, cahilliğin faydaları da vardır. 1979 yılında İstanbul'a gittik ama ne aradığımızı doğru düzgün bilmiyoruz. Bir hafta sonra umudumuzu kesmiştik ki benim eski otomobilime sinyal lambası ararken, dükkan sahibinin yönlendirmesiyle bir hurdalıkta iki kamyon soğutucusu bulduk. Duyduğum mutluluk ne gözyaşlarıyla ne de kelimelerle anlatılabilir. Bir de başarısız olarak İzmir'e dönmek vardı. Onları satın alıp geldik. Cihazı ancak bir haftada monte ettik. Elektrik devresini bağlarken içinden Almanca yazılı garanti kartı çıktı. Almanca bilen mahalledeki arkadaşlarımıza doldurttuk, gönderdik. Ama bizim cihazlar da çalışıyor. 15 gün sonra telefon geldi. Bu cihazlar Alman Sütrak firmasına aitmiş. Türkiye masasına bakan kişi, gelip cihazları görmek istediklerini söyledi. Biz de hata bulacaklar diye korktuk. Geldiler baktılar ve elimiz sıkıp tebrik ettiler. Ertesi gün bize bayilik teklif ettiler. Soğutma teknolojisini bilmediğim için kabul etmek istemedim. Bir buzdolapçı arkadaşım vardı. Ona ‘Sen soğutmayı, ben elektriği biliyorum. İşin yüzde 75'i senin, yüzde 25'i benim olsun, gel beraber yapalım’ dedim, beraber bu işe girdik. Tanör Tavukçuluğa 6 tane daha o ürünlerden istediler ve 1500 mark prim aldık. Bütün sermayem bu 1500 mark oldu. Hayatın sunduğu sürprizleri değerlendirmek de önemli. Bunları birgün Türkiye'nin önemli bir firması haline geleceğim diye yapmadım. Sadece fırsatları değerlendirdim ve ısrarla bir işin üstesinden geldim.”

Ortağıyla birlikte, Türkiye'de yatırım yapmalarını teklif ettikleri Sütrak firmasının, ülkemizin kendilerini için iyi bir pazar olmadığını belirttiklerini, bu yüzden bayiliğini bıraktıklarını anlatan Üner, bir süre sonra kendi firmaları Ege Soğutmacılık A.Ş.'yi kurduklarını söyledi.

Firmanın 1988'de kurulduğunu ve ilk otobüs kliması tasarımı ile üretimini başarıyla tamamladıklarını dile getiren Üner, Safkar'ın ana markaları olduğunu vurgulayarak, “Otobüs, minibüs, vagon gibi taşıma araçlarına klima üretiyoruz. Penguen markasıyla sebze meyve taşımaya yönelik soğuk zincir amaçlı üretilen soğutucu cihazlarımız var. TCDD'nin şehirlerarasındaki yüzlerce vagonunda, İstanbul Metrosu'nda, Adana-Mersin arası çalışan tüm raylı sistemlerinde bizim klimalarımız var. Biz hareketli ne olursa olsun herşeye klima yapabiliriz. Sabit tesislere hiçbir şey yapmıyoruz” diye konuştu.

Cezayir'de Safkar Algerie S.A.R.L. adlı bir şirkette değişik tipte nakliye soğutucuları ve ticari araç klimaları ürettiklerini de kaydeden Üner, Malezya'da 2 bin otobüs kliması montaj kapasiteli istasyon kuracaklarını söyledi.

Ege Soğutmacılık A.Ş.'nin 50 milyon dolarlık cirosu olduğunu belirten Atilla Üner, “Bu yıl ki hedefimiz ciroyu artırmaktan çok, ihracat. Direkt ihracatımız yüzde 15- 20. Dolayı ihracatımız yüzde 35 seviyesinde. Otobüsün ihraç edildiği yere bizim de ürünümüz gidiyor. Türkiye'de bu yıl otomotiv sektörü yüzde 15-20 arasında gerileme bekleniyor. Aradaki bu daralmayı ihracatla kapatmayı düşünüyoruz. Bizim sektörde dünyada üretim yapan firma sayısı 20'yi geçmez. Biz de yerli firma olarak Türkiye'de tekiz” dedi.

Daha önce İtalyan Zanotti firmasıyla ortaklık yaptıklarını, ancak endüstriyel soğutma konusunu çok iyi bilmedikleri için bunu geçen yıl sonlandırdıklarını söyleyen Üner, bir Amerikan firmasıyla ortaklık görüşmeleri yaptıklarını ancak olumsuz sonuçlandığını da dile getirdi, “Onların idari teklifleri bizim firmamızın kültürüne çok uymadı. Ancak ortaklığa da açığız” diye konuştu.