GEÇMİŞİN PARLAYAN YILDIZI ŞİMDÄ°NÄ°N HAYAL KIRIKLIÄžI:

GEÇMİŞİN PARLAYAN YILDIZI ŞİMDÄ°NÄ°N HAYAL KIRIKLIÄžI: 'MÄ°R' UZAY Ä°STASYONUNUN HAZÄ°N ÖYKÃœSÃœ Yere çakılan ekonomisi ve inançlarıyla karamsarlık okyanusunda boÄŸulmayı bekleyen bir tek Türkler deÄŸil dünyada bugünlerde. Elbette son baÅŸarısızlıkları müteakip her zaman yaptığımız gibi ülke olarak içimize kapandık yine. Pek çoÄŸumuz için canını veya gününü kurtarmak dünya üzerindeki tek sorun ÅŸimdilerde. Elden bir ÅŸey de gelmiyor ki, oturup bu kabusun bitmesini beklemekten baÅŸka. Ama inanın bizden kötüsü de var ÅŸu evrende. Mesela ÅŸanlı tarihinde yıldızlarla arkadaÅŸlık yapmış, nice uzay adamını ağırlamış, koskoca bir ülkenin simgesi olmuÅŸ 'Mir' uzay istasyonu gibi. Son iki yılını 'derviÅŸini' beklemekle geçiren talihsiz Mir, kurtarılamayacağı anlaşılınca ölüme mahkum edildi. 135 tonluk gövdesi; eski sakinlerine ait özel eÅŸyalar, müzik aletleri, duvarlarındaki Ortodoks ikonları ve 400 kitaplık kütüphanesi ile yavaÅŸ yavaÅŸ atmosferde ilerleyerek her yıldızın vedası gibi kayarak yok olacağı ana yaklaşıyor. Sizler gibi kötü ekonominin kurbanı olmuÅŸ bir baÅŸkasının öyküsünü anlatmak istiyoruz bu hafta. Sonumuz inÅŸallah aynı olmaz ümidiyle… Gündelik yaÅŸamdan bir parça koparıp sizi, uzayın derinliklerine sürüklemek amacımız. Biraz astronomi, biraz ruh saÄŸlığı… Gelin her zaman olduÄŸu gibi tarihle iÅŸe baÅŸlayalım. SoÄŸuk savaşın tüm hararetiyle sürdüğü yıllarda Amerikalıların U.S: Skylab adlı uzay istasyonu dünyaya ilk çakılan uzaylı unvanını alarak 1979 yılında Avustralya açıklarına düşmüştü. PeÅŸinden mekik faciasında ölen Amerikalılar iyiden iyiye iÅŸi çıkmaza sokmuÅŸtu. Ä°ÅŸte Sovyetler bu aÅŸamada öldürücü hamleyi yapıverdiler. Vega projesi çerçevesinde 1986 yılında zamanının en büyük uzay istasyonunu yörüngeye oturttular. Artık çeÅŸitli uzay araçlarının sığınabilecekleri bir liman, deneylerin ve araÅŸtırmaların gerçekleÅŸtirilebileceÄŸi büyük bir laboratuar,uzun süreli dünya dışı yaÅŸamın sınanabileceÄŸi bir ev, yoldaÅŸ ülkelerin yararlanabileceÄŸi bir platform, yani Sovyetler BirliÄŸi gibi ihtiÅŸamlı bir istasyon uzayda yerini almıştı. Adını 'Barış' (Mir) koydular. Ä°lk kez Sovyet televizyonları kendilerinin baÅŸardığı bir uzay projesini naklen veriyorlardı. Ä°lk giden iki kozmonot tam 238 gün kaldılar. O zaman için inanılmaz bir süreydi bu. 15 yıl içinde 62si yabancı 103 astronot görevi devraldı sonraları. Hatta bizim televoleciler ve teksoyluların kulakları çınlasın, bir Japon televizyonu 12 milyon dolar ödeyerek bir gazeteciyi bile istasyona gönderdi. Valery Polyakov uzayda 439 gün kalarak kırılması günümüz için bile imkansız görülen bir rekora imza attı. Elbette o zamanlar Sovyet sistemi kapalı bir kutu olduÄŸu için istasyon hakkında doÄŸru bilgiler alınamıyordu. Bütün dünya uzun yıllar Mir'i geleceÄŸin hayallerini gerçekleÅŸtirebilecek bir kapı olarak gördü. Ta ki Amerikan-Rus ortak uzay projeleri gerçekleÅŸtirilene kadar… Zamanla Sovyetler BirliÄŸi yıkılmış, Rus ekonomisi iyiden iyiye bozulmuÅŸtu. Ruslar Amerikalılarla ortak projeler hazırlayarak onlardan kredi almaya çalışıyordu. Ancak son ortak uçuÅŸta Amerikalı astronotlar ülkelerine inince toprağı öperek bir daha hiçbir kuvvetin herhangi bir Amerikalı astronotu Mir'e, yani ölüme yollayamayacağını itiraf ettiler. NASA 1998 yılında bir rapor hazırlayarak Mir'in bakımsızlıktan uçamaz ve onarılamaz hale geldiÄŸini ve talep edilen 400 milyon dolarlık kredinin parayı çöpe atmakla eÅŸdeÄŸer olacağını bildirdi. Hiç açıklama yapılmadığı halde Mir'de iki kez büyük yangın çıktığı, bir kez baÅŸka bir uzay aracıyla ÅŸiddetli bir çarpışma olduÄŸu, bir çok aletin çalışamaz durumda olduÄŸu anlatılıyordu. Bu rapor üzerine NASA Mir'i ortak uzay çalışmalarında çıkardı. Ä°ÅŸte ondan sonra çöküş baÅŸladı. Ruslar para bulmak için her ÅŸeyi denediler. Hatta 100 milyon dolar önererek Mir'i dev bir çöp mıknatısına çevirmek isteyen Ä°ngiliz iÅŸ adamının teklifin parlamentoya bile götürdüler. Sonra adamın dolandırıcı olduÄŸu ortaya çıktı. Mircorp diye ÅŸirket kurup uzayda turizm veya deney yapmak isteyenlere kiralamak istediler. Kimse baÅŸvurmadı. 'Rusya'nın tarihini koruyalım' sloganıyla banka hesabı açıp tüm dünyada para toplamak istediler. Eski kozmonot, parti meclisi üyesi Sevastyanov mecliste 'Mir Rusya'nın sembolüdür. Bir zamanlar neler yapabileceÄŸimizi bize gösteren geçmiÅŸe ait tek kanıttır' diye konuÅŸma yaptı.10 milyon dolar bile toplanmadı. Maalesef Rus hükümeti 27 AÄŸustos 1999'da Mir'e artık insanlı uçuÅŸ planlamadığını ve bir yıl sonra istasyonun düşürüleceÄŸini açıklamak zorunda kaldı. Sonra ilginç bir nostalji akımı yaÅŸanmaya baÅŸladı birden.. Terminatör, Platoon gibi filmlerin yapımcısı John Daly, 'Son Yolculuk' adlı Mir'in öyküsünü anlatan bir film hazırlamaya baÅŸladıklarını, baÅŸrolde Rus aktör Steklov'un oynayacağını, filmde Robert De Niro, Sean Penn ve Catherine Zeta Jones'un rol alacağını ilan etti. Senaryodan ip ucu verelim mi.. Mir dünyaya düşerken kozmonotlardan biri istasyonda kalıp ölmeyi seçer. Onu oradan ancak bir kadın kurtarabilir. Zaten Catherine Zeta Jones'un ikna edemeyeceÄŸi bir kozmonot olabileceÄŸine kim inanır ki. Herring Media Group adlı ÅŸirket Mir düşerken yakından görmek isteyenler için uçaklarla gezi hazırladı. Bilet 6500 dolar. Fiji'de iki gece oda kahvaltı dahil. Biletlerin bir kısmını Mir'de yaÅŸamış eski kozmonotlar satın almış bile. Troika Dialog adlı bahisçi firma ise düşeceÄŸi yeri tam olarak bilme yarışması açmış. Bir çok Rus Yeni Zelanda'nın Christchurch yakınlarına düşeceÄŸi üzerine bahse girmiÅŸ. Niye mi? Çünkü Mir'in yaratıcısı Adshead orada yaşıyormuÅŸ. Sigorta ÅŸirketleri ise dünyaya Mir'in taşıyacağı yeni mikroplardan etkilenecekler için kampanya baÅŸlatmış. Birçok kiÅŸi yepyeni uzay mikroplarının salgınlar yaratacağından endiÅŸe ediyormuÅŸ. Oysa 135 tonluk istasyondan dünyaya ancak 20-25 tonunun ulaÅŸabileceÄŸi düşünülüyor. Bu da Pasifik Okyanusunda 2000 kilometrelik bir alana yayılacak zaten. Aman endiÅŸe etmeyiniz. Siz okuyucularımız için Allah'a şükür herhangi bir tehlike bulunmuyor. Aslında deprem, ekonomik kriz filan derken Mir'in de üstümüze düşmesi yakışırdı bize doÄŸrusu. Umarım öykümüz sizi biraz olsun dalgalanmaya bıraktığınız sorunlarınızdan uzaklaÅŸtırmış ve evrende yalnız olmadığınızı göstermiÅŸtir. Hatta politikacılarımızın da dünyada eÅŸi ve benzerleri olabileceÄŸini gösterebilmesi bakımından Rus milletvekili Titov'un mecliste Mir'in düşmesi konusundaki konuÅŸmasıyla yazımızı noktalamak isteriz. 'Bir ülkenin tarihinde baÅŸarılar ve baÅŸarısızlıklar hep vardır. Mir bir baÅŸarı örneÄŸidir' SaÄŸlıklı haftalar… Dr. Serdar GÃœNAYDIN - 26 Mart 2001, Pazartesi Â