Fransız basını: Atlantik fayı çatladı

Fransız basını, dün NATO'da olası Irak savaşında Türkiye'nin savunulması planlarının hazırlanması talimatının veto edilmesi üzerine ortaya çıkan gerginliÄŸi ''Atlantik fayında çatlak'' olarak yorumladı. Fransa'nın vetosunun Türkiye'ye deÄŸil, ABD'ye yönelik olduÄŸunu yazan Le Figaro gazetesi, Ankara'nın ihtiyacı olması halinde vetocu üçülke Fransa, Belçika ve Almanya'nın yardım için ellerinden geleni yapacaklarını kaydetti  Liberation gazetesi de, ''NATO'da savaÅŸ mantığına ilk veto'' baÅŸlığıyla verdiÄŸi haberde, üç ülkenin gerekli olması halinde derhal Türkiye'nin yardımına koÅŸmaya hazır olduklarını belirtti.  Le Monde gazetesi ise ''Paris, Washington'u sinirlendiriyor'' baÅŸlığıyla verdiÄŸi haberinde, ABD'nin Fransa'ya NATO'daki vetosundan dolayı büyük tepki duyduÄŸu kaydedildi. ALMAN BASINI: NATO'DAKÄ° EN BÃœYÃœK ÇATLAK  Alman basını, NATO'da dün Fransa, Almanya ve Belçika'nın, olası Irak savaşında Türkiye'nin savunulması konusunda planların hazırlanması talimatını veto etmeleri üzerine ortaya çıkan durumu, Ä°ttifak'taki en büyük kriz olarak yorumladı.  Frankfurter Allgemeine Zeitung gazetesi, üç ülkenin itirazının arkasında, NATO üyeleriyle ABD arasında Irak konusundaki derin görüş ayrılıklarının bulunduÄŸunu yazdı.  Frankfurter Rundschau gazetesinde yer alan bir yorumda da, NATO'nun, tarihinin en büyük krizini yaÅŸadığı belirtilerek, ''Aslında NATO'nun ruhu tartışılıyor. NATO bir savunma teÅŸkilatı olarak mı kalsın, yoksa koruma amaçlı global müdahalelere mi alet olsun?'' ifadesi kullanıldı.  Die Welt gazetesi ise önemli AB ülkeleri ile iliÅŸkilerini bozmamakiçin Türkiye'nin, NATO Konseyi'ndeki vetoya tepkisinin ''oldukça ılımlı'' olduÄŸunu savundu.  Gazete, adı açıklanmayan bir AK Parti milletvekilinin, ''Kendimizi yalnız bırakılmış hissediyoruz. Belçikalıların talep ettiÄŸi gibi, savaÅŸ baÅŸladıktan sonra savunma önlemleri alınamaz. Bu Türkiye için geç olabilir'' sözlerine yer verdi.  Berliner Morgenpost gazetesi de, NATO'nun çok büyük bir kriz içinde olduÄŸunu, Türkiye'nin, savunma yardımı yapılmak istenmemesinin nedenlerini sorduÄŸunu kaydetti.  Berlin'de yayınlanan B.Z gazetesi, BaÅŸbakan Gerhard Schröder'in ABD'ye karşı yürüttüğü politikanın ''çok pahalıya malolabileceÄŸini'' belirtti. İNGÄ°LÄ°Z BASINI: ABD TÃœRKÄ°YE'YÄ° KORURThe Times gazetesi, ABD'nin gerekirse Türkiye'yi NATO ÅŸemsiyesi dışında korumaya kararlı olduÄŸunu, bunun için Almanya, Fransa ve Belçika'nın dışındaki NATO ülkelerinden de yardım alınabileceÄŸini yazdı.  Eski baÅŸbakanlık dış politika ve savunma danışmanlarından Lord Powell, gazetede yayınlanan yorumunda, ''NATO, bu zor karar ve sergilenen ikiyüzlülüğe raÄŸmen ayakta kalmayı baÅŸaracaktır'' ifadesinikullandı.  Powell, özellikle Almanya ve Fransa'yı sert dille eleÅŸtirdi ve ikiülke liderlerine, eski baÅŸbakan Sir Winston Churchill'in, ''Ä°nsanın müttefikiyle kavga etmesinden daha kötü tek ÅŸey, müttefiki olmadan kavgaya girmesidir'' sözlerini hatırlattı.  Financial Times gazetesi ise sadece tedbir niteliÄŸindeki bir kararın alınması konusunda NATO içinde bu kadar büyük tartışmaların yaÅŸanmasının, özellikle, Ä°ttifak'tan, Rusya'nın olası tehdidinden korunmayı bekleyen, yeni üyeler olan DoÄŸu Avrupa ülkeleri için ''hoÅŸ''olmadığını yazdı.  The Independent gazetesinde yayınlanan yorumda da, NATO'nun tarihinin en zor toplantısını yaptığı, Ä°ttifak'ın da BirleÅŸmiÅŸ Milletler'in de ömrünün kısa olduÄŸu savunuldu.  Tarihçi yazar Andrew Roberts'in Telegraph gazetesindeki yorumunda ise ''Fransa her zaman bencildi, ama Almanya'nın sorunu ne, anlayamadık'' ifadesi kullanıldı. İTALYAN BASINI: BUGÃœNE KADAR OLMAMIŞ BÖLÃœNMEFransa, Almanya ve Belçika'nın, NATO'da Türkiye'nin savunması konusunda planların hazırlanması talimatını veto etmeleri, Ä°talyan basınında ''NATO'da çatlak'' olarak yorumlandı.  Eski Ä°talyan büyükelçi Sergio Romano, ülkenin en yüksek tirajlı gazetesi Corriere della Sera'da yayınlanan yorumda, dünyadaki en büyükuluslararası örgütler olan BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM), NATO ve Avrupa BirliÄŸi'nin (AB) tarihlerinde bu zamana kadar olmamış ÅŸekilde bölündüklerini belirtti.  Sol görüşlü La Repubblica gazetesi de, Amerikalılara göre veto kararının NATO'da krize yol açtığını, Türkiye'nin ise 4. maddenin yürürlüğe girmesini talep ettiÄŸini yazdı.  Öte yandan, La Stampa gazetesi, Ä°talya BaÅŸbakanı Silvio Berlusconi'nin, AB dönem baÅŸkanı Yunanistan'ın 17 Åžubat'ta Irak kriziyle ilgili olarak AB liderlerini olaÄŸanüstü toplantıya çağırmasına karşı olduÄŸunu öne sürdü.  ''Berlusconi, ÅŸahinler ve güvercinler arasında sıkıştı'' baÅŸlığı altında verilen haberde, Berlusconi'nin, AB'de yeni çatlakları engellemek için Pazartesi yapılacak toplantıyı erteletmek istediÄŸi savunuldu.ARAP BASINI VETODAN MEMNUNFransa, Almanya ve Belçika'nın Irak'a olası savaÅŸ halinde Türkiye'nin savunulmasına iliÅŸkin kararı NATO'da veto etmesi, Körfez ülkelerinin yanı sıra Ä°srail basınının da gündeminde yer aldı.  Körfez ülkelerinden Katar'da yayınlanan El Raya gazetesi, ''Barışçı bir çözüm mümkün'' baÅŸlığını kullandığı haberinde, ''Fransa ve Almanya'nın Irak'a savaşın önlenmesi için sarfettiÄŸi çabalar uluslararası hukuk çerçevesine giriyor. Bu giriÅŸim krizin barışçı yollardan çözülmesiyle sonuçlanabilir'' yorumunda bulundu. Haberde, ''Fransa, Almanya ve Belçika'nın NATO'da vetosu, Avrupa'nın barış düşüncesinin zafere ulaÅŸtırılması isteÄŸini doÄŸruluyor'' ifadesi kullanıldı ve bu çabaların Arap ülkelerince etkinÅŸekilde desteklenmesi gerektiÄŸinin altı çizildi.  Bir baÅŸka Katar gazetesi El Vatan da, ''ABD'nin savaÅŸa götüren planını durdurmayı amaçlayan asi Avrupa ülkelerinin çabalarının Arap ülkelerince desteklenmesi'' çaÄŸrısında bulundu.   BirleÅŸik Arap Emirlikleri'nde (BAE) yayınlanan El Arap gazetesi, BaÄŸdat yönetiminin BM silah denetçileriyle iÅŸbirliÄŸi yaptığı ve Iraklıbilim adamlarının özel görüşmeleri kabul ettiÄŸi belirtilerek, ''Bu iÅŸbirliÄŸi, ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld'in nitelendirdiÄŸi ÅŸekliyle 'yaÅŸlı Avrupa'yı uluslararası hukuku savunmaya teÅŸvik etti'' yorumunu yaptı.  Bir baÅŸka BAE gazetesi El Ä°ttihad da, ''Bu 3'lünün vetosu ABD ile 'yaÅŸlı Avrupa' arasındaki iliÅŸkilerde gerçek bir kötüleÅŸmenin iÅŸareti midir, yoksa söz konusu olan sadece geçici bir anlaÅŸmazlık mı?'' sorusunu sordu.  Suudi Arabistan gazetesi El Riyad'daki haberde, ABD'nin Kurban Bayramı'ndan sonra ''Irak halkını boÄŸmaya hazırlandığı'' ifadesi kullanılırken, ''ABD, Irak halkını boÄŸmak için savaÅŸ tamtamlarını çalıyor ve terörizmi ortadan kaldırmak bahanesiyle Ä°slam dünyasını ve Arap bölgesini terörize ediyor'' denildi.  Ä°SRAÄ°L BASINI: KAYGI DUYUYORUZÄ°srail basını ise NATO'daki kriz nedeniyle duyulan kaygıya geniÅŸ yer ayırdı.  Bağımsız Maariv gazetesi, 3 NATO ülkesi ve Rusya'yı ''aptallık eksenine'' yerleÅŸtirerek, Irak'a yönelik savaşı baltalamak için her ÅŸeyi yapmakla suçladı.  Gazetedeki haberde, Birinci ve inci Dünya SavaÅŸları'na atıfta bulunularak ''Davranışları, neden Avrupa kıtasının insanlığın en kötü trajedilerinin çürümüş toprağı olduÄŸunu açıklıyor'' suçlamasına yer verilirken, bu ülkelerin liderleri Irak Devlet BaÅŸkanı Saddam Hüseyin'in ekmeÄŸine yaÄŸ sürmekle suçlandı.  SaÄŸ eÄŸilimli Jerusalem Post gazetesinde, NATO krizinin sonucunda Ä°srail'in bedel ödeyeceÄŸi yorumu yapılırken, ABD ve Avrupa'nın, Ä°srail-Filistin anlaÅŸmazlığına çözüm bulmak için Ä°srail'in karşı çıktığı ve ABD, AB, BM ve Rusya'nın oluÅŸturduÄŸu Dörtler'in ortaya attığı ''yol haritası'' temelinde ortak tavır belirleyerek uzlaÅŸmasının mümkün olduÄŸu belirtildi.  Yediot Aharanot gazetesi de, Ä°srail'i, ''Dünya çapındaki mükazerelerde savaşın gerekli olduÄŸu konusunda ses çıkarmamakla'' suçladı.  Ä°srail'de basın, ordu ve siyasetçilerin savaÅŸ için seferber oldukları belirtilen haberde, ''Dünya sorular soruyor, ancak gaz maskeleri takmaya ve sığınaklara inmeye hazırlanan bizler soru sormuyoruz'' deniliyor.  Haaretz gazetesindeki haberde de, ''Esas olan, bölgede istikrarsızlık riski taşısa da, Ä°srail'in baÅŸ düşmanı olarak algılanan Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesidir'' denildi.  IRAK BASINI: VETO ABD'YE BÄ°R TOKATIrak'ta etkin gazetelerden Babil gazetesi, Fransa, Almanya ve Belçika'nın Irak'a olası savaÅŸ halinde Türkiye'nin savunulması konusunda bir kararı veto etmesinin ABD'ye birtokat olduÄŸu yorumunda bulundu.  Fransa, Almanya ve Belçika'yı tebrik eden gazetedeki haberde, ''Buüçlünün vetosu, NATO'yu en önemli askeri aracı olarak gören Amerikan hükümetine bir tokattır'' ifadesi kullanıldı.  Irak Devlet BaÅŸkanı Saddam Hüseyin'in oÄŸlu Uday'ın yönetimindeki gazetede, ''Bu vetoyla Avrupa, savaÅŸa karşı olduÄŸunu bir kez daha göstermiÅŸtir. ABD BaÅŸkanı George Bush hükümeti yeni bir güç kutbu haline dönüşebilecek ve dünya düzenini yeniden oluÅŸturabilecek blokları vurmak istiyor. NATO'ya bu veto, ABD'nin Irak gibi uluslararası toplum için önemli dünya meselelerini inkar etmeye devam etmesi halinde, BM Güvenlik Konseyi'ne bir vetonun öncüsü de olabilir'' yorumu yapıldı.  Gazete, ''Irak'a saldırıya karşı gelerek artan muhalefet karşısında ABD, tecrit edilmesi ve insanlığa karşı iÅŸlediÄŸi suçlardan yargılanması gereken hukuk dışı bir ülke haline geldi'' ifadesi kullanıldı.  ABD DışiÅŸleri Bakanı Colin Powell, Pazar günü yaptığı açıklamada, BM Güvenlik Konseyi'nde Irak'a güç kullanımına izin verecek yeni bir karar hakkında müzakerelerin baÅŸladığını söylemiÅŸti.  Â