El Kaide'nin en zor sınavı
Güncelleme Tarihi:
Usame bin Ladin’in ölümünün üzerinden bir hafta geçti. Uzun bir süre boyunca bin Ladin’in sağ kolu olan Eymen el Zevahiri’nin El Kaide’nin liderlik koltuğuna oturacağı söyleniyor. Ancak Ortadoğu’daki ayaklanmalar ve örgütün değişen dinamiği farklı bir senaryoya yol açabilir: Lidersiz bir El Kaide.
Yirmi yıldan fazla süre önce El Kaide’yi kuran ve 11 Eylül’ü planlayan kişi olan bin Ladin’in yerine geçmek çok kolay bir iş değil. Analistler, bu seçimin, bin Ladin sonrası dönemde örgütün amaçlarını ve önceliklerini nasıl belirleyeceğiyle bağlantılı olduğunu belirtiyor.
Son birkaç ayda yaşanan ayaklanmalar ve Batı tarzı demokrasi çağrıları, Arap dünyasını El Kaide’nin Müslüman dünyası için öngördüğü modelden uzaklaştırıyor. Dolayısıyla örgüt, bu devirde hala etkili ve önemli olduğunu kanıtlayabilmek için çabalarken günden güne daha dağınık ve karışık bir hale geliyor.
New York’ta bulunan West Point Terörle Mücadele Merkezi Direktörü Albay Reid Sawyer, “İlk olarak ‘Bin Ladin’in yeri doldurulabilir mi?’ sorusuyla başlamak lazım” dedi. SITE İstihbarat Grubu’ndan Rita Katz ve Josh Devon ise hazırladıkları raporda, “El Kaide’nin ‘resmi’ bir lidere ihtiyaç duyup duymadığı bile kesin değil” yorumunu yaptı. Katz ve Devon, “Örgüt mesajını yaymaya devam ettikçe, dünyanın her yerindeki cihatçılar için aydınlatıcı bir ışık olmaya devam edecek” dedi.
Sawyer ve diğer analistler, El Kaide’nin birini seçmesi durumunda en akla yakın ismin, çok uzun zamandır elde ettiği deneyim sayesinde 59 yaşındaki el Zevahiri olacağını belirtirken, kendisine meydan okumaya yeltenecek çok az sayıda kişi olduğunun da altını çiziyor.
London School of Economics’in El Kaide uzmanı Fawaz Gerges, “Eğer bin Ladin’in yeri için el Zevahiri’den başka biri düşünülüyorsa, bu bana El Kaide’nin şimdiden bölünmüş olduğunu gösterir” dedi.
Mısırlı bir doktor olan el Zevahiri’nin Pakistan’da saklandığına inanılıyor. Mısır’da hüsnü Mübarek rejiminin yıkılmasını amaçlayan İslami Cihad’ı kuran el Zevahiri daha sonra grubunu El Kaide’yle birleştirdi.
El Zevahiri, fazlasıyla deneyimli olsa da bin Ladin’in karizmasına sahip değil. ABD’li üst düzey bir istihbarat yetkilisine göre El Kaide’nin bazı üyeleri el Zevahiri’nin kontrolcü bir küçük yönetici olduğunu düşünüyor.
Adının açıklanmasını istemeyen yetkiliye göre, “El Zevahiri’nin el Kaide içindeki bazı gruplar tarafından sevilmediğine dair güçlü işaretler var. Dolayısıyla bin Ladin’in yerine kimin geçeceği konusu bir soru işareti.”
Olası isimlerden biri, El Kaide’nin Afganistan’daki güçlerinin Libyalı komutanı, Ebu Yahya el Libi. 2005 yılında Bagram’daki ABD üssünden kaçan İslam alimi el Libi, o tarihten itibaren örgütün videolarında görünmeye başladı. Bir başka seçenek ise, 1998’de ABD’nin Tanzanya ve Kenya büyükelçiliklerine düzenlenen saldırılardan sorumlu olduğu gerekçesiyle hüküm giyen Mısırlı Seyfüladil. Ancak Seyfüladil’in el Zevahiri’yle yakın ilişkisi ve dini bir kimliğinin olmaması bu ihtimali zayıflatıyor.
Batı dünyasında daha iyi tanınan Afganistanlı Taliban lideri Molla Muhammed Ömer ve Azam el Amriki olarak da bilinen ABD doğumlu Adam Gadahn gibi isimlerin ise hiç şansı yok. Molla Ömer hiçbir zaman El Kaide üyesi olmadı. Gadahn ise örgüt içinde saygı görmüyor.
Bir başka iyi tanınan isim, ABD doğumlu din adamı Enver el Evlaki ise en iyi ihtimalle zor bir seçim olarak görülüyor. Yemen’de yaşayan el Evlaki, vaazlarıyla Amerikan topraklarındaki saldırıları düzenleyen militanları etkileyen en tanınmış İngilizce konuşan radikal din adamı. Ancak operasyonel deneyim eksikliği ve Arap Yarımadası El Kaide’sinin en üst düzey lideri bile olmaması dolayısıyla şansı azalıyor.
El Kaide’nin başına kim geçerse geçsin, bin Ladin’in ölümü ve Arap baharının ardından, çok zorlu bir süreçle karşı karşıya kalacak. İslami cihat hareketleri uzmanı Halil el Anani, “Bin Ladin tıpkı devrilen Arap rejimleri gibi geçmişin bir parçası haline geldi. Arap dünyasının otoriter liderlerinin devrilişiyle bin Ladin’in aynı yılda ölmesi nasıl bir rastlantıdır” dedi.
Öte yandan birçok analist El Kaide’nin yeni bir lider çıkarıp çıkarmayacağını sorguluyor. Bin Ladin’in ölümünden bu yana El Zevahiri’nin adı duyulmadı, bin Ladin’in ölümünü teyit eden yazışma ise sadece “El Kaide Genel Komutanlığı” olarak imzalandı ve bin Ladin’in yerine kimin geçeceği belirtilmedi.
Yas döneminin süreci yavaşlatacağını belirten Sawyer, “Bin Ladin’in yerine birilerinin seçilmesi için el Kaide liderlerinin yüz yüze görüşmesi gerektiğini” söyledi. ABD’li yetkililer, komandoların, bin Ladin’in sığınağında bulduğu belgeleri tararken, böyle bir görüşme ihtimali zayıf görünüyor.