Dünyanın en büyük füzyon reaktörü

Maliyeti bugün 1 milyar Euro olan dünyanın en büyük füzyon reaktöründe, güneÅŸ enerjisini saÄŸlayan füzyon enerjisi taklit ediliyor. Ä°ngiltere, Oxfordshire’daki Culham Bilim Merkezi’nde bulunan ve 20 ülkeden gelen 600 bilim adamının çalıştığı BirleÅŸik Avrupa Torus’u (JET- Joint European Torus-Jet) reaktörü 15 metre eninde, 120 metre yüksekliÄŸinde bir gövdenin içine gömülü.GüneÅŸe enerjisini saÄŸlayan füzyon iÅŸlemini taklit ediyor. JET’in ana fikri: Bir hidrojen izotop karışımını, çekirdekleri eritip birbiriyle kaynaÅŸtırmak için 100 milyon derecenin üzerindeki bir sıcaklığa eriÅŸinceye kadar ısıtıyorsunuz ve helyum, nötron ve devasa miktarlarda enerji üretiyorsunuz.Yakıtı füzyonu tetiklemeye yetecek kadar ısıtmak ve bu sıcaklığı sabitlemek çok zor bir iÅŸlem. JET ekibi, bir gramın onda biri kadar soÄŸuk hidrojen yakıtını reaktöre fışkırtıyor ve daha sonra radyo dalgaları, elektrik akımı ve parçacık huzme patlamaları yardımı ile ısıtıyor. Hidrojen atomları çok kısa bir süre içinde elektronlarını silkeleyip atarak iyon ve elektronlardan oluÅŸan bir sıcak plazma oluÅŸturuyor. Bu plazma o kadar sıcak oluyor ki çekirdekler birbiriyle kaynaşıyor.6 misli büyüğü geliyorJET, yüklü parçacıkların manyetik alanlar tarafından saptırılması olgusundan yararlanıyor. Kuvvetli, spiral ÅŸeklindeki manyetik alanlar plazmanın reaktör duvarlarına çarpmasını engelliyor. Plazmanın duvarlara çarpması soÄŸumasına yol açıp füzyonu tehlikeye atabilir.Büyük makineler ısıyı daha iyi tutarlar. Plazmayı daha soÄŸuk reaktörden yalıtmak füzyonun devamı için yaÅŸamsal önem taşır. Isının büyük bir makineden kaçması küçük makineden kaçmasından daha uzun zaman alır.Reaktör, füzyondan elde edilen güç konusunda dünya rekoruna sahip. 13 yıllık bir çabanın sonunda JET ÅŸimdilik iÅŸlemden elde ettiÄŸi enerjiyi plazmayı ısıtmak için gerekli olan enerjiye eÅŸitleyebildi.Uluslararası füzyon araÅŸtırmacıları ITER adını verdikleri bir reaktör inÅŸa etmeyi düşünüyorlar. ITER’in hacmi, JET’in 6 misli olacak. Â