Dibe vuruş yılı

Havayolu sektörünün saygın dergilerinden Air Transport World'ün hazırladığı değerlendirme raporuna göre geçen yıl havayolu şirketleri tam anlamıyla dibe vurdu. 2002 yılına ait tüm rakamların netleşmesinden sonra yeni gerçekleşen sonuçlarda, sektörün toplam zararı havayolu tarihinde görülmemiş bir şekilde 25 milyar dolara çıktı. Aralarında dev markaların da bulunduğu 28 havayolu iflas etti veya konkordatoya girdi. 400 bin havayolu çalışanı işini kaybetti. Ama tüm bu karanlık tabloya rağmen uzmanlar gelecekten umutlu. Çünkü tekrar taşınan yolcu ve kargo miktarı artıyor. Savaş ve SARS'a rağmen 2003 ve 2004, yaraları sarma dönemi olacak. 2005'te ise sektör tam anlamıyla patlama yaparak çok ciddi bir büyüme gösterecek.Havayolu sektörü uzun süredir ciddi bir krizin pençesinde. 2000'in sonunda başlayan önce yerel, arkasından küresel krizle yolcu sayısında ciddi bir düşüş yaşandı. Tüm sorunların üzerine 11 Eylül 2001'deki terör saldırıları tam anlamıyla tuz-biber ekti. Yolcu sayısı bıçak gibi kesildi. Havayolları taşıyacak yolcu bulamazken başta sigorta ve güvenlik olmak üzere maliyetlerde de ciddi bir artış meydana geldi. Tüm bu olumsuzluklar 2002 bilançolarına rekor zararlar olarak yansıdı. Krizden en çok Amerikalı şirketler zarar etti. Yapılan hesaplamalar sadece Amerika'daki havayollarının zararlarının 14,5 milyar dolara ulaştığını ortaya koyuyor. İlk beşteki Amerikan şirketleri ortalama 10-15 milyon yolcu kaybetti.Avrupalı ve Asyalı havayolları 2002'de Amerikan şirketlerine oranla daha şanslıydı. Bu bölgelerde yolcu sayısı Amerika kadar düşmediği için kárlılık çok fazla olmamakla beraber sürdü. Ancak buradaki kárın çok önemli bir kısmını operasyon yani uçuştan değil, havayolunun bakım ile diğer verdiği hizmetler oluşturuyordu. Büyük zararlar filo yapısını, taşınan yolcu sayısını ciddi anlamda etkilemesi havayolları arasında sıralamayı da değiştirdi. Genellikle ilk on sıranın tamamını elde tutan Amerikan şirketlerinin sayısı azaldı. İlk onda Avrupalı ve Asyalı şirketler ilk defa bu kadar çok yer alabildi. KAZALAR AZALDITüm olumsuzluklara rağmen 2002'de en sevindirici olanı kaza oranlarında yaşanan azalmaydı. Her 1 milyon uçuşta kaza ihtimali 0.72'de kaldı. Geçen yıl sadece 11 tane büyük uçak kazası meydana geldi. Bu üzücü olaylarda 541 kişi hayatını kaybetti.Geçen yıl düşük maliyetli havayolları için altın bir yıl oldu. Amerika ve Avrupa'da büyüyen bu tür havayolları kısa menzilli uçuşlarda büyük havayollarına kafa tutuyor. Normal yolcuların yanı sıra seyahat bütçelerinin kısılmasıyla çok sayıda işadamı da düşük maliyetli havayolları ile uçmaya başladı. Kárlılık açısından ilk 25'lik listeye Ryanair, EasyJet girmeyi başardı. Amerika’da neredeyse tüm şirketler zarar ederken düşük maliyetli havayolu fikrinin babası Southwest, 240 milyon dolar kár etti. Ayakta durmaya çalışan ve bayrak taşıyıcı olarak adlandırılan büyük havayolları da birçok açıdan düşük maliyetli havayollarını taklit etmeye başladı. Bilet satışlarında internet ön plana çıkartıldı. Kabinde ikram kısa uçuşlarda kaldırıldı. 24 BİN UÇAKHavayollarının filolarında 2002'de 10.449'u Boeing'in, 2.938'i de Airbus'ın imalatı olmak üzere toplam 15.945 uçak görev yaptı. Bu uçaklardan 1.573'ü yetersiz talep nedeniyle uçuşları durdurularak park sahasına çekildi. Bölgesel jet filosu 2000'e, turboprop motorlu yani pervaneli uçak filosu da 6.394'e ulaştı. Toplam uçak yani jet, bölgesel jet, turboprop filosu 24.389'u buldu. Uçak siparişleri ise jet yolcu uçaklarında 2.824, turboproplarda ise 140 oldu.Takat kaybıTürk Hava Yolları geçtiğimiz hafta iki önemli adamını kaybetti. İkisi de Genel Müdür Yardımcısı’ydı. Sertaç Haybat ve Gürol Yüksel şirketin kilit isimleriydi ama şimdi evlerine çekildiler.Sertaç Haybat'ı çok uzun yıllar önce tanıdım. Uçak Mühendisi olan Haybat uçak kiralama, filo oluşturulması, leasing anlaşmaları konusunda neredeyse dünya çapında bir uzman haline gelmişti. Onun bu yüksek gelişimi, uluslararası pazarda uçak koşturan THY'nin kandırılmasını, zarara uğratılmasını önlüyordu. Pazarın fırsatçıları, pazarın güçlü oyuncuları karşılarına çıkan Sertaç Haybat yüzünden oyunu düzgün oynamak zorunda kalıyorlardı.Ama o artık yok. Emekliliğini istedi ve çekip gitti. THY takat kaybına uğradı.ILIMLI BİR İNSANDIGürol Yüksel, Ticaretten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı'ydı. Şirketin içinde yetişmiş bir insandı. Ticaretin kurallarını maceracı olmadan götürüyordu. En zor yıllarında THY'de görev yapan Yüksel, acımasız bir pazarda şirketini ciddi sıkıntılardan korumayı bilmişti. O da birden emekli oluverdi. Belki de çalışmaya en çok ihtiyacı olduğu dönemde çekip gitti. Büyük ihtimalle ekonomik sıkıntı da çekecek hatta yüksek olmayan yaşam standardını geri çekmek zorunda kalacaktır.Ama o da çokları gibi artık yok. Aksini iddia edenlerin alnını karışlarım. THY'de takat kaybı oldu.Yönetim bu insanların yerine yenilerini bulmak için sanırım ciddi bir zaman harcayacaktır. Gerçi THY insan kaynağı açısından çok zengin bir kuruluştur. Kısa sürede yenileri yetişebilir. Ama pazarda kıran kırana savaşın sürdüğü dönemde zaman kaybı tehlikeli bir oyundur.Aklıma şöyle şeyler geliyor. Bu insanlardan hangisini alıp Kıbrıs Türk Hava Yolları'nın başına koysalar, ne yeni bir yolsuzluk ne de ticari bir kırım asla olmazdı. Sakın yanlış anlaşılmasın, böyle bir önerim yok. Ama aklım doğruları zorluyor sadece.Keşke kalsalardı, yeni yönetimle çıkan sorunlar daha çıkma aşamasında karşılıklı anlayışla bastırılabilseydi. Bunun için her iki taraf daha fazla güç harcasaydı. O zaman takat kaybı olmazdı, zaman kaybolmazdı...Singapur’a büyük talepSARS nedeniyle nisan ve mayıs aylarında ciddi yolcu kaybına uğrayan Singapur Havayolları, düzenlediği promosyonlarla kısa zamanda yüksek doluluğa ulaştı. Ağustos ayı sonuna kadar uçuşların önemli kısmının dolu olduğunu söyleyen Türkiye Müdürü Syed Hassoonah Alsagoff, 'Kriz sırasında zorlu günler geçirdik ama Türkiye pazarında herhangi bir uçuş iptalimizin olmaması sevindiriciydi. Haziran ayında başladığımız promosyonlarla yüksek doluluk oranına ulaştık' dedi. Türkiye'den özellikle her yıl nisan ve ekim ayında gerçekleşen Canton Hong Kong Ticaret Fuarı'na büyük talep olduğunu söyleyen Alsagoff, 'Nisan ayındaki fuar SARS nedeniyle pek parlak geçmedi. Ancak şimdiden ekim ayındaki fuar için büyük talep geliyor. O tarihlerde ekstra sefer yapmayı planlıyoruz' diye konuştu.Türk yolcular bölgede tatil amaçlı Singapur'un yanı sıra Bangkok, Bali ve Phuket'i tercih ediyor. İş amaçlı uçuş noktalarında Türk yolcuların gözdesi Hong Kong, Tayvan ve Çin. Singapur Havayolları İstanbul çıkışlı haftada 4 sefer düzenliyor. 332 koltuklu Boeing 777-300 tipi uçaklarla seferler Dubai aktarmalı gerçekleştiriliyor.PROMOSYONLARI KAÇIRMAYINSingapur Havayolları, son çıkış tarihi 31 Temmuz olmak üzere Dubai ve Uzakdoğu'ya özel fiyatlar uyguluyor. Bir ay geçerli ekonomi sınıfı Dubai 303, Singapur 551, Bangkok 554, Hong Kong 648, Bali-Denpasar 640, Phuket 630, Sydney, Melbourne, Perth, Brisbane ve Adelaide ise 824 dolardan başlıyor. Fiyatlara alan ve diğer vergiler dahil değil.Singapur Havayolları ayrıca yine son çıkış tarihi 31 Temmuz olmak üzere Bali’ye 799 dolardan başlayan fiyatlarla uçuyor. Bu fiyata bir gecesi Singapur'da, beş gecesi de Bali'de olmak üzere konaklama dahil. Bali'de hepsi beş yıldızlı Discovery Kartika Plaza Hotel (Tuban), Hard Rock Hotel (Kuta), Alam Kulkul Boutique Resort (Legian), Nusa Dua Beach Hotel&SPA (Nusa Dua), Melia Bali Villas&SPA (Nusa Dua) otellerinden istediğinizi seçebiliyorsunuz. Turda ayrıca bir gece de Singapur'da ücretsiz konaklayabiliyorsunuz. Kalabileceğiniz oteller arasında yine beş yıldızlı Hilton, Inter Continental, Meritus Mandarin, Marina Mandarin, Pan Pacific, Swissotel bulunuyor. Oda-kahvaltı konaklamanın yanı sıra havalimanı-otel transferleri, Sentosa Island, The Singapore Zoo, Night Safari gibi turistlik mekanlara da giriş ücretsiz.