Bizimki surat fahişeliği

Meddah geleneğinin bugünkü kavuklusu Ferhan Şensoy. 11 yıllık Ferhangişeyler'in, ‘‘Türkiye'de değişmeyen kalıtsal sorunların süregelmesi nedeniyle sürdüğünü ve güncelliğini koruduğunu’’ belirtiyor. Ona göre küfür ve dilin çekiştirilmesi kültürel zenginlikle ilgili, aksini iddia edenler tutucu. Kendi deyişiyle ‘‘Enseye tokat bir baba, yazar, şair ve hatta herkesten gizlediği bir de heykeltraş’’. En büyük ideali bir gemiye sahip olmak, tiyatroyu kıyılara taşımak...

Ferhangişeyler 1270'inci, Felek Birgün Salakken 350'nci kez oynanıyor. Aynı oyunu yıllarca oynamak nasıl bir duygu?

- Bir rolü bin kez oynamak tiyatroculuk hayatında herkese kısmet olmaz. Bunu da yaşamadan kimseye anlatmak kolay değil. Ferhangişeyler böyle oldu, içinde her gün değişen bir bölüm-politika, güncel, seyirciyle doğaçlama olan kısım- olsa da oyunun büyük bir bölümü kemikleşmiş bir metin. Örneğin evsahibimle ilişkim hep aynı, ama bunu defalarca izleyenler yine gelip gülüyorlar.

Niye bu kadar sevdi insanlar, tekrar tekrar onları buraya getiren ne?

- Sanıyorum, oyun içindeki değişkenlik cazip geliyor. Bu bölüm bazen kırk dakikaya çıkıyor, o günkü gazetelerin doluluk oranına bağlı.

Bir yanıyla Türkiye'de herşey çok çabuk değişiyor. Ferhangişeyler 80'li yıllara ait...

- Ama yine enflasyon var, yine dolar artıyor, dediğiniz gibi, bu gibi şeyler değişmediği için, bu mesajlar da aynı. Bir ülke için bu üzücü birşey 80'lerden bu yana birçok şey aynı. Bu anlamda da Ferhangişeyler güncelliğini koruyor.

Türkücüler başrolde

Son yıllarda bir de nostalji fırtınası yaşanıyor ülkemizde. Niye bu ahlanmalar?

-‘‘Ah, Markiz Pastanesi'ne siz yetişemediniz, Beyoğlu'na ütüsüz pantolanla çıkılmazdı’’ türünden serzenişler anlatılırdı. Şimdi ne pantolonu, Adidas görüntüsü var Beyoğlu'nda! Şu anlamda doğru her gün biraz daha kötüye gidiyor. 70'li yıllar 60'lı yıllardan kötüdür. 80'ler 70'lerden kötüdür. Türkiye'de hep kötüye giden bir durum var.

Turneleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

- Anadolu'da izleyecek insan sayısı sınırlı, o şehirde ne kadar potansiyel varsa onu biliyor ona göre oynuyorsunuz. Seçme tiyatro seyircisi var; tiyatroyu özlemiş, bekleyen insanlar. Coşkulu bir izleyici var ve geldiğiniz için teşekkür ediyorlar. Şöyle bir fark da var onların hepsi seçilmiş tiyatro seyircisi olduğu için düzey daha yüksek, ama Beyoğlu'nda her akşam aynı düzeyi yakalayamazsınız. Burası daha kozmopolit.

Televizyonda dizi haline gelen reklamlara siz de dahilsiniz.

- Televizyon dizileri giderek aşağıya düşüyor. Bir ara Türk sinemasında yaşandı, türkücülerin başrolde oynadığı filmler şeklinde. En çok rating yapan diziler, türkücülerin başrolde oynadığı, neredeyse baktığınızda kadrosunda tek bir oyuncu yok. Ama reklam filmlerine baktığınızda tiyatrocular, oyuncular var. Reklam filmleri dizi gibi izleniyor. Yolda çevirip devamını soruyorlar. Üstelik bir kez değil, sürekli ve prime time zamanlarında verildiği için herkes tarafından izleniyor. Diziler rating savaşı içinde giderek düzey kaybettiler, izleyici kaybedecekler. Sanırım bu değişim olmadan da TV dizisi yapmaktan yana değilim. Deniz çok çalkantılı olduğu zaman sahilde durmayı yeğliyorum.

Oyun sezaryenle doğdu

Sanatçının tüketim ilişkisi içinde olması rahatsız etmiyor mu sizi?

- Reklam bizim sanat aşkıyla yaptığımız birşey değil. Bunun karşılığında para alıyoruz. Ben bu iş için ‘‘Surat fahişeliği‘‘ diyorum. Reklamcılar bozuluyor. Bizimki surat fahişeliğidir, bugün o banka yarın bir başkası olabilir. Biz bunu para için yapıyoruz, tiyatrocuların böyle doping'lere ihtiyacı vardır. Ses Tiyatrosu kolay onarılamazdı. Dünyada da böyledir. Alain Delon bir parfüme ismini vererek büyük para alır. Çok farklı değil. Biz sanatçıların ismimizi, suratımızı para karşılığında satma hakkımız vardır, bu bizim güvencemizdir.

Talk-show ve stand-up komediler konusunda ne düşünüyorsunuz?

- Bunun da bir furya olduğunu düşünüyorum. Birşey yapılırsa pıtrak gibi çoğalır. Şu an meydanda olmayıp beyninde düşünen binden fazla talk-show'cu adayı vardır. Biraz tiyatrodan uzak bir düzeydeler, büyük bir kısmı oyuncu değil zaten. Tiyatronun yanından gelip yanından geçenlerdir.

Bir de sizin meddahlık ve kavuk mirasınız var...

- Ferhangişeyler işte bir meddahlık geleneğinin uzantısıdır. 7 Mart 1987 yılından bu yana, 11. yılı. Meddah geleneğinden hareket edip, başka tekniklerden de yararlanan, batıda ‘‘one man show’’ diye tanımlanan bir türdür. Ama daha önce bir benzerini gördüğümden değil benim biraz mecburiyetten 10 gün içinde yazmak zorunda kaldığım, sezaryenla doğmuş bir oyundur Ferhangişeyler.