Başlattıkları işi bitirmediler

İstanbul'daki üniversiteler başlattıkları çok önemli kent projelerini yarım bıraktı. İstanbul Üniversitesi (İ.Ü.) Süleymaniye'de birçok tarihi yapının yakılıp yok olmasına kayıtsız kaldı. İstanbul Teknik Üniversitesi'nin (İTÜ), Berlin

Teknik Üniversitesi'yle başlattığı Restorasyon Okulu Projesi, hem bir ulusal fiyaskoya hem de uluslararası bir skandala dönüştü. Mimar Sinan Üniversitesi (MSÜ) ise Toklu Dede Mahallesi'ndeki Halıcılık Eğitim Merkezi'ni işletemedi.

Kentsel dönüşüm programına katkı yapacak çok önemli üç projenin üç köklü üniversite tarafından yarım bırakılmış olmasının en çarpıcı örneğini İ.Ü. verdi. Kültür Bakanlığı, dünyada bir örneği olmayan ahşap konaklaryla ünlü Süleymaniye'deki 56 binayı kamulaştırılarak İstanbul Belediyesi ve İ.Ü.'ye devretmişti. İki kurum eserleri restore ettirerek İstanbul'a armağan edecekti. Aradan uzun yıllar geçti, üniversite birbirinden değerli bu eserlere tek bir çivi dahi çakmadı. Kiremitler uçtu, camlar kırıldı, eserler doğanın ve vahşi kent kültürünün insafına terk edildi. Konaklar otopark mafyası tarafından birer birer yakılmaya başlandı. Arazileri mafya tarafından gasp edildi. Sadece geçtiğimiz kış, üç önemli eser bir ay içinde peşpeşe yakıldı. Hürriyet İstanbul'un kundaklama olaylarının üstüne gitmesiyle nihayet İ.Ü. harekete geçti. Üniversite, tam 22 yıl sonra evlerden birinin restorasyonuna başladı. Restore edilen binanın önümüzdeki günlerde, rengarenk kurdelalar takılarak, Rektör Kemal Alemdaroğlu tarafından büyük bir törenle açılması bekleniyor.

Milyarlar üzerinde fareler İstanbul'a kayıtsızlığın çarpıcı örneklerinden birini de MSÜ verdi. Dönemin Fatih Belediye Başkanı Sadettin Tantan, 1996'da Ayvansaray Toklu Dede Mahallesi'nde Anemas Zindanları'nın bitişiğinde bulunan bir tarihi yapıyı restore ettirmek için harekete geçmişti. İçindeki oto tamir atölyesi çıkarıldıktan sonra onarılan Bizans yapısı, üniversiteye teslim edildi. Fatih Belediyesi, sponsorların desteğiyle yapının içinde bir Halıcılık Eğitim Merkezi kurdu.

Projeye göre, üniversite ev kadınları ve genç kızları halıcılık eğitiminden geçirecek ve bu atölyede çalıştıracaktı. Binbir zahmetle kurulan 11 metrelik halı tezgahında üretilen eserler, saray, kasır, büyük mekan sahibi şirket ve camilere satılacak böylece bir döner sermaye oluşacaktı. Restorasyonun bitirildiği gün eğitim merkezinin kapısına rengarenk kurdelalar takıldı, açılış büyük bir törenle yapıldı.

İlk aylarda, okula kaydolmak için mahalle halkı kuyruklar oluşturdu. Ancak, merkezdeki öğretim üyesi sayısı önce dörtten ikiye, sonra da bire düşürüldü. Bundan birbuçuk sene önce ise artık tek bir öğretim elemanının kapısını çalmadığı atölyeye kilit vuruldu. Şimdi, belediyenin ve sponsorların milyarlarca lira harcayarak kurduğu bu atölyede fareler cirit atıyor, kırılan camlardan içeriye giren yağmurun etkisiyle çok değerli makinalar paslanmaya yüz tutuyor.

Bu da İTÜ'nün ayıbı

İTÜ'den seçtiğimiz örnekte ise hem ulasal bir fiyasko, hem de uluslararası skandal var. Fatih Belediyesi'nin UNESCO ve AB'yle ortaklaşa başlattığı, ‘‘Fener ve Balat Semtlerinin Rehabilitasyonu Projesi’’ kapsamında bir restorasyon eğitim merkezine ihtiyaç duyuluyordu. Bölgede incelemeler yapan Berlin Teknik Üniversitesi (BTÜ), Türkiye'den bir partnerle bu işi üstleneceğini açıkladı. iş İTÜ'ye kaldı.

Fatih Belediyesi ile Fener Gönüllüleri Derneği, Dimitri Kantemir'in sarayı ve çevresindeki kamu binalarını Restorasyon Okulu'na almak için büyük bir emek verdi. 2 Ekim 1998'de gösterişli bir tören düzenlendi. Aradan iki ay geçmeden 8 Aralık 1998'de BTÜ'den hoca ve öğrencilerden oluşan 15 kişilik bir heyet geldi. Kantemir'in sarayında tam 10 gün kar altında çalışarak binanın rolöve ve restorasyon projesini çıkardı, fotoğrametrik ölçümlerini yaptı. BTÜ, bir ay sonra binanın projesini İTÜ'ye teslim etti. O gün bugündür İTÜ'den tek bir yetkili bile Kantemir'in sarayının kapısını çalmadı. İstanbul'un en önemli Bizans-Osmanlı eserlerinden biri olan bu sarayın kubbeleri altında şimdi rüzgarlar oynaşıyor.

PROF. JOHANNES CRAMER

BTÜ üstüne düşeni yaptı

BERLİNTeknik Üniversitesi, Restorasyon Okulu için en seçkin öğretim üyesi olan Prof. Johannes Cramer'i görevlendirdi. Şu günlerde ünlü Berlin Katedrali'nin restorasyonuyla uğraşan Cramer'le görüştük. ‘‘Ülkenizde restorasyonlar genellikle çok kötü yapılıyor. Çünkü eski ustalar yok. Kuracağımız okul, Fener ve Balat'ta oturan işsiz gençlere taş, ahşap, demir, kalemişi eğitimi verip onları sertifikalandıracak’’ dedi. Avrupa'da restorasyon işinde çalıştırılan en sıradan elemanın bile sertifika sahibi olmasının şart olduğunu söyleyen Cramer, bu okulun bir an önce kurulması gerektiğini savundu.

İTÜ gibi büyük bir üniversitenin başladığı işi yarım bırakmasını anlayamadığını ifade eden Cramer, BTÜ'nün üzerine düşeni çok çabuk yaptığını belirtti.