Bankacılık sektöründe yabancı payı yüzde 16'nın üzerinde

Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz tarafından açıklanan Finansal İstikrar Raporu'nun mali sektöre ilişkin değerlendirme bölümünde, Türk finans sektörünün 2004'de olduğu gibi 2005 yılında da istikrarlı bir büyüme gösterdiği vurgulandı.
2005'de Türk finans sektörünün toplam büyüklüğünün 469,9 milyar YTL olduğu, bankacılık sektörünün de bunun yüzde 87'sini oluşturduğu kaydedilen raporda, geçen yıl bankacılık sektörünün toplam varlıklarının bir önceki yıla göre yüzde 29,7 artış gösterdiği belirtildi.
Sektörün aktif büyüklüğünün bu dönemde dolar bazında 303,3 milyar dolara yükseldiğine de dikkat çekilen raporda, şu görüşlere yer verildi:
“2004 sonu itibariyle yüzde 73 olarak gerçekleşen Türk bankacılık sektörünün bilanço büyüklüğünün GSYİH'ye oranı, 2005 yılında yüzde 84'e yükselmiştir. Türk bankacılık sektörünün GSYİH içindeki payı AB'ye yeni üye ülkelerle karşılaştırıldığında, sadece Macaristan ve Polonya'dan daha yüksek, Çek Cumhuriyeti ve diğer ülkelerden ise düşüktür. Bu durum, Türkiye'de bankacılık sektörünün yıllar içinde gelişme kaydettiğini, ancak henüz AB-15'lerin oldukça gerisinde kaldığını göstermektedir.”

-YABANCILARIN PAYI ARTIYOR-

Raporda, 2005'de bankacılık sektörünün aktif büyüklüğünde, kamu ve özel sermayenin payı azalırken, yabancı sermayenin ve halka açık hisselerin payının ise arttığı vurgulandı. Sektör aktifleri içinde yabancı ortaklıkların payının yüzde 16'nın üzerine çıktığı bildirilen raporda, “Yabancı yatırımcıların sektöre olan ilgisinin önümüzdeki yıllarda da, makro ekonomik istikrar ve AB üyeliği sürecine paralel olarak devam etmesi beklenmektedir” denildi.
Raporda, geçen yıl katılım bankalarının karlılık performanslarının arttığı da ifade edildi.
2004 yılı sonunda 102 milyon YTL olan dönem karlarının, 2005 sonunda yüzde 145 artarak 250 milyon YTL'ye ulaştığı belirtilen raporda, bu dönemde aktif ve özkaynak karlılığı oranlarında da hızlı artış görüldüğü kaydedildi.

-SİGORTACILIK SEKTÖRÜ-

Finansal İstikrar Raporu'nda sigortacılık sektöründeki gelişmeler de ele alındı.
2005 sonu itibariyle sektörde 45 sigorta, 1 reasürans şirketinin faaliyet gösterdiği bildirilen raporda, şirketlerin 2004 sonunda 9,8 milyar YTL olan aktif toplamının, 2005 sonunda 14,4 milyar YTL'ye yükseldiğine işaret edildi.
Bu dönemde reasürans şirketlerinin aktif toplamının ise 619 milyon YTL'den 996 milyon YTL'ye çıktığı vurgulandı.
Hayat branşının prim üretimi içindeki payının 2003 sonuna göre 2005'de yüzde 21'den 16'ye gerilediğine dikkat çekilen raporda, bunun hayat sigortası primlerinin bir kısmının, bireysel emeklilik sistemine aktarılmasından kaynaklandığı ifade edildi.
Bireysel emekliliğe hızlı bir katılım olduğu ve 2004 sonunda 297 bin olan sözleşme sayısının, 2006 yılının ilk çeyreğinde 807 bine ulaştığı bildirilen raporda, aynı süreçteki toplam katkı payının da 239 milyon YTL'den 1 milyar 176 milyon YTL'ye yükseldiği belirtildi.

-TÜKETİCİ FİNANSMAN ŞİRKETLERİ-

Türkiye'de 2005 sonu itibariyle 9 tüketici finansman şirketinin faaliyet gösterdiğinin kaydedildiği raporda, bu şirketlerin kullandırdıkları kredilerin yaklaşık yüzde 72'sinin bireysel, yüzde 28'inin kurumsal kredilerden oluştuğu bilgisine yer verildi.

-EFT İŞLEM ADEDİNDE AVRUPA'YI GEÇTİK-

Ödeme sistemlerinin de değerlendirildiği raporda, finansal piyasalardaki hızlı büyüme ve buna bağlı olarak yaşanan uluslararası finansal bütünleşme sürecinin, Elektronik Fon Transfer (EFT) Sistemi, Elektronik Menkul Kıymet Transfer (EMKT) Sistemi ve Çek Takas Sistemi'ne ilgiyi artırdığı ifade edildi.
EFT'nin 1992 yılında faaliyete geçtiği ve bu sistemin işletim kural ve esaslarının Merkez Bankası tarafından belirlenmekte olduğu kaydedilen raporda, EFT işlem tutarlarına ilişkin şu bilgiler verildi:
“EFT işlem tutarı 2005 yılında bir önceki yıla göre yüzde 37,7'lik artışla 7,844 milyar Yeni Türk Lirası'na (YTL) ulaşmıştır. 2006 yılının ilk çeyreğinde ise EFT işlem tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 141 artarak 3,893 milyar YTL'ye çıkmıştır.
EFT işlem adedi, 2005 yılında geçen yıla göre yüzde 30,2 artarak 76,4 milyon olmuştur. Söz konusu rakam, 2006 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26,3 artarak 21,2 milyon olarak gerçekleşmiştir.
EFT'de yapılacak işlemler için herhangi bir alt veya üst sınır bulunmamaktadır. Bankalar kendi aralarındaki ve müşterilerine ait ödemelerini, piyasa işlemlerinin büyük bir bölümünü ve menkul kıymet ödemelerini EFT ile gerçekleştirmektedirler.”
Türkiye'nin AB'ye tam üyeliği kapsamında, AB üyesi ülkeler arasındaki ödemelerin gerçekleştiği TARGET (Trans-European Automated Real-Time Gross Settlement Express Transfer System) ile EFT'nin uyumlu hale getirilmesinin gerekeceğinin anlatıldığı raporda, EFT sisteminin teknik açıdan mevcut TARGET sistemiyle uyumlu hale getirilebilecek altyapıya sahip bir sistem olduğu ifade edildi.
2004 yılında EFT'de gerçekleşen 58.7 milyon adet işlemin, İsviçre hariç gelişmiş Avrupa ülkesindeki EFT benzeri ödeme sisteminde gerçekleşen işlem adedinden daha yüksek olduğu vurgulanan raporda, işlemin tutar olarak daha düşük olduğu kaydedildi.
Gelişmiş Avrupa ülkeleri içinde 2004 yılında Belçika'da işlem adedinin 1,8 milyon, Fransa'da 4, Hollanda'da 5, Almanya'da 34,1 İsviçre'de 209,1, Türkiye'de ise 58,7 milyon adet olarak belirlendiği belirtildi.