Ankara yeşile dönüşmüş restoranlar, kafeler inanılmaz
Güncelleme Tarihi:
Metehan DEMİR
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 06, 2002 23:25
İngiltere'de yıllarca gazetecilerden, paparazzilerden kaçtı. Tüm basın peşinden koştu. Anılarını, yaşadıklarını yazması için büyük paralar teklif edildi. Konuşsa, yaşadıklarını anlatsa, belki sonradan Lady Diana'yı ölüme götüren sürecin, daha doğrusu Prens Charles'la kopmaları sürecinin nasıl başladığı konusunda kimsenin bilmediği gerçekler günışığına çıkacaktı.
Çünkü, Prens Charles ile Lady Diana'nın uzaklaşmalarının Buckingham sarayı’nı sarstığı o gergin günlerde, olayların tam ortasında yer alıyordu. Galler Prensi Charles'ın Özel Kalem Müdür yardımcısı olarak en yakın iki çalışma arkadaşından biriydi. Yalnızca Buckingham Sarayı'nda değil, bütün yurtiçi ve yurtdışı gezilerinde Prens Charles ve Lady Di'nin hep yanlarındaydı. Ama tam üç yılını birlikte geçirdiği Prens Charles'ın sırlarını kendisinde sakladı ve hep ketum kaldı. Ve Prens Charles'ın yanında tam üç yıl süren görevinden 1993 yılında yaşadıklarını mezara götürme yemini ederek ayrıldı. Şimdi Ankara'da. Adı Peter Westmacott. Yeni görevi, İngiltere'nin Ankara Büyükelçiliği.
İngiltere'nin Ankara Büyükelçisi Peter Westmacott, klasik tipte bir diplomat değil. Rahatlığıyla, içtenliği, açık sözlülüğü ve esprileriyle hemen dikkat çekiyor. Üstelik Türkçeyi de iyi derecede biliyor. 1987'de gelip, Büyükelçilikte tam üç yıl siyasi bölümün başında çalışmış.
Westmacott da, ‘‘kendimi evime dönmüş gibi hissediyorum’’ diyor ve ekliyor: ‘‘Eski arkadaşlarımla tekrar birlikteyiz. Ali Tuygan vardı. Şimdi Dışişleri'nde Müsteşar Yardımcısı. Tacan İldem vardı, şimdi Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü ve dış politika danışmanı.’’
Büyükelçinin İranlı eşi Susan Nemazee, İslam devriminden önce akıllarda kalan, İran'ın yüzü Batı'ya dönük, iyi eğitimli, entellektüel kesiminin şık temsilcilerinden.
Susan Nemazee, Washington doğumlu. Washington'da büyük bir şirkette yüksek öğrenim danışmanlığı yapıyor. Şimdi, Ankara'da kafasında bazı eğitim projeleri tasarlıyor.
20 YILLIK BİR FİLM
Bu çiftin öyküsü aslında bir filme konu olabilir. Çünkü, birbirlerini 1979'daki İslam Devrimi’nden önce Tahran'da tanımışlar. Westmacott o tarihte henüz 25'inde genç bir ikinci katip olarak görev yapıyormuş.
Birbirlerini 20 yıldan fazla bir süredir tanıyorlar; ama evlenmeleri ikisinin de ilk evliliklerini bitirmelerinden sonra, yalnızca yedi ay önce gerçekleşmiş.Her ikisi de Ankara'yı çok seviyor ve kendilerini tamamen bir Avrupa başkentinde hissediyorlar.
Susan Nemazee, ‘‘Hatta, Ankara Avrupa'dan da iyi. Burada Avrupa'da, Amerika'da bulamadığım birinci sınıf antep fıstıkları var’’. Peter Westmacott, eşinin sözlerini onaylayarak başını sallıyor ve ekliyor: ‘‘Kütahya porselenlerini de unutma...’’
52 yaşındaki Westmacott, şimdiye dek Londra'nın yanısıra İran, Brüksel, Paris, Ankara ve Washington'da bulunmuş. Buraya gelmeden önceki son görevi ise Londra'da Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı.
Ankara'ya gelişinin biraz sıkıntılı bir öyküsü var. Hareketinden önce Londra'da evde eşyaları toplarken yaptığı hareketler belinde disk kaymasına yol açmış. Belini sakatladığını Londra'dan Ankara'ya gelirken uçakta duyduğu acıyla fark etmiş. Ankara'ya gelir gelmez de soluğu Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof. Tunçalp Özgen'in yanında almış. Ve 15 gün kesin yatak istirahati. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'e güven mektubunu sunmaya sancılar içinde gitmiş. Neyse ki, Büyükelçi başarılı tedavi sonucu sağlığına kavuşmuş. Hatta tenis kortlarına bile geri dönmüş.
Westmacott, 12 yıl aradan sonra döndüğü Ankara'yı nasıl bulmuş?
- Türkiye görünüm olarak inanılmaz değişmiş. Artık havası tertemiz. 1987'de buraya ilk gelirken, doktorlar bana solunum rahatsızlığı bulunan oğlumu çok kirli havası olan Ankara'ya kesinlikle getirmememi söylemişti. Şimdi bu tamamen bitmiş. Yeşil bir şehire dönüşmüş Ankara'da Oran Semtine hayran oldum. Şehirde, restoranlar, kafeler, dükkanlar inanılmaz. Ama...
Nedir bu ama?
- Hala değişmeyen şeyler de var. Mesela siyasetteki yüzler. Tartışılan konular da aynı. Türkiye'nin AB'ye girip giremeyeceği, Türkiye'nin AB normlarını karşılayıp karşılayamayacağı ve Kıbrıs'ın ne olacağı o zaman da tartışılıyordu; şimdi de tartışılıyor. Ama değişen bir şey daha var. Ankara'da daha önceki görevim Doğu ve Güneydoğu'da terörizmin yeni başladığı yıllara rastlıyordu. Allahtan bu sorun bitmiş görünüyor. Aynı olan bir şey daha varsa o da, Türkiye'nin bölgedeki bağlantıları ile önemli rolü. Bu hala hissediliyor.''
İLERİ GİTMİŞSİNİZ!
Büyükelçiye göre değişenler arasında önemli bir kategoriyi unutmamak gerekiyor:
- Geçen süre içinde futbolda büyük bir sıçrama yaptığınız ortada. Dünya Kupasında büyük başarı elde eden Türk futbolundan etkilendim. İngiltere elendikten sonra da Türkiye'yi tuttum.''
Türkiye'yi tutması, salt Ankara'da görev yapıyor olmasından kaynaklanmıyor. Ankara'da göreve başladığı günlerin Türkiye'nin AB ile ilişkilerindeki çok kritik bir döneme rastlaması İngiliz diplomatın Türkiye kariyerini ilginç kılıyor.
Büyükelçi, Türkiye'nin AB'ye tam üyeliğine İngiltere olarak büyük önem atfettiklerini vurguluyor ve tam üyeliğin Atatürk'ün vizyonunu tamamlayan bir gelişme olacağını belirtiyor:
- Atatürk'ün bundan tam 80 yıl önce Türkiye için öngördüğü laik, modern ve yüzünü batıya dönmüş bir ülke vizyonu bugünkü modern Türkiye'nin temelidir. AB üyeliği yönündeki kararlılık da budur. Kendisi ile ilgili bir çok kitap okuduğum Kemal Atatürk'ün ‘‘Ülkeler çeşitlidir ama uygarlık birdir' şeklindeki tavsiyesini unutmuyorum. Evet, bir ulusun yükselmesi için de bu tek uygarlığa katılması gerekir. Biz İngiltere olarak onun bu önemli tavsiyesini daha önce dinlemiş olsaydık, AB'ye daha erken girmiş olurduk.’’
Büyükelçi Westmacott bu yaz çıkacağı Mavi Yolculuk için şimdiden sabırsızlandığını anlatıyor.
Teknede Bayan Nemazee'nin ilk eşinden olan 19 yaşında kızı ile büyükelçinin yine birinci evliliğinden biri kız, ikisi erkek üç çocuğu, yani toplam 4 çocuk bulunacak. Hepsi 20 yaşın üzerinde.
Tabii bir de teknede bulunması olmazsa olmaz bir koşul olan kedileri Puzzles.
Onsuz mavi yolculuğa çıkılabilir mi?
YASALAR KADAR UYGULAMA DA ÖNEMLİ
Bugün Türkiye demokratikleşmede olsun diğer konularda olsun çok önemli adımlar atmaktadır. Bir çok yasa çıkarıldı. Çok güzel ama biliyorsunuz bunları bir de uygulamak da önemli.
ÖNCE KRİTERLER SONRA MÜZAKERE
AB'ye üye olmak isteyenler için kurallar açık ve herkes için aynı. Türkiye'de bir yanlış anlama var. Kopenhag kriterleri çok önceden beri var ve en önemlisi bu kriterler kesinlikle müzakere edilemez ve yorumlanamaz. Şu açıkça bilinmeli ki, AB'ye üye olmak için Kopenhag kriterlerinin tamamen yerine getirilmesi şart. Türkiye'de ‘Yok, bizim durumumuz farklılık arz ediyor, hassas bir durumdayız, bu şartları yeniden ayarlayalım’’ şeklindeki söylemler yardımcı olmaz. Ayrıca, şimdi önemli olan bir diğer şey ise şimdi idam ile ilgili moratoryumu korumak. 1982 Anayasasında çok önemli değişiklikler yapıldı ama atılması gereken başka adımlar da var. Helsinki öncesine artık geri dönülemez.
GÖRÜŞLERİMİ BAHÇELİ’YE SÖYLEDİM
Bence önümüzdeki aylar çok önemli. Türkiye ne kadar hızlı adım atarsa, önce müzakereler sonra da AB üyeliğine o kadar çabuk ulaşır. Bu konudaki düşüncelerimi geçenlerde görüştüğüm MHP Lideri Devlet Bahçeli'ye de söyledim. Sayın Bahçeli'ye, Türkiye'nin şu bir kaç ayda yapacaklarının hayati önem taşıdığını anlattım.
KIBRIS SATILMIYOR
Kıbrıs, Türkiye'nin AB üyeliği için kriter değildir. Ama, bu konu büyük hassasiyet taşıyor. Türkiye'de bu konuda da, ‘‘satmak, taviz vermek’’ gibi yanlış tanımlamalar yapılıyor. Kıbrıs'ta çözüm çok önemli. Ada'da aktörlerden olarak İngiltere, birleşik bir Kıbrıs'ın AB'ye üye olmasını istiyor. Bölünmüş bir şekilde AB'ye giren Kıbrıs çok zor olur. Sadece siyasi açıdan değil, yaşayanlar açısından da. Biz bölünmüş bir Kıbrıs istemememize rağmen, önümüzdeki bir kaç ay içinde eğer taraflar gerekli ilerlemeyi sağlayamazsa, bölünmüş bir şekilde Rumların AB'ye girme ihtimali var. Ama bizim istediğimiz Türklerle birlikte girmeleri. Ondan sonrasi gerçekten çok zor olur. Bu yüzden, önümüzdeki bir kaç ay gerçekten çok önemli.
SEZER İNİSİYATİFİ
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, gerçekten önemli bir isim. Başbakanın rahatsızlığına denk düşen Türkiye için kritik bir dönemde inisiyatifi ele aldı ve Ankara'nın AB kararlılığını seslendirmek için Köşk'te bir AB zirvesi yaptı. Gerekli reformların çıkarılması için öncülük yaptı. Bunlar çok önemli.
KEMAL DERVİŞ ÖNEMLİ İŞLER YAPTI
Ekonomide Kemal Derviş çok önemli işler yaptı. IMF ile program çok iyi yürüyor. Bankacılık ile siyasetin ayrılması, özelleştirme, şeffaflık alanında son dönemde hatırı sayılır adımlar atıldı. Bu reformlar AB’ de istenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve Türk ekonomisinin üyeliğe hazırlanması açısından da yararlı oldu.
İngiltere'nin Ankara Büyükelçisi Peter Westmacott, klasik tipte bir diplomat değil. Rahatlığıyla, içtenliği, açık sözlülüğü ve esprileriyle hemen dikkat çekiyor. Üstelik Türkçeyi de iyi derecede biliyor. 1987'de gelip, Büyükelçilikte tam üç yıl siyasi bölümün başında çalışmış.
Westmacott da, ‘‘kendimi evime dönmüş gibi hissediyorum’’ diyor ve ekliyor: ‘‘Eski arkadaşlarımla tekrar birlikteyiz. Ali Tuygan vardı. Şimdi Dışişleri'nde Müsteşar Yardımcısı. Tacan İldem vardı, şimdi Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü ve dış politika danışmanı.’’
Büyükelçinin İranlı eşi Susan Nemazee, İslam devriminden önce akıllarda kalan, İran'ın yüzü Batı'ya dönük, iyi eğitimli, entellektüel kesiminin şık temsilcilerinden.
Susan Nemazee, Washington doğumlu. Washington'da büyük bir şirkette yüksek öğrenim danışmanlığı yapıyor. Şimdi, Ankara'da kafasında bazı eğitim projeleri tasarlıyor.
20 YILLIK BİR FİLM
Bu çiftin öyküsü aslında bir filme konu olabilir. Çünkü, birbirlerini 1979'daki İslam Devrimi’nden önce Tahran'da tanımışlar. Westmacott o tarihte henüz 25'inde genç bir ikinci katip olarak görev yapıyormuş.
Birbirlerini 20 yıldan fazla bir süredir tanıyorlar; ama evlenmeleri ikisinin de ilk evliliklerini bitirmelerinden sonra, yalnızca yedi ay önce gerçekleşmiş.Her ikisi de Ankara'yı çok seviyor ve kendilerini tamamen bir Avrupa başkentinde hissediyorlar.
Susan Nemazee, ‘‘Hatta, Ankara Avrupa'dan da iyi. Burada Avrupa'da, Amerika'da bulamadığım birinci sınıf antep fıstıkları var’’. Peter Westmacott, eşinin sözlerini onaylayarak başını sallıyor ve ekliyor: ‘‘Kütahya porselenlerini de unutma...’’
52 yaşındaki Westmacott, şimdiye dek Londra'nın yanısıra İran, Brüksel, Paris, Ankara ve Washington'da bulunmuş. Buraya gelmeden önceki son görevi ise Londra'da Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı.
Ankara'ya gelişinin biraz sıkıntılı bir öyküsü var. Hareketinden önce Londra'da evde eşyaları toplarken yaptığı hareketler belinde disk kaymasına yol açmış. Belini sakatladığını Londra'dan Ankara'ya gelirken uçakta duyduğu acıyla fark etmiş. Ankara'ya gelir gelmez de soluğu Hacettepe Üniversitesi Rektörü Prof. Tunçalp Özgen'in yanında almış. Ve 15 gün kesin yatak istirahati. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'e güven mektubunu sunmaya sancılar içinde gitmiş. Neyse ki, Büyükelçi başarılı tedavi sonucu sağlığına kavuşmuş. Hatta tenis kortlarına bile geri dönmüş.
Westmacott, 12 yıl aradan sonra döndüğü Ankara'yı nasıl bulmuş?
- Türkiye görünüm olarak inanılmaz değişmiş. Artık havası tertemiz. 1987'de buraya ilk gelirken, doktorlar bana solunum rahatsızlığı bulunan oğlumu çok kirli havası olan Ankara'ya kesinlikle getirmememi söylemişti. Şimdi bu tamamen bitmiş. Yeşil bir şehire dönüşmüş Ankara'da Oran Semtine hayran oldum. Şehirde, restoranlar, kafeler, dükkanlar inanılmaz. Ama...
Nedir bu ama?
- Hala değişmeyen şeyler de var. Mesela siyasetteki yüzler. Tartışılan konular da aynı. Türkiye'nin AB'ye girip giremeyeceği, Türkiye'nin AB normlarını karşılayıp karşılayamayacağı ve Kıbrıs'ın ne olacağı o zaman da tartışılıyordu; şimdi de tartışılıyor. Ama değişen bir şey daha var. Ankara'da daha önceki görevim Doğu ve Güneydoğu'da terörizmin yeni başladığı yıllara rastlıyordu. Allahtan bu sorun bitmiş görünüyor. Aynı olan bir şey daha varsa o da, Türkiye'nin bölgedeki bağlantıları ile önemli rolü. Bu hala hissediliyor.''
İLERİ GİTMİŞSİNİZ!
Büyükelçiye göre değişenler arasında önemli bir kategoriyi unutmamak gerekiyor:
- Geçen süre içinde futbolda büyük bir sıçrama yaptığınız ortada. Dünya Kupasında büyük başarı elde eden Türk futbolundan etkilendim. İngiltere elendikten sonra da Türkiye'yi tuttum.''
Türkiye'yi tutması, salt Ankara'da görev yapıyor olmasından kaynaklanmıyor. Ankara'da göreve başladığı günlerin Türkiye'nin AB ile ilişkilerindeki çok kritik bir döneme rastlaması İngiliz diplomatın Türkiye kariyerini ilginç kılıyor.
Büyükelçi, Türkiye'nin AB'ye tam üyeliğine İngiltere olarak büyük önem atfettiklerini vurguluyor ve tam üyeliğin Atatürk'ün vizyonunu tamamlayan bir gelişme olacağını belirtiyor:
- Atatürk'ün bundan tam 80 yıl önce Türkiye için öngördüğü laik, modern ve yüzünü batıya dönmüş bir ülke vizyonu bugünkü modern Türkiye'nin temelidir. AB üyeliği yönündeki kararlılık da budur. Kendisi ile ilgili bir çok kitap okuduğum Kemal Atatürk'ün ‘‘Ülkeler çeşitlidir ama uygarlık birdir' şeklindeki tavsiyesini unutmuyorum. Evet, bir ulusun yükselmesi için de bu tek uygarlığa katılması gerekir. Biz İngiltere olarak onun bu önemli tavsiyesini daha önce dinlemiş olsaydık, AB'ye daha erken girmiş olurduk.’’
Büyükelçi Westmacott bu yaz çıkacağı Mavi Yolculuk için şimdiden sabırsızlandığını anlatıyor.
Teknede Bayan Nemazee'nin ilk eşinden olan 19 yaşında kızı ile büyükelçinin yine birinci evliliğinden biri kız, ikisi erkek üç çocuğu, yani toplam 4 çocuk bulunacak. Hepsi 20 yaşın üzerinde.
Tabii bir de teknede bulunması olmazsa olmaz bir koşul olan kedileri Puzzles.
Onsuz mavi yolculuğa çıkılabilir mi?
YASALAR KADAR UYGULAMA DA ÖNEMLİ
Bugün Türkiye demokratikleşmede olsun diğer konularda olsun çok önemli adımlar atmaktadır. Bir çok yasa çıkarıldı. Çok güzel ama biliyorsunuz bunları bir de uygulamak da önemli.
ÖNCE KRİTERLER SONRA MÜZAKERE
AB'ye üye olmak isteyenler için kurallar açık ve herkes için aynı. Türkiye'de bir yanlış anlama var. Kopenhag kriterleri çok önceden beri var ve en önemlisi bu kriterler kesinlikle müzakere edilemez ve yorumlanamaz. Şu açıkça bilinmeli ki, AB'ye üye olmak için Kopenhag kriterlerinin tamamen yerine getirilmesi şart. Türkiye'de ‘Yok, bizim durumumuz farklılık arz ediyor, hassas bir durumdayız, bu şartları yeniden ayarlayalım’’ şeklindeki söylemler yardımcı olmaz. Ayrıca, şimdi önemli olan bir diğer şey ise şimdi idam ile ilgili moratoryumu korumak. 1982 Anayasasında çok önemli değişiklikler yapıldı ama atılması gereken başka adımlar da var. Helsinki öncesine artık geri dönülemez.
GÖRÜŞLERİMİ BAHÇELİ’YE SÖYLEDİM
Bence önümüzdeki aylar çok önemli. Türkiye ne kadar hızlı adım atarsa, önce müzakereler sonra da AB üyeliğine o kadar çabuk ulaşır. Bu konudaki düşüncelerimi geçenlerde görüştüğüm MHP Lideri Devlet Bahçeli'ye de söyledim. Sayın Bahçeli'ye, Türkiye'nin şu bir kaç ayda yapacaklarının hayati önem taşıdığını anlattım.
KIBRIS SATILMIYOR
Kıbrıs, Türkiye'nin AB üyeliği için kriter değildir. Ama, bu konu büyük hassasiyet taşıyor. Türkiye'de bu konuda da, ‘‘satmak, taviz vermek’’ gibi yanlış tanımlamalar yapılıyor. Kıbrıs'ta çözüm çok önemli. Ada'da aktörlerden olarak İngiltere, birleşik bir Kıbrıs'ın AB'ye üye olmasını istiyor. Bölünmüş bir şekilde AB'ye giren Kıbrıs çok zor olur. Sadece siyasi açıdan değil, yaşayanlar açısından da. Biz bölünmüş bir Kıbrıs istemememize rağmen, önümüzdeki bir kaç ay içinde eğer taraflar gerekli ilerlemeyi sağlayamazsa, bölünmüş bir şekilde Rumların AB'ye girme ihtimali var. Ama bizim istediğimiz Türklerle birlikte girmeleri. Ondan sonrasi gerçekten çok zor olur. Bu yüzden, önümüzdeki bir kaç ay gerçekten çok önemli.
SEZER İNİSİYATİFİ
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, gerçekten önemli bir isim. Başbakanın rahatsızlığına denk düşen Türkiye için kritik bir dönemde inisiyatifi ele aldı ve Ankara'nın AB kararlılığını seslendirmek için Köşk'te bir AB zirvesi yaptı. Gerekli reformların çıkarılması için öncülük yaptı. Bunlar çok önemli.
KEMAL DERVİŞ ÖNEMLİ İŞLER YAPTI
Ekonomide Kemal Derviş çok önemli işler yaptı. IMF ile program çok iyi yürüyor. Bankacılık ile siyasetin ayrılması, özelleştirme, şeffaflık alanında son dönemde hatırı sayılır adımlar atıldı. Bu reformlar AB’ de istenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve Türk ekonomisinin üyeliğe hazırlanması açısından da yararlı oldu.