Anayasa değişikliği paketi sert tartışmalara neden oldu

TBMM Genel Kurulu'nda, anayasa değişikliği paketinin 48 saat geçmeden Anayasa Komisyonu'nda ele alınmasını öngören AKP Grup önerisi kabul edildi.

CHP katılmadığı için TBMM Danışma Kurulu'nun toplanamaması üzerine AKP, konuyla ilgili grup önerisini Genel Kurula getirdi. Kabul edilen grup önerisine göre, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ve 5 yıl süreyle iki dönem görev yapması ile genel seçimlerin 4 yılda bir yapılmasını düzenleyen Anayasa değişikliği teklifi, İçtüzükte öngörülen 48 saatlik süre beklenmeden bugün Anayasa Komisyonu'nda ele alındı.

Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Abdüllatif Şener, AKP anayasa değişikliği paketinin Anayasa Komisyonu’nda bugün “hızla” görüşüleceğini söyledi. AKP'nin anayasa değişikliği paketi saat 16.00 sularında komisyonda görüşülmeye başlandı.

CUMHURBAŞKANINI HALK SEÇECEK

Anavatan Partisi’nin destek verdiği Anayasa değişikliği teklifi, milletvekili seçimlerinin 5 yıldan 4 yıla inmesini öngörürken, cumhurbaşkanının 5+5 sistemiyle ve halkoyuyla seçilmesini düzenleniyor. Teklife göre ayrıca, TBMM’nin yapacağı tüm toplantı ve seçimlerin, üye tam sayısının en az üçte biri ile toplanması şartı aranacak. TBMM, Anayasa'da başkaca bir hüküm yoksa, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verecek.

PARTİLER ORTAK ADAY GÖSTEREBİLECEK

Teklifle; Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıla indirilirken, “Bir kimse, en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir” hükmü getiriliyor. Bu düzenleme “5+5” şeklinde ifade ediliyor.

Cumhurbaşkanlığı'na, TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi, 20 milletvekilinin yazılı teklifiyle mümkün olacak.

Ayrıca, son milletvekili genel seçimlerinde yüzde 10 barajını aşan partiler, bir arada aday gösterebilecek.

KUZU'NUN AÇIŞ KONUŞMASI

Komisyon Başkanı Burhan Kuzu, toplantıyı açarken, Turgut Özal döneminden beri cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi önerisinin bulunduğunu söyledi. Değişiklik teklifi hakkında bilgi veren AKP Grup Başkanvekili
Sadullah Ergin, Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine ilişkin düzenlemeyi anlatırken, Avusturya, Fransa, Finlandiya, İrlanda, Polonya, Portekiz ve Rusya Federasyonunda, tekliftekine benzer değişik uygulamalar bulunduğunu kaydetti.

Türkiye'de siyasetle uğraşanlar ile sivil toplum örgütleri yetkililerinin, bugüne kadar yaptığı çağrılar olduğunu belirten Ergin, Süleyman Demirel, Murat Karayalçın, Mehmet Ağar, Erkan Mumcu, Emin Şirin, Sinan Aygün, Kenan Evren, Recai Kutan, Hüsamettin Cindoruk ve Tansu Çiller'in de “cumhurbaşkanını halkın seçmesi” yönünde görüş ifade ettiklerini bildirdi. Ergin, genel seçimlerden sonra, yapılan değişikliğe paralel olarak parlamenter sisteminin yapısını güçlendirmek için ikinci bir anayasa değişiklik paketinin düşünülebileceğini söyledi. AKP'li Ergin, Meclisin toplantı yeter sayısına ilişkin “itilafları” ortadan kaldırmak için düzenleme yaptıklarını da belirtti.

“TURGUT ÖZAL GÜNDEME GETİRDİ”

Anavatan Partisi Bitlis Milletvekili Edip Safder Gaydalı, Turgut Özal'ın, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini gündeme getirdiğini, ancak başarılı olamadığını anımsatarak, Anavatan Partisi'nin, bu konudaki görüşlerinde bir değişiklik bulunmadığını söyledi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'dan bu konuda daha önce randevu istediklerini, ancak bunun olumlu karşılanmadığını anlatan Gaydalı, daha sonra görüşlerini medya aracılığıyla ifade ettiklerini kaydetti. ANAVATAN'lı Gaydalı, “Benim anlamadığım cumhurbaşkanını eğer parlamento seçerse, padişah olmayacak ama en az 21 milyon oyu arkasına alarak gelirse, padişah olacak. Yetki, aynı yetki. Bunu anlamıyorum” diye konuştu.

CHP'DEN ELEŞTİRİ

CHP Ankara Milletvekili Oya Araslı, sistem değişikliği tartışmalarını da içeren bir anayasa değişikliği teklifini incelemek için milletvekillerine 48 saat bile süre verilmediğini ifade ederek, bu durumu eleştirdi.
Araslı, muhalefete, “Gelin bir süs gibi komisyonu şenlendirin” denildiğini savundu.

“... VAHİM YANSIMALARI OLUR”

Anayasa değişikliklerinin temel konsensüs olayı olduğunu belirten Oya Araslı, bunun muhalefetin dışlanarak yapılması durumunda, şu an düşünülemeyecek kadar çok vahim yansımaları olacağını söyledi. CHP'li Araslı, “parlamentoda çoğunluğum var” anlayışıyla yapılacak bir değişikliğin, çok ciddi sıkıntılara neden olacağını belirti. Sadullah Ergin'in saydığı, yarı başkanlık ya da başkanlık sistemine kaymış ülkelerde, sistemlerin değiştirilmesi konusunda çok ciddi tartışmalar olduğunu anlatan Araslı, ABD'de bile tartışmaların bulunduğunu kaydetti.

ERKEN SEÇİM KARARI ALMIŞ MECLİS

Erken seçim kararı almış bir Meclis'in, sistem değişikliği tercihine yol açacak Anayasa değişikliğini görüşmesinin tartışmalı olduğunu ifade eden Araslı, “Siyasi bakımdan da yakışık almaz ve doğru olmaz” dedi. Seçim kanunlarında yapılan değişikliklerin, bir yıl içinde yapılan seçimlerde uygulanamadığına da dikkati çeken Araslı, “Ben 'Meclis'te çoğunluğum, ne dersem olsun' anlayışı, çağdışı kalmış bir anlayıştır. Ben böyle Anayasa değişikliğini uygun görmüyorum” diye konuştu. Bu anlayışla yapılacak düzenlemenin, toplumu selamete götürmeyeceğini savunan Araslı, “Bu parlamentoda cumhurbaşkanı seçebilecek bir mutabakat kalmamıştır. Bu mutabakatı arayacak zihniyet de kalmamıştır. Bu zihniyetle Anayasa değiştirmek, yapılabilecek en yanlış, en isabetsiz iştir” diye konuştu.

“YANİ BU KADAR MI?...”

Meydanlarda da iktidara tepkisini dile getiren insanlar olduğunu ifade eden CHP'li Araslı, şöyle devam etti: “Siz, Anayasa'nın 102. maddesine göre birinci turu tekrarlamak durumundayken, 'Olmaz bu iş, seçimin kuralını değiştirelim' gibi, kendi kendinizle çelişkiye düşen...Yani bu kadar mı maneviyatınız bozuk. Anayasa değişikliği, 'benim adayım kazanamazsa ne yapacağım' zihniyetiyle olacak bir iş değil.”

AKP milletvekilleri, maneviyatlarının tam olduğunu belirterek, Oya Araslı'ya tepki gösterdi. Araslı toplantıyı terk etti.

TEKLİF MADDELERİNE GEÇİLDİ

Tartışmaların ardından TBMM Anayasa Komisyonu'nda, Anayasa değişikliği teklifinin 1. maddesi üzerindeki görüşmeler tamamlandı. Komisyon, teklifin 1. maddesini kabul etti. Kabul edilen madde, seçimlerin 4 yılda bir yapılmasını öngörüyor.

KOMİSYON'DA SEVİYE DÜŞTÜ

Gergin başlayan toplantıda AKP ve CHP’li üyeler arasında zaman zaman seviye de düştü. AKP Genel Başkan Yardımcısı Dengir Mir Mehmet Fırat, “CHP’nin saygısı yok partimizin adını yanlış söylüyor. Biz de size CE-RE-PE mi diyelim” sözlerine, CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, “Bırakın kendi takdirimize” dedi. AKP Bilecik Milletvekili Fahrettin Poyraz da, “O zaman biz de size CEHAP diyelim” diye konuştu. CHP Adana Milletvekili Uğur Aksöz'ün, yanındaki CHP’li milletvekillerine “Kalkın gidelim. Bunlar ne b.k yerlerse yesinler” sözlerini duyan AKP’li Fırat, “Adam gibi konuşun” uyarısında bulundu. CHP’li Kart ise Fırat’a, “Terbiyesizlik yapma” dedi. AKP ve CHP arasında yaşanan gerginliği yumuşatmak isteyen Kuzu'nun, “Arkadaşlar aletlerimiz çok hassas kayıt yapamıyor. Lütfen sakin olalım” uyarıları ise gerilen milletvekillerini güldürdü.

FAŞİZAN BENZETMESİ

CHP Konya Milletvekili Atilla Kart ayrıca, AKP’nin teklifini eleştirerek, “Bu değişiklikle bir hukuk ciddiyetinden bahsedemeyiz. Türkiye gündemini meşgul etmeye hakkınız yok. Parlamentoya böyle bir yük vermeye hakkınız da yok. Demokrasiye uygun değil. Biz demokrasi geleneğine sahip bir Meclis değiliz. Demokrasiyi araç mı, amaç mı olarak görüyoruz belli değil. Siz faşizan bir sistem getirmek istiyorsunuz. Cumhurbaşkanlığı seçim sürecini çelik-çomak oyunu haline getirdiniz. Şimdi bu oyunun tahribatını yaşıyoruz” dedi.

Bu arada görüşmelere bir süre ara veren Komisyon çalışmalarının gece geç saatlere kadar devam etmesi bekleniyor. CHP’ler ise, AKP’nin Anayasa değişikliği teklifinin her maddesine 40 önerge vererek çalışmaları kilitleme yoluna gidecek. Teklifin, milletvekilli seçimleri periyodunun 5 yıldan 4 yıla inmesini öngören madde ise AKP'lilerin oylarıyla benimsendi.

HUKUKLA OYNANIYOR

AKP tarafından hazırlanan ve ANAVATAN'lı bazı milletvekillerinin de imza koyduğu, “Seçimlerin 4 yılda bir yapılmasını, cumhurbaşkanının 5 artı 5 sistemi ve halkoyuyla seçilmesini” içeren Anayasa değişikliği teklifinin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanması için verilen yeterlilik önergesi tartışmalara neden oldu.

Anayasa değişikliği teklifi üzerinde söz alan CHP Grup Başkanvekili Kemal Anadol, 12 Eylül öncesi yaşanan Cumhurbaşkanı seçim sürecini anlattı.

Meclisin tıkandığına inanmadığını ifade eden CHP'li Anadol, iktidarın cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi konusunda uzlaşma sergilememesini eleştirdi. Anadol, “AKP'li bir milletvekili Cumhurbaşkanı seçilseydi, bu Anayasa paketi gelecek miydi? Gelmeyecekti” diye konuştu. Anadol, bir çocuğun önündeki çamuru mıncıklaması gibi, anayasa hukukuyla oynandığını ileri sürdü.

Cumhurbaşkanını halkın seçmesi durumunda, laik-antilaik ayrımının ortaya çıkabileceğine; sorunun aşılmasındaki çözümün sandık olduğunu savunan CHP Grup Başkanvekili Anadol, “Bu Anayasa değişikliği, Türkiye'yi rejim bakımından esenliğe çıkarmayacaktır” dedi.

“SEZER, GÖREVİNE DEVAM EDECEK”

AKP İstanbul Milletvekili Güldal Akşit, cumhurbaşkanı seçim süreciyle ilgili durum tespiti yaptıktan sonra, siyasi görüşü ne olursa olsun, herkesin, Cumhuriyete ve demokrasiye sahip çıkacağını söyledi. Akşit, yeni cumhurbaşkanı seçilememesi durumunda, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in görevine devam edeceğini ifade ederek, bu konuda bir boşluk olmadığını, tedirgin olunmaması gerektiğini söyledi.

“...İMRALI SAKİNİ İŞARET EDERSE...”

CHP İzmir Milletvekili Ahmet Ersin, teklifin kabul edilmesi durumunda ortaya çıkabilecek duruma ilişkin endişelerini aktardı. Ahmet Ersin, “Eğer bu çıkarsa, İmralı sakini bir adayın çıkmasına veya çıkmış adaylardan birine işaret verirse, ne olur? Tarikat ve cemaatler, bir adayın çıkmasına katkı verirler mi? Etnik, cemaat tartışmaları derinleşir mi?” diye sordu.

Komisyon Başkanı Burhan Kuzu, “Milletvekilinde de belediye başkanında da olur bu. Kimin, kime destek vereceğini bilemeyiz” dedi.

“TÜRKİYE, KAOSA İTİLİR”

AKP Ankara Milletvekili Ersönmez Yarbay, teklifte imzası bulunduğunu, ancak anayasa değişiklik süreci dikkate alındığında boşa zaman kaybedildiğini söyledi. Yarbay, “Türkiye, bundan 1 hafta önceki Türkiye değil. Sağ salim seçimlere gitmeliyiz” diye konuştu. Ersönmez Yarbay, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesini istediğini, ancak gerekli alt yapı oluşturulmadan sistemin yürümeyeceğini ve Türkiye'nin kaosun içine itilmiş olacağını söyledi.

CHP Malatya Milletvekili Muharrem Kılıç, teklifin, Anayasanın “sözüne de özüne de uygun olmadığını” savundu.

YİNE TARTIŞMA

AKP Sakarya Milletvekili Ayhan Sefer Üstün'ün, Anayasa değişikliği teklifinin tümü üzerindeki görüşmelerin tamamlanması için verdiği yeterlilik önergesi Komisyonda tartışmalara neden oldu. Başkan Kuzu'nun, üyelere söz vermeden önergeyi oylatmasına, CHP'li üyeler sert tepki gösterdi, Kuzu da aynı şekilde karşılık verdi.

Usul itirazında bulunan CHP'li üyeler, Başkan Kuzu'yu fiili durum yaratmakla suçladı.

CHP Antalya Milletvekili Atila Emek, yerinden kalkarak, “Hukuku katlediyorsunuz. Emir, talimatla yönetiyorsunuz. Söz vermiyorsunuz. İkide bir saate bakıyorsunuz” diye Kuzu'ya tepki gösterdi.

Başkan Kuzu, “Neye bakacağım? 3.5-4 saattir konuşuyorsunuz” diye karşılık vermesi üzerine CHP'li Emek, “Bana bakacaksın, milletin vekiliyim” diye konuştu.

TALİMATLA İŞ YAPMA İDDİASI

CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, “Tutumunuz, hukuk profesörü unvanınıza yakışmıyor. Sizi ciddiyete davet ediyorum. Mesleki kariyerinizi ayaklar altına alamazsınız” diye tepkisini dile getirirken, bazı CHP'li üyeler de yerlerinden kalkarak, yanına geldikleri Kuzu'yu talimatla iş yapmakla suçladı.

Kuzu ve AKP'li milletvekilleri, talimat olamayacağını ifade etti.

CHP'li Emek'in, maddelere geçilemeyeceğine yönelik itirazına, “Bal gibi geçtik” diye karşılık veren Kuzu, önergeyi oylattığı ve teklifin maddelerine geçildiğini söyledi.

Başkan Kuzu, daha sonra teklifinin 1. maddesini okuttu ve bu madde kabul edildi.

“NEFESİNİZ Mİ KESİLDİ?...”

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Mehmet Ali Şahin, görüşmelerde, “Milleti birbirine düşürür”, “Rejim sıkıntıya girer” eleştirilerinde bulunulduğunu anımsatarak CHP'lilere, “Bunları üzüntüyle dinledim. Madde, genel seçimlerin 5 yıl yerine 4 yılda yapılmasını öngörüyor. Bununla nasıl rejim tehlikeye girer, millet nasıl birbirine düşer?” diyerek tepki gösterdi.

CHP İstanbul Milletvekili Kemal Kılıçdaroğlu'nun, “Seçimlerin 5 yıldan 4 yıla indirilmesini iktidar açısından bir zaaf olarak mı görüyorsunuz?” sorusunu yanıtlarken Şahin, 5 yıllık iktidar için seçildiklerini söyledi.

Hükümetin devam etmesini ortadan kaldıracak bir durum olmadığı sürece bu 5 yılı kullanmak istediklerini kaydeden Bakan Şahin, “5 yılı tamamlamadığımız zaman, 'Nefesiniz mi kesildi?' diye sorarlar. Biz de bunun denilmesini istemediğimiz için 5 yılı tamamlamak istiyoruz” diye konuştu.

Mehmet Ali Şahin, CHP'lilerin, “O zaman nefesiniz kesildiği için mi 4 yıla indiriyorsunuz?” sorusuna, “Hayır efendim, kesilmedi” yanıtını verdi.

CHP’DEN YÜZLERCE ÖNERGE

Bu arada, AKP, paket üzerindeki çalışmaları tamamlayarak yarın yapılacak Genel Kurul’daki görüşmelere yetiştirmeye çalışırken CHP de bunu önlemeye çabalıyor. CHP’li Milletvekilleri, maddelere ilişkin yüzlerce önerge veriyor. Komisyon’da zaman zaman AKP’lilerle CHP’liler arasında sert tartışmalar yaşanıyor.