Aç kapıyı bezirganbaşı

``Çocuk yaşamla ilgili deneyimleri oyunla öğreniyor. Oyun sırasında çeşitli roller üstlenerek dünyayı kendi duygularıyla tanımaya çalışıyor. Arkadaşlarıyla çeşitli oyunlar oynayan çocuk, paylaşmayı, yardımlaşmayı, birlikte çalışmayı öğreniyor...``

YA-PA yayınları tarafından yayınlanan, Doç. Dr. Neriman Aral, Dr. Figen Gürsoy, Dr. Aysel Köksal tarafından hazırlanan `Okul Öncesi Eğitiminde Oyun' adlı kitap, oyunların çocuğun gelişimine katkısını irdeliyor.

Uzmanlar, oyun oynayan çocuğun zaman ve mekan kavramlarına ait bilgileri doğal bir ortamda öğrendiğini, yeteneklerinin sağlıklı bir gelişim gösterdiğini belirtiyorlar.

Çocuğun motor zihinsel ve duygusal, hatta dil gelişimi için oyunun öneminin büyük olduğunu vurgulayan uzmanlar, şöyle konuşuyorlar:

``Okul öncesi dönemde çocuğun aile içinde oyun ortamını ve oyun araçlarını sunacak olan önemli kişiler anne babalardır. Çünkü, okul öncesi dönemde aile içinde, çocuğa verilecek eğitimin rolü ve önemi hiçbir tartışmaya yer bırakmayacak kadar büyük. Çocuğun anne ve babasından öğrenebilecği ve öğrenmek zorunda olduğu birçok şey var. Bunları öğrenmenin en iyi yolu oyun. Çocuğun duygu ve düşünce gelişme düzeyini anlamasının en iyi yolu ise oyun sırasında gerçekleşiyor.``

Ailelerin çocuğa bireysel ya da arkadaşları ile birlikte oyun oynacağı bir ortam hazırlaması gerektiğini, çocuğun oyununu bozmaması ve araç gereç teminininde yardımcı olmasını isteyen uzmanlar, ``Oyun oynayan çocuğa müdahale edilmemeli. Oyun yarıda kesilmemeli. Bunlar çocuk için zedeleyici şeylerdir`` diyorlar.

HANGİ OYUN NE KAZANDIRIYOR

Küçük Kasların Gelişiminde

* Nesneyi el ile tutma, kavrama, sıkma ve bırakma,

* Nesneyi parmakları ile tutma, kavrama sıkma ve bırakma,

* Nesneyi dokunma, nesneyi okşama, ovma, yoğurma, delme,

* Düğme ilikleme ve çözme,

* Fermuar açma, kapama,

* Dikme, örme, ipe boncuk geçirme,

* Makasla kesme,

* Kağıt katlama, yırtma yapıştırma,

* Kalemle ve fırçayla çizme, boyama,

* Parmaklarını aynı çizgide hareket ettirme (piyano çalma).

Büyük Kasların Gelişiminde

Açık havada oynanan ve cimnastik ile ilgili oyunlar büyük kasların gelişimini daha fazla etkiliyor. Oyun yoluyla çocuk şu becerileri kazanıyor:

* Yürüme, koşma, engel üzerinden atlama, tek ayak üzerinde atlama,

* Tırmanma, kayma, merdivenlerden inip çıkma,

* Nesneyi fırlatma ve yakalama,

* Ağırlık kaldırma, uzağa ağırlık taşıma,

* Çömelme, kalkma, yerden sıçrama,

* Sıçrayarak ileri geri hareket etme,

* Çift ayak zıplama, zıplayarak ileri geri hareket etme,

* Nesneyi çekme, itme,

* Sallanma,

* Topla ilgili hareketler,

* İple ilgili hareketler,

* Çember ile ilgili hareketler,

* Bisiklete binme,

* Yüzme.

DUYGUSAL GELİŞİME ETKİLERİ

Çocuk duygusal açıdan güvenli bir çevrede hayal etmenin tadını keşfediyor, duygularını özgürce ifade ediyor. Mutluluk, sevinç, acı, acıma, korku, dostluk, düşmanlık, kin, nefret, sevgi, sevme, sevilme, güven duyma bağımlılık, bağımsızlık, kin, nefret, sevgi, sevme, sevilme, güven duyma, bağımlılık, bağımsızlık, ayrılık, ölüm gibi pekçok duygusal tepkiyi oyun yoluyla öğrenebiliyor.

Korkuların ve kaygıların dramatize edilmesi çocukların kendilerini anlamalarını sağlıyor. Çocuk oyun oynarken diğer bireylerle sürekli etkileşimden zevk almayı, saldırganlığı kontrol altına almayı ve uyulması gereken değişik kuralları öğreniyor. Bir ya da birkaç karakter rölünü alarak duygusal duyarlılıklarını geliştirebiliyor.

SOSYAL GELİŞİME ETKİLERİ

Okul oyun açısından önemli bir ortam. Okuldaki oyun, evde elde edilmesi mümkün olmayan deneyimler sunuyor. Çocuklar bireysel gelişimlerine rağmen nasıl bir grubun bir parçası olacağını okuldaki oyun sayesinde öğreniyor. Çocuk oyunlarının hepsi sosyal bir yapı içeriyor. Her oyunun çocuğun sosyal gelişimnde az ya da çok etkisi bulunuyor.  

OYUNUN TARİHÇESİ

Araştırmacılar, oyunun insanoğlu kadar eski olduğunu belirtiyor. Törenler kutsal oyun olarak nitelendiriliyor, şiirler oyunla besleniyor, müzik ve dans tamemen oyun olarak görülüyor. Oyun ve oyuncağın geçmişinin ise insanlık tarihi kadar eski.

Eski Mısır´da Orta Krallık döneminde kalan duvar resimleri incelendiğinde oyun tahtasında oynanan oyunlar görülüyor. Efes Harabeleri´nde Roma´dan kalma mermer bloklar üzerinde 2 bin yıl öncelerine ait üç taş ve dokuz taş oyun yerleri belirleniyor.

İnsanoğlunun en eski oyun araçlarından biri taşlar. En eski taş oyunlardın biri olan `beş taş' oyunu Türkiye´de de biliniyor. Tahiti, Japonya, Yunanistan, Avustralya ve İngiltere´de taşların yerine oyun aracı olarak küçük patatesler, fındık, ceviz, fasulye gibi nesneler kullanılmış.

Geçmişte farklı kültürlerde, farklı kurallarla oynanan başka bir oyun ise `aşık kemiği' ile oynanan bir oyun. Bazı toplumlarda uğurlu olduğuna inanılan çıngırakların da eski Yunanlılardan ve Mısırlılardan 3 bin yıl önceden fazla geçmişi olduğu biliniyor. Yine bebek ve bebek oyunlarının 3 bin yıllık geçmişi olduğu ileri sürülüyor.

Bulgulara göre Mısır´da küçük bir kız, çok küçük yaşta ölmüş ve bebeği ile birlikte gömülmüş durumda. Kolları hereket eden bu bebek, bugün British Museum´da bulunuyor. Eski Mısır´da çocukların tahta bebekler ve tahtadan yapılmış timsahlarla oynadıkları görülüyor.

En eski oyuncak bebek evinin ise 1588´den kaldığı tesbit edilmiş.

Eski Hindistan´da oyun tahtası üzerine zarla oynanan oyunlar ve topaç çevirme ile ilgili duvar resimleri tarihi belgeler arasında bulunuyor. Mısırlılar topacı parmaklarıyla, Çinliler parmak yerine topacı kamçı ile çevrilebileceğini bulurken, bu oyun da gönümüze kadar taşınıyor.

Eski oyunlardan biri de iplik oyunu. Parmaklara geçirilen, iki ucu bağlı bir ipe çeşitli şekiller verilerek oynanan bu oyun günümüze kadar geldi.

En eski oyun araçlarından biri top. Eski Mısır´da açılan mezarlarda deriden yapılmış, kepekle doldurulmuş toplar bulunmuş. Bunların dört bin yıldan daha eski oldukları tahmin ediliyor.

Romalı çocukların çember çevirme ve top oyunlarını, Orta Çağın Avrupalı çocuklarının ise babalarının zırhlı giysilerinin miğferlerini anımsatan giyim kuşamları ile askercilik oyunları oynadığı belirleniyor.