4 milyon astımlı

Astım çocuklukta erkeklerde, erişkinlikte kadınlarda görülüyor.

Hırıltılı hışıltılı soluma, göğüste sıkışma veya baskı hissi, nefes darlığı ve öksürük. Bunlar birçok hastalığın belirtisi olabilir. Yakınmalar tekrarlayıcı, nöbetler halinde ise; genellikle gece ya da sabaha karşı ortaya çıkıyorsa; kendiliğinden ya da ilaçla kayboluyorsa; mevsimsel değişkenlikler gösterse de alerji, ilaç, egzersiz ve virüs enfeksiyonları gibi bazı faktörlerle tekrar ortaya çıkıyorsa; o zaman astıma yakalandınız demektir.

Kalıtımsal ve çevre faktörlerinin etkisiyle ortaya çıkan bir hastalıktır astım hastalığı. Hastalığı toz, polen gibi alerjik maddeler, kedi-köpek tüyü gibi hayvansal alerjenler, hava kirliliği, tekrarlayan soğuk algınlıkları, mesleki etkenler, ilaçlar, besinler ve duygusal faktörler tetikler.

Peki hastaya ne olur? Ağız ve burundan başlayıp nefes borusu ile devam eden yolun adı hava yolu. Astım krizinde buradaki kaslar kasılır. Mukoza damarlardan dışarı sızan sıvı ve aşırı hücre birikmesi ile şişer. Salgı bezlerinden sümüksü bir salgı (mukus) salınır.

Astımlılarda hava yollarında mikrobik olmayan bir iltihap hep vardır. Bu iltihap bronşların iç yüzünü döşeyen örtüyü hasara uğratır. Bu bölgedeki sinir uçları açığa çıkar ve solunum yolları tüm uyarılara aşırı duyarlı hale gelir.

Ve hasta nefes darlığı çekiyor. Solunum yollarını genişletme tedavisi ise zaman zaman yetmiyor. Son olarak astımın hava yolu duvarında şişme, kızarıklık, salgı gibi mikrobik olmayan ihtihabın yok edilmesi ile tedavi edilebileceği ortaya çıktı.

ASTIMLI ÇOCUK FAZLA

Astıma dünyada en sık gelişmiş batı ülkelerinde rastlanıyor. Avrupa'nın beş ülkesinde 650'ye yakın aile ile yapılan araştırmaya göre; her dört aileden biri astımlı çocuklarına verilmesi geren ilaç ile astım nöbetini durdurucu ilaç arasındaki farkı bilmiyor. İyileştirici ilaçların hastalığı kontrol eden ilaçlardan daha fazla kullanıldığı da araştırma sonucunda bulunanlar arasında.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) astımı günümüzde çocuklukta görülen hastalıkların en yaygını olarak tanımlıyor. Raporlarda dünyada her 10 çocuktan birinin astımlı olduğu vurgulanıyor. Yetişkinlerde bu oran yarıya iniyor. Hastalığın yaygınlaşma nedenleri ise henüz kesin olarak bilinemiyor. Neyse ki Avrupa Alerji ve Klinik İmmunoloji Akademisi'nin (AAKIA) araştırmasında 10 astımlı çocuktan dördünün hastalıklarını kontrol altında tutan ilaçları düzenli aldığı tespit edilmiş.

DÜZENLİ TEDAVİ

Astımlı hasta sayısı ise son 30 yılda hızla arttı. Görülme sıklığı ülkeden ülkeye değişiyor. Avustralya ve Yeni Zelanda'da yüzde 10; Güneydoğu Asya, Kuzey Amerika Kızılderilileri ve Eskimolarda ise yüzde birden az görülüyor.

AAKIA tarafından temmuz ayında Brüksel'de düzenlenen bir toplantıda uzmanlar, astımın akciğerlerde bırakacağı hasarı azaltmak için tedavinin düzenli yapılması gerektiğini bildirdi. Toplantıda konuşma yapan Global Astım Girişimi Başkanı Prof. Dr. Jean Bosquet de ailelerin desteği olmadan astımlı çocukların doğru tedavi edilemeyeceğini söyledi.

Türkiye'de astım çocukluk döneminde yüzde 2.8-9.8 arasında değişirken erişkinde yüzde 5'in altında. Sahil kesimlerinden en sık Karadeniz Bölgesi'ndeki çocuklarda görülüyor. Türkiye'de de şehirde yaşamak, evde sigara içilmesi ve kedi-köpek gibi hayvan beslenmesi, bebeklikte emzirilmemek, ailede astımlı akraba olması önemli risk faktörlerinden. Çocuklukta erkeklerde, erişkin dönemde kadınlarda daha sık görülüyor.

ASTIMA DİKKAT

Astımlı hastalarla ilgili illerin üçte ikisi hakkında çalışmalar var. Çocuklarda astım bölgesel farklılık göstermek üzere yüzde 3-8, erişkinlerde 2-5 civarında. Türkiye'de yaklaşık 4 milyon dolayında astımlı tahmin ediliyor. Ağır astımlı sayısı ise yaklaşık 750-800 bin kişi.

Türkiye'de astım hastalarının çoğu öksürük, nezle, grip, nefes darlığı şikayetleri ile öncelikle pratisyen hekime başvuruyor. Göğüs hastalıkları uzmanlarına gelen astımlı hastaların yüzde 80'i pratisyen hekimler tarafından sevk ediliyor. Almanya'daki Türk çocuklarında astım sıklığı Alman çocuklara göre belirgin olarak daha az. Belçika ve İsveç'te erişkin Türk göçmenlerde ise bu hastalık Türkiye'den daha sık ve problemli olarak ortaya çıkıyor.

AİLELERİN ENDİŞELERİ

Çocuklarının sigara dumanı, toz gibi tahriş edici maddelere maruz kalmaları: Yüzde 37.

Ani ve yalnızken gelen krizler: Yüzde 34.

Çocuklarının ruh sağlığını etkilemesi: Yüzde 32.

Uzun dönemli tedavinin olası yan etkileri: Yüzde 23.

Çocuklarının oyun ve sportif faaliyetlerine katılamaması: Yüzde 24.

ASTIMI KONTROL ET

Hastalığı başlatan etkenlerden mümkünse uzak durun.

Astımın nasıl seyrettiğini, ilerlediğini kaydedin.

Belirtilerde bir değişiklik görülmesi halinde ne yapmanız gerektiğini öğrenin.

İlaçlarınızı doğru ve düzenli kullanın.

Bir nefes bir insan

Toraks Derneği Astım Çalışma Grubu'nun astımlı hastalar ile ilgili sayısal verilerdeki eksikliği gidermek amacıyla 11 ilde, 3 bin 300 hekim ve hastayı kapsayacak ‘‘Bir Nefes Bir İnsan Projesi’’ halen devam ediyor. Bu proje ile Türkiye çapında 8 bin kişiye ulaşılarak astım konusunda bilinçlendirilecek. Şu anda astım tedavisi gören ve düzenli ilaç kullanan hastaların 1/4'ünde ataklar, 1/3'ünde gece nöbetleri devam ediyor. Yine 1/3'ü günlük işlerinde astıma bağlı sorunlar yaşıyor. Ve tedavi ile tüm şikayetlerin ortadan kaldırılacağını bilmiyorlar. 11 Aralık Dünya Astım Günü dolayısıyla Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde düzenlenen toplantıya katılan 350 astım hastasına bu durum anlatıldı.