Zaman aşımı nedir, ne anlama gelir? Zaman aşımı kaç yılda düşer, hangi suçlar zaman aşımına uğramaz?
Güncelleme Tarihi:
Hukuk kurallarının uygulanabilmesi için geçerli zamanı ifade etmek ve hak düşürücü süre olarak belirlenen tabirleri açıklamak için zaman aşımı süresi yer almaktadır. Zaman aşımı bazı kurallar için geçerli olmayıp geçerli olduğu konular ise kanunla belirlenmektedir. Zaman aşımı nedir ve ne anlama gelmektedir? Zaman aşımı kaç yılda düşer ve zaman aşımına hangi suçlar uğramaz hakkındaki tüm bilgileri sizler için derledik.
Zaman aşımı belirlenen hukuk kurallarının belirlendiği süre içerisinde uygulanmaması veya yürürlüğe konulmaması durumunda hak düşürücü etkiye sebep olması şeklinde yorumlanmaktadır.
Zaman Aşımı Nedir? Ne Anlama Gelmektedir?
Zaman aşımı hukuk kurallarının kişilere tanıdığı hakların veya hukuki yaptırımların yine hukuki kurallar çerçevesinde belirlenen zamanı aşması anlamına gelmektedir. Zaman aşımı süresi borçlar hukukunda ve ceza hukukunda varolan bir hukuki terim olmaktadır. Zaman aşımı süresi borçlar hukukunda borcun doğduğu süreden sonra belirli bir sürenin geçmesiyle borçluya ödememe hakkı doğuran bir süredir.
Hak düşürücü süre ise borcun zaman aşımına uğrayarak belirli süre sonunda borçlunun borcu ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldıran bir süredir.
Ceza hukukunda ise zaman aşımı süresi ceza davası açılması için gerekli sürenin aşılması ve cezanın kesinleşmesi için öngörülen süreyi ifade etmektedir.
Zaman aşımı hukuki bir terim olarak hukuki sonuçlar doğuran ve önceden belirli olan süreler kapsamında değerlendirilmektedir.
Zaman Aşımı Kaç Yılda Düşer?
Zaman aşımı süresi kanunda borçlar kanununda farklı sürelerde belirlenmiştir. Borçlar kanununda on yıllık zaman aşımı ve beş yıllık zaman aşımı süreleri farklı konularda uygulanmaktadır.
Ceza kanununda ise zaman aşımı süreleri ceza zaman aşımı ve dava zaman aşımı kanunda yer alan konulara göre değişmektedir. Dava zaman aşımı süreleri belirlenen hallerde 20 ile 35 yıl süre belirlenmektedir. Ceza zaman aşımı süreleri ize 40 yıl 30 yıl ve en az 10 yıl gibi süreler ile değişmektedir. Ceza zaman aşımı ve dava zaman aşımı konularında belirlenen süreler kanunda önceden belirtilmiş durumlar için geçerli olarak konulmaktadır.
Zaman aşımı süreleri yaş gruplarına göre farklı yaş gruplarında farklı süreler ile hesaplanmaktadır. 15 ve 18 yaş gruplarında olan çocuklar için zaman aşımı süreleri farklı şekillerde hesaplanarak belirlenmektedir.
Ceza hukukunda zaman aşımı sürelerin kesilmesi durumu ise ceza uygulanması gereken kişinin yakalanması sırasında zaman aşımı süresi kesilebilmektedir. Ceza hukukunda zaman aşımı kuralı cezanın çeşidine ve uygulama duruma göre farklılık göstermektedir.
Ceza hukukunda yargılanması gereken kişilerin kanunda belirli haller nedeniyle ceza uygulanamaması durumunda zaman aşımı süresi dondurmak gibi kurallar da uygulanabilmektedir. Borçlar hukukunda ve ceza hukukunda yer alan zaman aşımı kavramı hak düşürücü süre veya cezanın kalkması şeklinde halk dilinde sıklıkla kullanılan bir kelimedir.
Hangi Suçlar Zaman Aşımına Uğramamaktadır?
Zaman aşımı hukuki olarak bazı konuları ve bazı suçları kapsamamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre soykırım suçları zaman aşımına uğratılmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre insanlığa karşı işlenen suçlar da zaman aşımına uğramayan suçlardandır.
Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre soykırım suçu ve insanlığa karşı suç işlemek amacıyla örgüt kurma zaman aşımına uğramamaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarına göre yurt dışında işlenen ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet ile on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarda zaman aşımına uğramayan suçlar olarak belirlenmektedir.
Zaman aşımına uğramayan suçlar için hukuki yaptırım her zaman mümkün olmaktadır. Kanunda belirtilen hükümler doğrultusunda bazı hususlardan ceza için zaman aşımı süresinin durdurulması gerekebilmektedir. Böyle durumlar az rastlanan konuları içerse dahi kanunda belirtilen hallerde zaman aşımı süresi durdurularak ceza veya diğer yaptırımlarda uygulanabilmektedir.