Yönetmelik nedir? Nasıl çıkarılır? Yönetmelik nasıl ve ne zaman yürülüğe girer?
Güncelleme Tarihi:
Toplum hayatını düzenleyen kurallardan olan hukuk kuralları yaptırımları olan kurallar olarak ifade edilmektedir. Hukuk kuralları toplum hayatının düzenli bir şekilde devam etmesini ve insanların birbirlerinin haklarına saygı duymasını sağlayan kurallar bütünü olmaktadır. Yönetmelik de bu bağlamda ele alınması gereken bir kavram olarak ifade edilmektedir. Peki, yönetmelik nedir? Nasıl çıkarılır? Yönetmelik nasıl ve ne zaman yürürlüğe girer detayları ile derledik.
Yönetmelikler yazılı olan hukuk kuralları olarak ifade edilmektedir. Yönetmelikler Cumhurbaşkanı, Bakan, kamu tüzel kişileri tarafından çıkartılabilmektedir.
Yönetmelik Nedir?
Yönetmelikler, kanun ve tüzüklerin uygulanmasını daha da kolaylaştırmak amacıyla çıkartılan hukuk kuralları olarak belirtilmektedir. Kanun ile ilgili olan bir alanda yönetmelik çıkartma yetkisi Cumhurbaşkanına, kamu tüzel kişiler ya da bakanlara ait olarak belirtilmektedir. Ancak Bakanlar Kurulunun çıkarmış olduğu yönetmeliklere Cumhurbaşkanının imza atması gerekmektedir.
Mahalli idareler de görev ve yetkilerin belirtildiği yönetmelikler Resmi gazetede yayınlandıktan sonra uygulanmaktadır. Mali alanla ilgili olan bir yönetmelik ise önce Sayıştay'dan onay alarak uygulamaya konulmaktadır. Kurumların işleyişi ile ilgili yönetmelikler ise Adli yönetmelik olarak adlandırılmaktadır.
Nasıl Çıkarılır?
Yönetmelik, Anayasanın 123.üncü maddesinde belirtildiği üzere Cumhurbaşkanı, Bakanlar ve Kamu tüzel kişilerinin kendi görevleri ile ilgili konularda kanunlara aykırı olmamak şartıyla çıkardıkları yazılı hukuk kurallarına denilmektedir. Kanun ya da bir tüzüğün uygulanması için çıkarılan yönetmeliğe uygulama yönetmeliği adı verilmektedir. Birimlerin çıkarmış oldukları yönetmelikler sonucu yapılan çalışmaların anayasanın devamlılığına uygun olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Kanun ile düzenlenmemiş alanlarda yönetmelik çıkartılmamaktadır.
Yönetmeliklerin denetiminden sorumlu olan birim ise İdari yargı olarak belirtilmektedir. Anayasanın 124. maddesinde yönetmeliklerin nasıl ve kimler tarafından çıkarılması gerektiği ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Bu bilgilere göre yönetmelik çıkarma yetkisini elinde bulunduran birimle şu şekilde ifade edilmektedir:
- Kamu Tüzel Kişiler
- Başbakanlık
- Bakanlıklar
- Belediye ve Köy yönetimleri
- İl özel idaresi
Yönetmelik çıkarma işi yönetim görevinin bir gereği olmaktadır. Kanuna aykırı hüküm taşıyan yönetmelikler Danıştay tarafından iptal edilmektedir. Yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayınlanmasının bir zorunluluğu bulunmamaktadır.
Yasama organı, yönetmeliklerin hangilerinin Resmi Gazetede yayınlanması gerektiğine karar vermektedir. Yönetmelik çıkarma işi için özel bir yetkinin olması gerekmemektedir. Resmi gazetede yayınlanmasının zorunlu olmadığı durumlarda bulunmaktadır. Kamuyu ve kamu personelini ilgilendiren her türlü yönetmelik Cumhurbaşkanının imzasıyla Resmi Gazetede yayınlanmaktadır.
Yönetmelik Nasıl ve Ne Zaman Yürürlüğe Girer?
Yönetmelikler kanun ve tüzüklerin kolay uygulanmasını sağlayan ve somutlaştıran yazılı hukuk kurallarını ifade etmektedir. Milli güvenlik ile ilgili olan yönetmelikler basın ve yayın organlarında yayınlanmaması gerekmektedir. Resmi Gazetede yayınlanması gerektiği halde yayınlanmayan yönetmeliklerin kanuna aykırı olduğu ve yargı birimleri tarafından kullanılmayacağı belirtilmektedir.
Yönetmeliklerin uygulanması için öncelikle Resmi Gazetede yayınlanması ve ilgili birimlere duyurulması gerekmektedir. Aksi taktirde uygulanması mümkün olmamaktadır. Resmi gazetede yayınlanması gereken yönetmelikler yayınlandıkları tarihte, başka yollardan ilgili birimlere duyurulması gereken yönetmelikler ise duyuruldukları tarihte yürürlüğe girmektedirler. İdari yargıda denetimi yapılan yönetmelikler ilgili birimlerin çalışmaları hakkında bilgi vermektedir.
Bakanların yönetmelikleri, kamu kurum ve kuruluşlarının ülke çapında uygulanacak yönetmeliklerinin yargısal denetimi bu işlerden ilk olarak sorumlu olan Danıştay tarafından yapılmaktadır. Yönetmelikler özellikle mahalli idarelerde yetki ve görev alanlarının sınırlarını belirleyen kurallar olarak oldukça önemli olmaktadır.
Yönetmelikler Resmi gazetede yayınlandığı gün uygulamaya konmaktadır. Bu sayede vakit kaybetmeden ilgili birim ile alakalı olan alanlarda çalışmalara başlanmaktadır. Kanunda hangi yönetmeliklerin Resmi gazetede yayınlanacağı belirtilmektedir. Sayıştay'da görüşülen yönetmeliklerin konusu mali alanla ilgili olmaktadır.