Üslup nedir ve çeşitleri nelerdir? Üslup özellikleri konu anlatımı

Üslup kişilerin günlük yaşamlarında ya da iş hayatlarında sözlü ya da yazılı olarak kullandıkları dillerin ifadesinde kullanılır. Bunun yanında edebiyatta da üslup terimi sıklıkla kullanılmaktadır. Bu sebeple de merak konusu olmaktadır.

 Üslup Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

 Üslup kelime anlamı olarak, tarz, yol ya da usul gibi anlamlara sahiptir. Edebiyatta ise bu terim duygu ve düşüncelerin ya da bir olayın özgün olarak yazarın yaklaşımı ile anlatılmasına verilen isimdir. Üslup; biçem, az anlatı, eda, tarz gibi kelimeler ile eş anlamlı olan bir kelimedir.

 Üslup geçmişten günümüze doğru üç farklı çeşidi olan bir terimdir.

Yüksek üslup

Sade üslup

Süssüz üslup olarak çeşitlendirilir.

Sade Üslup: Gündelik konuşma dilinde kullanılan, sade ve süssüz yapmacıktan uzak olan üslup çeşidine verilen isimdir. Özellikle öğretici özelliği olan yazılarda sade üslup tercih edilmektedir.

 Süslü Üslup: Bu üslup çeşidinin başka bir adı da müzeyyen üsluptur. Bu üslupta söz sanatı, mecazlı anlatım, anlam oyunları sıklıkla kullanılmaktadır.

 Yüksek Üslup: Bu üslup çeşidi ali üslup ismi ile de bilinir. Duygular ve düşünceler yücelik ile anlatılmaktadır. Anlamların doğruluğu ve sağlamlığı ön plana çıkarılmaktadır. Sözcük seçiminde çok hassas davranılmaktadır.

 Üslup Özellikleri Nelerdir?

 Üslup geçmişte üç farklı çeşide ayrılmıştır. Bunun yanında yazarlar da kullandıkları üslup doğrultusunda sınıflandırılmıştır. Günümüzde ise üslup konusunda bu gibi ayrımlara yer verilmemektedir. Günümüzdeki üslup çeşitleri;

Yazar ismi ile anılan üslup

Okuyucu topluluğuna göre üslup

Çağa göre üslup

Dile göre üslup

Konuya bağlı olan üslup

Esere bağlı üslup

ülkeye göre üslup şeklindedir.

Yerli ve yabancı kaynaklarda şimdiye kadar kullanılmış olan üslup şekilleri akıcı, canlı, bayağı, estetik, çocuksu, belgin, yüce, hoyrat, parçalı, özensiz, pitoresk, özentili, samimi, süslü, yapma, sürükleyici, zengin, zarif, renkli şeklinde ifade edilmiştir.

 Türk Edebiyatında Üslup Özellikleri

 Üslup Tanzimat Edebiyatından sonra daha fazla önem verilen bir konu haline gelmiştir. Üsluba dikkat ederek ilk kitabını yazan yazar ise Recaizade Mahmut Ekrem olmuştur. Recaizade Mahmut Ekrem Türk edebiyatındaki eserlerin üslubunun sağlam olmasını istediği için konu ile alakalı ciddi çalışmalar yapmıştır.

 Bir yazarın üslubunun oluşumun pek çok farklı etken olabilir. Yazarın sanata ve edebiyata bakış açısı, yazarın yaşı, siyasi düşüncesi, cinsiyeti, psikolojisi, eğitimi, mizacı üslubu etkileyen etmenler arasında yer almaktadır.

 Üslup yazarın kendini ifade etme şeklidir. Bu ifade ile yazarın başka yazarlardan ayrılması ve özgünlüğünü ortaya koyması sağlanmaktadır. Üslup ifadesi kendiliğinden gelişmez. Yazarın yaşadığı dönem, sosyal şartları, okuduğu kitaplar, üslubunun şekillenmesine olanak sağlamaktadır.

 Bazı yazarlar uzun cümleler kurmaktan hoşlanır. Bazılarının ise dili daha sade ve yalındır. Bazı yazarlarda süslü cümleler kullanmayı tercih etmektedir. Tüm bunlar yazarın üslubunun oluşmasını sağlamaktadır. Yazarların kullandığı üsluplar kimi zaman kendi tercihleri kimi zaman da yetenekleri olarak ortaya çıkmaktadır.

 Üslubu sevilen ve anlaşılır olan yazarlar tarih boyunca sevilir ve eserleri nesilden nesile aktarılır. Böylece evrensel bir değer kazanmış olur. Okuyucuların üsluba bakan yanları da bulunur. Bir kişi belli yazarları okumayı seviyor ve aynı üslup üzerinde duruyorsa bu okuyucular zamanla takip ettikleri yazarların üsluplarını tanımaya başlarlar.

 Türk Edebiyatında en belirgin üsluba sahip olan şairlerden bir tanesi de Mehmet Akif Ersoy olmuştur. Mehmet Akif Ersoy'un üslubunu bilen kişi Safahat isimli eserini okuduğu zaman bu şiirin onun eseri olduğunu hemen anlayacaktır.