Tümleç Nedir? Tümleç Nasıl Bulunur? Türkçe'de Tümleç Eksikliği Örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Cümlenin ögeleri temel ve yan ögeler olmak üzere iki ana başlıkta toplanır. Özne ve yüklem cümlenin temel ögeleridir. Özne ya da yüklem olmadan cümle kurulamaz. Bunun dışında yüklemin anlamını pekiştiren kelimeler ise cümlenin yan ögeleri olarak tanımlanır. Örneğin: Tümleç, belirtili - belirtisiz nesne ve zarf. Tümleç nedir? Cümle içerisinde nasıl bulunur? Türkçede tümleç eksikliği örnekleri ile birlikte derledik.
Tümleç kelimesi ''tüm'' kökünden türetilmiştir. Yüklemin cümle içerisindeki anlamını pekiştirdiği için bu ismi almıştır. Mütemmim ve Mef'ul adıyla da bilinen tümleçler, belirtili / belirtisiz nesne, zarf tümleci ve dolaylı tümleç olmak üzere dörde ayrılır.
Tümleç Nedir?
Tümleç, cümlenin yüklemi hakkında detaylı bilgiler veren ögelerdir. Bir eylemin ne zaman, nerede, kiminle ya da ne için yapıldığına dair bilgi verir.
Cümlede Tümleç Nasıl Bulunur?
Cümlede yer alan tümleçleri bulmak için yükleme sorular sorulur.
1- Belirtili Nesne:
Cümledeki her belirtili nesne aynı zamanda bir cümledir. Bir nesnenin belirtili / belirtisiz olduğunu anlamak için kelimenin ek alıp almadığına bakılır. -I -İ - U -Ü eklerinden birini alan her kelime belirtili nesnedir.
Örnek Cümleler:
1.A. - Salondaki lambayı kırdığını ne zaman söyleyeceksin?
Yüklem - Kırdığını.
Soru - Neyi kırdığını?
"Salondaki lambayı.'' - Belirtili Nesne
1.B - Sana aldığım vazoyu beğendin mi?
Soru - Neyi beğendin mi?
''Vazoyu'' - Belirtili Nesne
2- Belirtisiz Nesne:
Özne ile yüklem arasında yer alan ve çekim eki almamış nesneler, belirtisiz nesnedir. Bu kelimeler ya da söz grupları da belirtili nesneler gibi dolaylı tümleç olarak tanımlanır.
Örnek Cümleler:
1.A - Bu tarz filmler beni hep iki gözü iki çeşme ağlatmıştır.
Yüklem - Ağlatmak
Soru - Ne ağlatmış?
Filmler - Belirtisiz Nesne
1.B - Kitap hala sende mi duruyor?
Yüklem - Durmak
Soru - Ne duruyor?
Kitap - Belirtisiz Nesne
Not: Bir cümlede birden fazla belirtili ya da belirtisiz nesne olabilir.
Örnek Cümle:
Ona doğum günü için kalem, defter ve dolma kalem aldım.
Yüklem - Aldım.
Soru - Neyi aldım.
Kalem, defter, dolma kalem. (Bu cümlede üç belirtisiz nesne / tümleç kullanılmıştır.
3- Dolaylı Tümleç:
Cümle içerisinde en çok kullanılan tümleç türüdür. Cümle içindeki dolaylı tümleci bulmak için yükleme 3 farklı soru sorulabilir.
1.A - Nereye
Bu saatte ne kadar istersen iste kardeşinin yanına gidemezsin!
Yüklem - Gidemezsin
Soru - Nereye gidemezsin
Kardeşinin yanına - Dolaylı tümleç
1.B. - Neye
Kendisine fazla güvendiği için başına hep aksilikler geliyor.
Yüklem - Güvenmek
Soru - Neye güvendiği?
Kendisine - Dolaylı Tümleç
1.C - Nerede
İki günden beri en yakın arkadaşı Samet'in evinde kalıyormuş.
Yüklem - Kalmak
Soru - Nerede kalıyormuş?
Samet'in evinde - Dolaylı Tümleç
4- Zarf tümleci:
Dolaylı tümleçte olduğu gibi zarf tümlecini bulmak için de yükleme 3 farklı soru sorulabilir.
Örnek Cümleler:
1.A - Bu kadar agresif olmak zorunda mısın gerçekten?
Nasıl olmak?
Agresif - Zarf tümleci
1.B - Onunla dün öğleden sonra 2'de buluştuk.
Ne zaman buluştuk?
Öğleden sonra 2'de
1.C - Yarım saat sonra oradayım.
Ne kadar sonra?
Yarım saat sonra.
Türkçede Tümleç Eksikliği Örnekleri
1- Gelmesiyle gitmesi bir oldu.
Bu cümlede hem ''nereye'' hem de ''nereden'' sorusunun cevabı olmadığı için iki tümleç eksiktir.
Nereye gelmesiyle - Eve
Nereden gitmesiyle - Evden
2- Beni seviyor gibi görünse de aslında nefret ediyor.
Kimden nefret ediyor? - Benden