Sitoloji nedir, neyi inceler? Sitoloji alanında ilk çalışma yapan kimdir?

Sitoloji, tüm insan dokusunun kendisinin incelenmesi olan histolojinin aksine, vücudun tek tek hücrelerinin incelenmesidir.

 Sitoloji Nedir?

 İnsan vücudu milyonlarca hücreden oluşur ve bunlar, tıbbi durumların teşhisine yardımcı olmak için uygun bir hazırlıktan sonra mikroskop altında örneklenebilir ve incelenebilir. Sitoloji, vücuttan toplanan hücrelerin mikroskobik incelemesidir. Sayıları, büyüklükleri, şekilleri, renkleri, iç özellikleri ve komşularıyla nasıl bir araya geldikleri dahil olmak üzere bu hücrelerin görünümünü inceleyerek, belirli bir hastalık sürecini teşhis etmek genellikle mümkündür.

 Hem çekirdeğin hem de hücrenin sitoplazmasının (gövdesinin) anormal değişiklikleri için tek tek hücrelere bakmayı içerir. Çekirdek, hücreyi kontrol eden ve ne tür bir hücreye dönüşeceğini belirleyen, aynı zamanda davranışını da kontrol eden genetik materyali de içermektedir. Çekirdekteki, büyüklüğündeki, şeklindeki ve nükleer materyalin (kromatin) görünümündeki değişikliklerle ölçülen değişiklikler, eğitimli bir sitolog tarafından değerlendirilebilir.

 Sitoloji Neyi İnceler?

 Sitolojinin bize söyleyebileceği en önemli şey, bir sorunun inflamasyondan mı yoksa neoplaziden mi kaynaklandığıdır. Enflamasyon varsa, sitoloji genellikle bakteriyel enfeksiyon, gömülü yabancı cisim veya alerji gibi altta yatan nedeni belirleyebilir. Numune neoplastik gibi görünüyorsa, sitoloji genellikle hangi doku tipinin dahil olduğunu ve neoplazmın malign (kanserli) veya iyi huylu olup olmadığını belirleyebilir. Sorunun nerede olduğuna ve hangi doku tipinin söz konusu olduğuna bağlı olarak dokulardan hücre toplamak için birkaç farklı yöntem vardır. İncelenecek hücreler;

Pap smear sırasında olduğu gibi doku yüzeyini kazımak veya fırçalamak,

İdrar veya solunum balgamı gibi vücut sıvılarının toplanması,

Asitteki karın sıvısı, akciğerlerden gelen plevral sıvı veya omurilik kanalından beyin omurilik sıvısı gibi ince bir iğne yoluyla hücreleri ince bir iğne ile çekerek çıkarmaktır,

Diğer doku biyopsisi türleri gibi yöntemlerle alınabilir.

Sitoloji neoplaziyi gösteriyorsa, hücrelerin görünümü genellikle tümörün türünü gösterebilir ve nasıl davranacağını tahmin edebilir. Bu önemlidir çünkü kötü huylu tümörlerde yayılıp yayılmadığını belirlemek için daha fazla test gerektirebilir.

 Sitolojinin Avantajları Nelerdir?

 Sitoloji, tıbbi ve cerrahi durumlar hakkında bilgi toplamanın basit, hızlı, nispeten ağrısız ve invazif olmayan bir yöntemidir. Minimal ekipman gerekir ve örnekleme genellikle sedasyon veya anestezi olmadan yapılabilir. Nispeten küçük bir zaman ve kaynak yatırımı ile sitoloji genellikle kesin bir teşhis sağlayabilir. Bununla birlikte, sitolojiden bir tanı konulamıyorsa, durumu kategorize etmek genellikle yardımcı olur.

 Sitoloji Alanında İlk Çalışma Yapan Kimdir?

 Sitoloji ve sitopatolojinin bilimi ilk olarak 18.yüzyılda ortaya çıkmış ve 19.yüzyıllarda kabul görmüştür. Ancak ilerleme ve patoloji dalının standardizasyon 20.yüzyılın başına kadar tamamen inşa edilmemiştir. Sitopatolojide ilk adım; American Board of Examination tarafından 1989'da yapıldı. Avrupalılar, özellikle kuzey İskandinav ülkeleri, 2. Dünya Savaşı'ndan önce bile bu tekniği kullanıyorlardı. Sitopatoloji bilimi şu anda iki ana dalla iyi bir şekilde standardize edilmiştir. Bunlar; eksfolyatif ve aspirasyon biyopsisidir.

 Meşhur Papanicolaou (Pap) Smear ve Pap boyasına adını veren George Papanicolaou, 1917 ve 1928 arasındaki dönemde hücre yayması ile slaytlara bakarak tanı koyabilme bilimine dikkatleri çeken ilk öncülerdendir. Sitolojik inceleme ile tümör teşhisini açıklayan ilk Kuzey Amerika bilimsel makaleleri 1930'da New York Memorial Hastanesi'nden Dr. Martin ve Ellis'i 1933'te Dr. Stewart'ın yayınladığı bir yayın izlemiştir. Bundan sonra bilim ve tıp topluluğu patolojinin bu alt uzmanlık alanını ilgilendirmeye ve sürekli takip etmeye başladı.