Kafiye nedir ve çeşitleri nelerdir? Kafiye nasıl bulunur? Kafiye örnekleri ile konu anlatımı

Türkçe dersinin çok geniş bir konu yelpazesi vardır. Genellikle, Türkçe dersi konuları rahat bir şekilde anlaşılan konulardır. Tabi, zor ve karmaşık olan konuları olduğu da söylenebilir. Zevkli konulardan biriside kafiye konusudur. Birçok kişinin ilgi duyduğu bu konuyu anlamak için konu hakkındaki detaylı bilgileri iyi bir şekilde öğrenmelisiniz.

Kafiye Nedir?

Kafiye; mısra sonlarında yer alan, yazılışları ve okunuşları aynı olan kelimelerde bulunan ses benzerliğine verilen addır. Bu kelimelerin görevleri ve anlamları ise farklıdır. Kafiyenin diğer ismi ise uyaktır. Kendine has kuralları olan uyağın birçok çeşidi vardır.

Örnek:

Ben seni seviyorum,

Gizlice..

El-pençe duruyorum,

Yüzüne bakıyorum,

Kafiye konusunda bilinmesi gereken bir kavramda redif'tir. Redif; kafiyeye benzer özellikler gösterse de redif olan kelimelerin okunuşları, yazılışları, görevleri ve anlamları aynıdır. Mısra sonlarında oluşan bu duruma redif adı verilir.

Örnek:

Bu ıslıkla uzayan, dönen, kıvrılan yollar,

Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar.

Kafiye Çeşitleri Nelerdir ve Nasıl Bulunur?

1. Yarım Kafiye

Yarım kafiye olarak bilinen bu kafiye çeşidinde tek ses benzerliği olması gerekmektedir.

Örnek:

İstedim kendimi bu göle atam

Elimi uzatıp yavruyu tutam

(a-t ve tu-t)

2. Tam Kafiye

Tam kafiye türünde iki ses benzerliği görülmektedir.

Örnek:

Gözlerim gözünde aşkı seçmiyor

Onlardan kalbime sevda geçmiyor

(s-eç ve g-eç)

3.Zengin Kafiye

Üç veya daha çok sesin benzediği durumlarda zengin kafiye ortaya çıkmaktadır.

Örnek:

Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,

Soğuk bir mart sabahı.. Buz tutuyor her soluk

(yolcu-luk ve so-luk)

4.Tunç Kafiye

Üçten fazla sesin benzediği durumlarda bir kelimenin diğer kelime içerisinde yer alması ile tunç kafiye oluşur.

Örnek:

Çok ağlarsa bir anam ağlar

Ciğerden koparsa eğer yüreği dağlar

(ağlar ve dağlar)

5.Cinaslı Kafiye

Mısra sonlarında yer alan kelimelerden anlamları aynı fakat okunuşu ve yazılışı farklı olan kafiye türüdür.

Örnek:

Kısmetindir gezdiren yer yer seni

Arşa çıksan âkibet yer yer seni.

(yer yer ve yer yer)

Dizilişlerine Göre Kafiye Çeşitleri

Kafiyeleri dizilişlerine göre ayırmak için son seslere bakılır. Mısra sonlarındaki ses benzerliği belirli bir düzene göre gider. Bu kafiye türleri;

1. Düz Kafiye

- "a a a b", "bbbc", "cc" ve "a a b b" şeklinde olan kafiye türüdür.

2. Çapraz Kafiye

- "a b a b" ve "cdcd" şeklinde olan kafiye türüdür.

3. Sarma Kafiye

- "a b b a" ve "cddc" şeklinde olan kafiye türüdür.

Kafiye Örnekleri

Örnek-1

Yürü bre Dadaloğlu’m yürü git

Dertli dertli Çukurova yolun tut

Bunda suçum varsa Hakk’a tövbe et

Örnek-2

Koyun verdi kuzu verdi süt verdi

Yemek verdi ekmek verdi et verdi

Kazma ile döğmeyince kıt verdi 

Örnek-3

Kalsan da bir yer için, aslında hep gidiyorsun,

Şimdi, acının ormanından geçiyorsun.

 Örnek-4

 Ben sana bülbül, bana sen gülşen ol

Ko beni ağlayayın, sen gül, şen ol.

 Örnek-5

 Niçin kondun a bülbül

Kapımdaki asmaya

Ben yârimden vazgeçmem

Götürseler asmaya

 Örnek-6

Bir kucak sadece sancılı ve keskin değil

Bir kucak sadece umursamaz ve bezgin değil

Örnek-7

 Bilmem ki yaz mı gelmiş

Niçin açmış gül erken

Aklımı kayıp ettim

Nazlı yarim gülerken