Fırsat maliyeti nedir, nasıl hesaplanır? Fırsat maliyeti kavramı kime aittir?
Güncelleme Tarihi:
Fırsat maliyeti, farklı bir seçenek seçmeniz halinde kaçırdığınız en iyi alternatifin değerini ifade eder. Örneğin bir kişi, belirli bir girişime yatırım yapmayı tercih ettiyse, bu kişi için fırsat maliyeti, yani kendileri için mevcut olan (tercihlerinden sonraki) en iyi alternatif girişime ve farklı bir girişime yatırım yaparak kazanabileceği paradır. Fırsat maliyeti nedir sizler için derledik.
Fırsat maliyeti kavramı, hem iş hayatında hem de günlük hayatta çok önemli etkileri vardır. Bu nedenle de onu anlamak çok önemlidir.
Fırsat maliyeti, iktisadi bir tercih yapılırken vazgeçilmek zorunda kalınan ikinci en iyi alternatif olarak bilinir. Ekonomi teorisine göre şirketler ve insanların ihtiyaçları sonsuz ama kaynakları oldukça kıttır. Kısacası, hem insanlar hem de şirketler istedikleri her şeyi elde edemez. Bu nedenle de seçim yapmak zorunda kalırlar. Eğer tabi şirketler ve insanlar rasyonelse getirisi ve faydası diğerlerinden daha fazla olan kararı alır ve burada tercih yaparlar. Ama vazgeçtikleri kararların sağlayacağı getiriler de seçtikleri kararın fırsat maliyeti olur.
Fırsat Maliyeti Nasıl Hesaplanır?
Bir malın fırsat maliyeti ise, o malın üretimini bir birim arttırmak için gerekli olan kaynakları serbest bırakmak için, başka bir malın üretiminden vazgeçilmesi gereken miktara eşit olarak bilinir. Fırsat maliyeti teorisinde kaynakların her zaman tam çalışma düzeyinde kullanıldığı varsayılır. Çünkü bir malın üretimini daha çok artırmak için başka malların üretimini kısıtlamak gerekir.
Artan fırsat maliyeti, üretim eğrisinin iç bükey olduğu zaman verilen bir isimdir. Fırsat maliyetinin hesaplanması için kullanılan kesin bir sonuç ya da belirli bir formül yoktur. Çünkü ekonomide fırsat maliyetini ve artan fırsat maliyetini etkileyen pek çok önemli faktör bulunur.
Fırsat maliyetini hesaplama yöntemi en kolay şekilde iyi bir örnekle rahatlıkla anlaşılabilir. Örneğin, elinizde 30.000 TL miktarında para bulunuyor. Aynı zamanda ekonomik bir ikileme düştünüz. Elinizdeki parayı iki girişime birden yatırmak istiyorsunuz ama paranız ancak tek bir girişime girmenize yetiyor. İlk girişim size ayda 10.000 TL getirecek diğer bir makine ile ilgili yapacağınız girişim ise yaklaşık 15.000 TL kazançlı bir bilgisayar hakkında olabilir. Bu durumda iki girişimden birini tercih etmeniz halinde aslında diğerinden vazgeçmiş oluyorsunuz. Yani bilgisayarı seçtiğiniz zaman fırsat maliyeti de makineden beklenen gelire eş olmak zorundadır.
Fırsat Maliyeti Kavramı Kime Aittir?
Friedrich von Wieser, 1914 yılında ekonomist bir şeyin değerinin, onu elde etmek için vazgeçilen şeyler tarafından belirlendiğini ortaya koyar. Şekillendirdiği Marjinal Değer Kuramı‘nın temel taşını fırsat maliyeti oluşturur. Avusturyalı iktisatçı olan Friedrich von Wieser, Sosyal İktisadın Temelleri, tercih etme zorunluluğunu ve yetersiz kaynaklar “fırsat maliyeti” olarak tanımlamıştır. İnsanların sonsuz istekleri karşısında sınırlı bir kaynağın bulunması tercih etme ihtiyacını ortaya çıkarır. Wieser ise, ürünün ne kadar çok istendiğinin üretim maliyetinden daha çok ürünün fiyatını belirlediğini düşünür. Bu da insanların onu elde etmek için nelerden vazgeçebileceğini ölçebileceğini savunur. Fırsat maliyeti, sadece üretim ile ilgili olan bir kavram değildir.
Üretici açısından: “Üretim kararlarında Fırsat Maliyeti”,
Devlet açısından: “Kamu harcamalarında Fırsat Maliyeti”,
Tüketici açısından: “Tüketim kararlarında Fırsat Maliyeti”,
Yatırımcı açısından: “Yatırım kararlarında Fırsat Maliyeti” söz konusu olabilir
Fırsat maliyetleri, her zaman kullanılan muhasebe usulleri ile işletme kayıtlarına geçirilmez. Ama işletme yönetimi, bu yatırım fırsatlarını yaparken, bu fırsatlardan birini tercih ederek, bu kavramdan yararlanır. Bu seçim bir yatırım kararı verirken, zaman içinde yatırımlardan elde edilecek menfaatlerin azamileştirilmesini ve vazgeçilen fırsatların sağlayacağı menfaatlerin ölçülmesini önemli ölçüde sağlar.