Bağlaçlar - bağlaç nedir ve çeşitleri nelerdir? Bağlaç örnekleri ile konu anlatımı

Bağlaçlar; kendi başlarına hiçbir şey ifade etmeyen, ancak cümle içindeki şekil ve anlam bakımından ilişkili cümleleri, aynı görevde kullanılan kelime ve kelime gruplarını birbirine bağlayan ve ilişkili oldukları kelimeler arasında anlam ilişkileri kurabilen kelimelerdir.

 Bağlaç Nedir?

 Kimi kaynaklarda Türkçede bağlaç bulunmadığını ancak ilerleyen yıllarda yabancı dillerden gelen bu kelimelerin dile dahil edildiğini yazmaktadır. Fakat, eski metinlere baktığınızda, bağlaç ihtiyacının başka şekillerde karşılandığını ve zamanla bugün kullanılan bağlaçların dilde yavaş yavaş yerini aldığını görebilirsiniz.

 Bağlaç Örnekleri İle Konu Anlatımı

 Özelliğe göre bağlaçlar;

 Basit (Yalın) Bağlaçlar

 Normal bağlaçlar, son eki olmayan veya bir sözcükle birleştirilen basit sözcüklerdir. Örneğin; ile, de, ve hem gibi kök sözcükler yalın bağlaçlar arasında yer alır.

 “Ve” Bağlacı

 “Ve” en yaygın kullanılan bağlaçtır. Arapça kökenlidir. Aynı görevin kelimelerini birleştirme ve bir cümle yazma görevinde sıra bağlaçlarından biridir.

Fizik ve matematikte başarısız oldum

İstanbul ve Ankara bu açıdan öne çıkan şehirlerimizdir.

İşten eve geldi ve yemeğini yedi. 

 “İle” Bağlacı

 Yakın ve eşanlamlı kelimeleri birbirine bağlayan bağlayıcıdır. Bir cümlede eşdeğer ve bağlaç olarak kullanılabilir.

Yaşam ile ölüm arasında ince bir çizgi bulunur.

Matematik ile fen derslerini anlayamadım. 

 “De (Da)” Bağlacı

 Kullanıldığı yerde önündeki kelimenin anlamını güçlendirir. "De" bağlacı sözcüklerden ayrı yazıldığından, asla "te-ta" biçiminde kullanılmaz.

Ben de İstanbul otobüsündeydim.

Nihayet matematik sınavını da geçtik.

Sağlık Bakanlığı da bu konuda açıklama yaptı. 

 “Ki” Bağlacı

 Bir önceki kelimeden bağımsız olarak yazılan "ki" bağlacı, bir cümledeki farklı öğeleri birbirine bağlar, iki cümle arasında bir neden-sonuç anlamı oluşturur.

Sizin için gece gündüz çalıştığını unutmayın ki emekleri boşa çıkmasın.

Çok çabalamalısın ki istediklerini alabilesin.

Kendini hırpalamamalısın ki ayakta kalabilesin.

 Bileşik Bağlaçlar

 İlgili bağlaçlar; iki ayrı kelimenin birleşiminden oluşur. Sanki, oysa, yoksa, öyleyse gibi anlamlar ifade eden bağlaçlardır. Bileşik bağlaçları oluşturan sözcükler bazen bağlaç türünde olmayabilir.

 "Oysa ya da Oysaki" Bağlacı

 Cümleler arasında bir karşıtlık oluşturan bağlaçlardan biridir.

Ali bizi evde bulamadı oysa bütün gün evdeydik.

Yalnızlığı severdi oysaki geniş bir ailesi vardı. 

 Kümelenmiş (Öbekleşmiş)Bağlaçlar

 Ayrı kelimelerin bir arada kullanılmasıyla oluşan bağlaçlardır. Bazen “ki” bağlacı ile bağlantı bloğu oluşturulur.

İster gel ister gelme.

Ya bu akşam gelirsin ya da hiç gelme.

Ne söylediğin belli ne de istediğin.

 "Ya" Bağlacı

 İki cümleyi karşılaştırma ve iki cümledeki cümlelerden birini seçme duygusu ekler.

Ya bu gece gel ya da hiç gelme.

Ya fakirsindir ya zengin.

Ya devamsızlıktan kalacak ya derslerinden. 

 Türemiş Bağlaçlar

 Türev bağlaçlar, soylu veya fiil soylu sözcüklerden türetilen bağlaçlardır.

 Kullanılışlarına Göre Bağlaçlar;

 Eş Değerli Bağlaçlar

 İki kelime, kelime öbeği veya cümle arasına yazarak birbirinin yerine geçebilir; bunlar, iki öğeyi eşdeğerlik ve karşılaştırmalı ilgi yoluyla birbirine bağlayan bağlantılardır.

Kim veya neden yapsın bunu?

Yarın yahut bugün gelir.

Tavuklu veyahut balıklı mama al.

Karşılaştırma Bağlaçları

 Grupları veya daha büyük ilgi alanlarını birbirine bağlayan bağlaçlardır.

Hem seviyor hem sevmiyor.

Ama haklı ama haksız fark etmez.

İster sevsin ister sevmesin umurumda değil.

Sıralama Bağlaçları

 İki kelime arasında kullanılan ve ardışık kelimeleri birbirine bağlayan bağlantılı kelimelerdir.

Gelse dahi istemem onu artık.

Beş ile yedi yaşları arasındadır.