8. Sınıf Türkçe Eş Seslilik konu anlatımı

Türkçede birçok farklı eş sesli kelime bulunmaktadır. Bu kelimeler amaca bağlı olarak tek başına ya da cümle içerisinde kullanılabilir. Şimdi eş sesli kelimelerin kullanım alanlarına bakalım ve nasıl kullanıldıklarını inceleyelim.

 Türkçe Eş Seslilik

 Yazılışları ve okunuşları aynı olan, anlamları farklı olan kelimelere eş sesli kelimeler denmektedir. Eş seslilik aynı zamanda sesteş olarak da bilinir. O kelimeler yalın halde kullanabildikleri gibi aynı zamanda ek almış şekilde de değerlendirilebilmektedirler. Amaca bağlı olarak farklı yerlerde pek çok cümlede kullanılır.

 Örnek:

 Bu yolu takip edersek gitmek istediğimiz yeri bulabiliriz. (Herhangi bir noktaya ulaşmak amaçlı kullanılan kelime.)

 Bahçedeki bütün otları yolmak için çok uğraştık. (Çekip koparma eylemi.)

 Yukarıdaki örneği incelediğimiz zaman, ‘yol’ kelimesinin yazılışı ve okunuşu aynı olduğunu görüyoruz. Ancak söz konusu anlamı olduğu zaman her ikisi de tamamen farklı anlamlara gelmektedir. İşte böyle kelimeler eş sesli kelime olarak bilinir.

 Örnek:

 Bugün yüzün hiç gülmüyor. (Çehre veya surat anlamına gelir.)

 Maça toplamda yüz kişi gelmiş. (Bir tamsayı.)

 Bugün hava yüzmek için şahane. (Suda ilerleme eylemi.)

 Koyunun derisini yüzmek için kasaba gittik. (Derisini soymak ya da çıkarmak.)

 Bu defa gördüğümüz gibi, ‘yüz’ kelimesini incelediğimiz zaman birden fazla anlamı olduğunu görüyoruz. Yazılışı ve okunuşu aynı olsa dahi, yüz tane farklı anlamı üzerinden kullanarak bu şekilde cümle içerisinde yer alabilmektedir.

 Örnek:

 Sürekli olarak telefon elinde geziyor. (Tutmaya ve İş görmeye yarayan insan organı.)

 Sen ellerin ne dediğini umursama. (Yabancı bir kişi veya kimse.)

 Bu defa, ‘el’ kelimesini ele aldık ve 2 tane cümle kurduk. Yine yazılışı ve okunuşları aynı olmasına rağmen bu kelimenin iki farklı anlamı üzerinden cümle kurulumu gerçekleştirdik.

 Not: Türkçede bu şekilde yüzlerce farklı eş sesli kelime bulunmaktadır. Siz de bu kelimeleri bulabilir ve defterinize yazmak suretiyle inceleyebilirsiniz. Aynı zamanda farklı örnekler üzerinde yazılışları ve okunuşları aynı olan ancak anlamı farklı bulunan kelimeleri daha iyi anlayabilirsiniz

 Şimdi eş sesli kelimelerde bazı bilinmesi gerekenleri inceleyelim. Özellikle hangi durumlarda eş sesli kelimeler bu şekilde kullanılmaz buna bakalım.

 Not 1: Türkçe içerisinde, (^) işareti kullanılan yazılışları ve okunuşları aynı kelimeler sesteş olarak değerlendirilmez.

 Bugün çok kar yağdı.

 Şirketin bu sene önce karı çok yüksekti.

 Gördüğünüz gibi Yukarıdaki, ‘kar’ sözcüğünün başında şapka işareti yoktur. Ancak ikinci, ‘kar’ sözünü başında şapka işareti olduğu için bunlar eş sesli anlamına gelmez. Her ne kadar yazılışları ve okunuşları aynı ancak anlamları farklı olsa bile yine de eş sesli olarak nitelendirilmez.

 Not 2: Yazılışı ve okunuşları aynı olan sözcüklerin temel anlamı ile yan anlamları eş sesli olarak nitelendirilmez. Bunun nedeni ise böyle kelimeler anlamı açısından bağlarını henüz koparmamış olmasıdır.

 Suya daldı ve hızlı şekilde yüzmeye başladı.

 Onun pek çok farklı dalda uzmanlık alanı bulunur.

 Gördüğünüz gibi yukarıdaki iki cümle içerisinde kullanılan, ‘dal’ kelimeleri sesteş değildir. Çünkü birinci cümlede bu kelime gerçek anlamı ile kullanılmıştır. Fakat ikinci de ise bir ağacın organı olarak bilinen dal sözcüğü, yan anlam üzerinden değerlendirilmiştir. Sesteş cümleleri kurarken buna çok dikkat etmemiz gerekir.

 Yukarıdaki örneklere bakarak ve tanımlamaları incelemek suretiyle, siz de defterinize farklı sesteş kelimeler ile cümleler yazabilirsiniz.