8. Sınıf Fen Bilimleri Maddelerin Hal Değişim Grafikleri 1 - 2 konu anlatımı

Hal değişimi hem katı halden sıvı ve gaz hale dönebilir hem de gaz hali üzerinde katı hale doğru dönüş yapılır. Bu durum farklı şekillerde ve değişik safhalar üzerinden gerçekleşir. Şimdi hal değişimlerine ele alacağız ve nasıl gerçekleştiklerine bakacağız. Aynı zamanda bu gerçekleşirken neler olduğunu inceleyeceğiz.

 Maddelerin Hal Değişim Grafikleri 1 - 2

 Saf maddelerin hal değişimleri ayırt edici en önemli özellikleri arasında yer almaktadır. Burada unutulmaması gereken saf maddeler ısı alırken ya da ısı verirken hal değişimi yaşandığı halde sıcaklıkları sabit kalır. Tabii bu durum saf maddeler için geçerlidir. Şimdi katı hal üzerinden gaz haline geçerken ya da gaz hali üzerine katı hali dönüş yaşanırken, ne gibi değişimler olduğunu inceleyelim.

             Erime Buharlaşma

 Katı hal - - - - - - - - Sıvı hal - - - - - - - - Gaz hali

             Donma Yoğunlaşma

 Bu grafiğe bakıldığı zaman katı hal üzerinden sıvı hale geçerken yukarıda anlaşıldığı gibi erime gerçekleşir. Aynı zamanda sıvı hale üzerinden gaz haline geçerken bu sefer buharlaşma gerçekleşir.

 Yukarıdaki grafikte tam tersi bakıldığı zaman gaz hali üzerinden sıvı hale geçerken yoğunlaşma yaşanır. Daha sonra sıvı hale üzerinden katı hale dönerken donma gerçekleşir. Yani soldan sağa doğru ısı artışı gerçekleşir. Aynı zamanda sağ taraftan sola doğru geçiş yaparken ise azalışı sağlanır.

 Maddenin Hal Değişimi Esnasında İhtiyaç Duyduğu Isının Bağlı Olduğu Unsurlar

 Madde hal değiştirirken aynı zamanda ısı alır ya da ısı verir. Bu doğrultuda ısının bağlı olduğu bazı hususlar bulunmaktadır. Yani ısı belli başlı unsurlara göre değişkenlik gösterir.

 Hal değişimi ısısına bağlıdır: 1 gram katı maddenin 1 gram sıvı maddeye dönüş yapabilecek ısıya erime ısısı denir.

 Erime ısısı = Donma ısısı

 Kaynama ısısı = Yoğunlaşma ısısı

 Yukarıda verilen ısılar her saf madde için en önemli ayırt edici özelliklerdir. Diğer bir deyişle birbirlerinden farklılık gösterirler.

 Maddenin kütlesine bağlıdır: Özellikle bir maddeye ısı verip hal değiştirmesi gerçekleştirilirken, burada en önemli etmenlerden biri olarak kütle öne çıkıyor. Bir maddenin ısı haline dönmesi yani erimesi isteniyor ise, o zaman çok daha fazla ısı vermeniz gerekmektedir. Yani kısacası eğer bir maddenin kütlesi büyük ise o zaman hal değiştirmesi çok daha uzun sürer. Ancak eğer bir maddenin kütlesi küçük ise o zaman çok daha kolay ve kısa süre içerisinde hal değişimine uğrar.

 Günlük Hayatta Karşılaşılan Hal Değişimi Olayları

 Günlük yaşamda meydana gelen bazı olaylar üzerinden hal değişimine anlatmak mümkün.

 - Karpuzu güneşe koyduktan bir süre sonra karpuzu soğuduğu görülür. Bunun sebebi buharlaşmadır. Karpuzun büyük bir kısmı sudan oluşur. Böylece aldığı ısı ile beraber karpuz içerisindeki su moleküllerinin içerisindeki ısı yok olmak suretiyle geriye kalan su soğur.

 - Bahçeyi suladıktan kısa bir süre sonra bahçe serinler. Aynı şekilde bunun nedeni de buharlaşmadır. Zira yerdeki su buharlaşırken ortamdaki yani havadaki ısıyı alır. Bu sayede hava bir miktar serinleme şansı elde eder.

 Bu şekilde daha birçok farklı örnek vermek mümkündür. Siz de bu şekilde buharlaşma ya da yoğunlaşma ile beraber donma ve erime olayları üzerine, çevredeki bazı durumları inceleyebilirsiniz.