Türkiye'ye gelmeyen pişman

Dün yaşanan bin yılın son güneş tutulması büyük heyecan yarattı. Kanada açıklarından Bengal Körfezi'ne kadar Kuzey Yarım Küre, Ay'ın gölgesiyle gündüz vakti geceyi yaşadı. Kuzey Avrupa ise yağmur bulutlarının azizliğine uğradı.

DÜNYA dün bin yılın son güneş tutulmasına tanık oldu. Kanada'dan Ortadoğu'ya yaklaşık 2 milyar kişi Ay'ın dünya ile güneş arasına girmesiyle yaşanan görsel şöleni izledi. Katolik dünyasının dini lideri Papa John Paul bile tutulmayı izlemek için ayini kısa kesti.

Güneş tutulması TSİ 12.31'de Ay'ın gölgesinin Kanada'nın Nova Scotia bölgesine düşmesiyle başladı. Saatte 2400 km hızla ilerleyen Ay'ın gölgesi yaklaşık 100 km'lik bir kuşak halinde Atlantik Okyanusu'nu aşarak İngiltere'ye ulaştı. Güneş tutulmasını daha iyi izleyebilmek için İngiltere'nin Cornwall bölgesine akın eden turistler, bulutların son anda aralanması üzerine tutulmayı görebildiler. İngilizler şampanya patlatıp tutulmayı kutladılar.

Karanlık kuşak daha sonra Fransa, Almanya güzergahını izledi. Güneş tutulması Stuttgart'ı ‘güneş tutulmasının başkenti’ ilan eden Almanya'da büyük hayal kırıklığı yarattı. Ülkenin birçok yerinde olduğu gibi yağmur bulutları ve sağanak Almanlar'ın güneş tutulmasını rahatça izlemesini engelledi.

‘Güneş Festivali’ adıyla düzenlenen etkinliğe katılan ve Stuttgart'ı dolduran yaklaşık 500 bin kişi, tutulmayı istedikleri gibi izleyemeyince kendilerini bira içmeye verdi. Bu arada Almanya'nın Ludwigshafen kentinde, tutulmayı izlemek için yüksek gerilim direğine tırmanan 24 yaşındaki bir genç, 20 bin volt elektrik geçen kabloyu tutunca feci şekilde yandı. Sürücüler, güneş tutulmasını izlemek için durduğundan Avrupa otoyollarında büyük bir trafik kesmekeşi yaşandı.

Tam güneş tutulması en uzun süreli Romanya'nın Ramnicu Valcea kasabasında yaşandı. Güneş tutulması 2 dakika ve 23 saniye sürdü. 30 derecenin üstünde seyreden hava sıcaklığı, Ay'ın güneşle dünyanın arasına girmesi üzerine belirgin bir şekilde düştü. Romanya, güneş tutulması yüzünden en çok turist çeken ülkelerden biri oldu. Turistler, Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA'nın ‘en iyi izlenebilecek ülkelerden biri olarak değerlendirdiği’ Türkiye'ye fazla rağbet etmezken Romanya, 200 bin turist çekti.

Ay'ın gölgesi Türkiye'den sonra Ortadoğu, Pakistan ve Hindistan üzerinde ilerleyerek Bengal Körfezi'ne ulaştı. Hindistan ve Nepal'de tutulma dolayısıyla bir günlük tatil ilan edildi. İslam ülkelerinde tutulma sırasında camilerde topluca namaz kılınırken, Hindistan'ın Allahabad kentinde binlerce Hindu, Ganj Nehri'ne akın ederek yıkandı.

2 milyar kişi izledi

DÜN yaşanan güneş tutulması kayıtlı tarihe şimdiye kadar en kababalık izlenen tutulma olarak geçti. Tam tutulmayı Kanada'dan Bengal Körfezi'ne kadar 2 milyar kişi izledi. Her 18 ayda bir kez dünyanın bir bölgesinde tam güneş tutulması yaşanıyor. Ancak uzun yıllardan beri ilk kez Ay'ın gölgesi nüfusun kababalık bölgesine vurdu. Londra, Brüksel, Paris, Stuttgart, Frankfurt, Bükreş ve Ankara gibi büyük şehirler aynı güneş tutulmasına tanık oldu. Bu kentlerde Ay, güneşin yaklaşık % 95'ini örterek gündüzü geceye çevirdi.

Berlinliler bulutların imkan verdiği ölçüde güneş tutulmasını izlediler. Berlin'de ay güneşin % 90'ını örttü. Berlin'in ünlü Zafer Anıtı Siegessauele'nin ardında kalan güneş ve ay, ender rastlanabilecek bir görüntü yarattı. Almanya'nın büyük bir bölümü bulutların azizliğine uğrarken Türkiye gibi havanın açık olduğu ülkelerde ise gökyüzünde muhteşem bir görüntü oluştu. Ay'ın güneşin üstünü tamamen kapattı. Ay ve Ay'ın etrafından saçılan güneş ışınlarının oluşturduğu görüntü elmas bir yüzüğü andırdı.

Concorde takibi

DOĞA bilimcileri ve doğa hayranları tarafından kiralanan sesten hızlı uçan 3 Concorde, güneş tutulmasının neden olduğu gölgeyi takip etti. British Airways'e ait uçaklar dün yerel saatle 09.00'da Londra'dan havalandı ve Atlantik üzerinden batı istikametine uçtu. Daha sonra dönen uçaklar, sesten iki kat yüksek hızla, Ay'ın gölgesini takibe aldı. 18 bin metreye yükselen uçaklar, aylar önce rezervasyon yapan yolculara, daha uzun süreyle güneş tutulmasını izleme fırsatı verdi.

Gözlükler karaborsada

AVRUPA'da güneş tutulmasını izlemek için üretilen koruyucu gözlükler karaborsaya düştü. İki mark civarında olan metal folyolu gözlükler, tutulma günü 30 Mark'a çıktı. Münih'te çok sayıda uyanık önceden satın aldıkları gözlükleri karaborsada sattı. Bir süre önce yeterli güvence vermediği gerekçesiyle piyasadan toplatılan gözlüklerin el altından satıldığı iddia edildi. Almanya'da her 4 kişiden biri gözlük aldı ve yaklaşık 20 milyon gözlük satıldı.

Dağ gölü yuttu

GÜNEŞ tutulması öncesi İtalya'da son derece ilginç bir olay yaşandı. Kuzey'deki Mondovi'de bir dağ yüzlerce turistin gözü önünde gölü yuttu. Görgü tanıklarıın ifadesine göre, salı akşamı, dağ, sanki tıpası çekilmiş küvet gibi bir anda gölün tüm suyunu, çevresindeki ağaçlarla birlikte yuttu. Yaklaşık bin 500 metreküp suyun çevresindeki ağaçlarla birlikte yok oldu. İzleyenler olayı güneş tutulmasına bağlarken, olayla ilgili inceleme başlatıldı.

Deprem ve yanardağ patlaması

GÜNEŞ tutulmasına saatler kala Ortadoğu, Kıbrıs ve Dağıstan sallandı, en az bir kişi öldü, 16 kişi yaralandı. Kıbrıs'ta Limasol'de yerel saatle 04:30 ve 07:28'deki deprem büyük panik yarattı.

Uzmanlar ilk sarsıntının Richter ölçeğine göre 4.2, ikincisinin 5.8 şiddetinde olduğunu ve bunun son zamanların en şiddetli yer sarsıntısı olduğunu kaydettiler. Deprem Lübnan, Mısır ve Suriye'de de hissedildi. İran'ın başkenti Tahran'ın güneydoğusundaki Chahrud bölgesi de dün sabah 5.1 şiddetindeki depremle sarsıldı.

Nikaragua'nun Managua bölgesindeki Cerro Negro yanardağının geçen hafta faaliyete geçmesinin ardından dün de yakınındaki Telica volkanı lav püskürtmeye başladı. 1060 metre yüksekliğindeki Telica yanardağının faaliyete geçmesi öncesinde şiddetli sarsıntılar hissedildi.

Saat saat güneş tutulması

Yüzyılın son mucizesi tam üç saat sürdü. TSİ 12.31'de Atlas Okyanusu'nun Kanada açıklarındaki bölgesinde başlayan tam güneş tutulması, üç saat sonra Hindistan'ın Bengal Körfezi'nde sona erdi.

12.31 Güneşle ay arasında yaşanan güç mücadelesi dün TSİ 12.31'de Kanada kıyıları açıklarında başladı. Muhteşem doğa olayı İngiltere'nin kuzeyindeki Nova Scotia kıyılarına doğru ilerledi.

13.10 Atlas Okyanusu üzerinde 2400 km hızla yol alan tutulma, TSİ 13.10'da İngiltere'nin Scilly Adaları üzerinde ilk kez kara üzerinde göründü.

13.32 Tutulmanın izlendiği önemli merkezlerden Almanya'nın Stuttgart kentinde hava bulutlu olduğu için görüntü çok kısa ömürlü oldu.

14.05 Tam tutulmanın meydana geldiği tek Avrupa başkenti Bükreş oldu. Romanya'nın başkenki TSİ 14.05'de karanlığa gömüldü.

14.24 Türkiye'deki ilk tam tutulma 14.24'de Kastamonu'nun Cide ilçesinde meydana geldi.

14.47 Kuzey Irak'ta başlayan tam tutulma 2 dakika 5 saniye sürdü. Musul'da özel bir kamp kuran astronomlar olayı buradan izledi.

15.22 Tutulma süreci Pakistan'da bu saatte başladı. Karaçi kenti tamamen bulutlarla kaplı olduğu için tutulma izlenemedi.

15.36 Tutulmanın uğradığı son ülke Hindistan oldu. Bu ülkede 80 km'lik bir mesafe kateden ay-güneş kovalamacası TSİ 15.36'da Bengal Körfezi'ne girdi.

Tutulma mucidi

Torngy kentinden bir Belçikalı klozet kapağından özel bir gözlük dizayn etmişti.

ABD Türkiye'den izledi

ABD televizyonları, bin yılın son, tam güneş tutulmasını Türkiye'den izledi. En çok izlenen CNN ve MSNBC televizyonları dün sabahki yayınlarında, güneş tutulmasının Diyarbakır ve Amasya'dan çekilmiş görüntülerini ekranlarına getirdi. Doğa olayıyla ilgili haberlerde, güneş tutulmasının insan psikolojisi üzerindeki etkileri anlatılıp astrologların yorumlarına da yer verildi. Uzmanlar göze zarar vermemesi açısından güneş tutulmasının en iyi televizyonlardan izlenebileceğini de kaydettiler.