Brezilya’da Lula geri döndü

Brezilya’da dünyanın merakla beklediği devlet başkanlığının ikinci turu, solcu eski Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva’nın zaferiyle sonuçlandı. Lula önceki gün yapılan ikinci turda yüzde 50.83 oy ile ‘Tropiklerin Trump’ı olarak tanınan sağcı rakibi Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’yu az farkla geride bıraktı. Yüksek Seçim Mahkemesi’nin (TSE) yayınladığı yüzde 98.9’u açılan sandık sonuçlarına göre Bolsonaro yüzde 49.17 oranında oy aldı. Birinci turda Lula yüzde 48.43, Bolsonaro ise yüzde 43.20 oy almıştı. TSE’nin seçim sonuçlarını paylaştığı internet sayfasında, seçimin matematiksel olarak tamamlandığı, açılmayan sandıkların sonucu etkilemeyeceği belirtildi. 77 yaşındaki Lula, üçüncü kez başkanlığı garantilerken, Bolsonaro cephesinin henüz mağlubiyeti kabul etmemesi soru işaretleri yaratıyor. 

ZAFER KONUŞMASI

Zafer konuşmasına “Beni diri diri gömmeye çalıştılar ve işte buradayım” sözleriyle başlayan “1 Ocak 2023’ten itibaren sadece bana oy verenleri değil, 215 milyon Brezilyalıyı yöneteceğim. İki Brezilya yok. Biz tek ülke, tek bir halk ve büyük bir milletiz” ifadelerini kullandı. Brezilya’nın istikrarı yeniden kazanacağını savunan Lula, iklim değişikliğiyle mücadeleye ilişkin, “Başta Amazon yağmur ormanlarını korumak üzere, Brezilya, iklim kriziyle mücadelede liderlik rolünü sürdürmeye hazır” açıklamasını yaptı. 

KABUL EDECEK Mİ?

Brezilya Devlet Başkanı Bolsonaro, geçen yıl, “Ya kazanırım, ya öldürülürüm ya da tutuklanırım. O p..lere söyleyin, asla tutuklanmam” demişti. Brezilya’nın orta kesimlerinde çiftçilerin yolları kapattığına dair sosyal medyada paylaşım yapıldı. Amerikan New York Times gazetesi, eski ABD Başkanı Donald Trump gibi Bolsonaro’nun da sonuçları kabul etmemek üzerine tutum izleyip izmeyeceğini merak edildiğini yazdı. Gazete sonuçların ardından Bolsonaro’nun ‘sessiz’, ülkede de sakin bir havanın hakim olduğunu aktardı. 

ERDOĞAN TEBRİK ETTİ

ABD, Rusya ve Çin dahil dünyanın pek çok ülkesinden Lula’ya tebrik yağdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da dün telefonda Lula’yı tebrik ederek “stratejik ortaklık düzeyindeki ikili ilişkilerin yeni dönemde gelişeceğine inandığını” belirtti. 

HAPİSTEN YENİDEN İKTİDARA

- Luiz Inacio Lula da Silva, 27 Ekim 1945’te kuzeydoğudaki Pernambuco eyaletine bağlı Garanhuns’ta doğdu. 

- Sao Paulo’da yaşayan Lula’nın biri üvey beş çocuğu var. Yakın bir zaman önce Janja adıyla bilinen üçüncü eşi Rosangela da Silva ile evlendi.

- 1960’lar ve 1970’lerde bir metal işçisi ve aktif bir sendikacıydı. Öncesinde bir kuru temizleme şirketinde çalıştı ve ayakkabı boyacılığı yaptı.

- 1989’da İşçi Partisi’nden ülkenin ilk işçi sınıfı adayı olarak başkanlık seçimine girdi. Dört başarısız denemeden sonra ilk kez 2002’de devlet başkanı seçildi.

- 2003’te yoksulluğu azaltmaya yönelik sosyal programını uygulamaya başladı. 2006’da oyların yüzde 60’ından fazlasını alarak yeniden seçildi.

- 2010’da Time Dergisi tarafından dünyanın en etkili 100 kişisinden biri seçildi. 2011’de gırtlak kanseri nedeniyle kemoterapi gördü.

- 2018’de üst düzey siyasetçilerin, hükümet yetkililerinin ve iş insanlarının suçlandığı yolsuzluk soruşturması kapsamında tutuklandı ve hapse girdi. O yıl seçimlere katılması yasaklandı. Kasım 2019’da 580 gün sonra hapisten çıktı. 

- Tahliye edilen Lula’nın, aldığı cezalar ve yolsuzluk davalarının, bu davalardan sorumlu yargıç Sergio Moro’nun davalarda taraflı ve politik davrandığına hükmeden Yüksek Mahkeme tarafından 2021’de düşürülmesi üzerine, seçimlere katılmasının önü açıldı.

- Siyasi haklarını geri kazanan Lula da Silva, Temmuz 2022’de İşçi Partisi’nden yeniden başkanlığa aday oldu.

LATİN AMERİKA’DA YENİ ‘SOL DALGA’ MI

Brezilya’da solcu Lula da Silva’nın başkan seçilmesi ‘Latin Amerika’da sol dalgası mı’ tartışmasını beraberinde getirdi. Güney Amerika ülkelerinde yakın zamanda yapılan seçimlerde daha çok sol partiler başarı gösterdi. Honduras, Şili, Bolivya ve Arjantin’de seçmen sağ partilere sırtını döndü, Kolombiya’da da ilk solcu devlet başkanı seçildi. “Inter-American Dialogue” adlı düşünce kuruluşundan uzman Michael Shifter’a göre durum ‘sol dalga’dan çok seçmenin iktidarı değiştirmek için ‘pragmatist’ bir tutum içinde olması. Shifter, “Lula’nın zaferi, Bolsonaro’nun ‘başarısız bir başkan’ olduğunun göstergesi olan ‘küresel iktidarda olanlar karşıtı’ eğilimin bir parçasıydı. Brezilyalıları tatmin etmezse onu da (Lula) reddederler ve daha sağda olan birini seçerler” yorumunu yaptı.