Bu sümbül ve nergis kokusunu baÅŸka hiçbir yerde bulamazsınız KARABURUN YARIMADASI

Denizden içeride, yamaçlara kurulu köylerde, çoÄŸu terk edilmiÅŸ eski taÅŸ evler, yaÄŸhaneler ve camiler var. Yeniliman, Karadeniz’deki avlanma yasağı yüzünden, burada balığa çıkan teknelerle dolu. Seferihisar’a baÄŸlı Gödence köyü, antik Teos kentinin ÅŸarap ve zeytinyağı bölgesiydi. Ayrıca, tiyatronun beÅŸiÄŸiydi ve MÖ 3. yüzyılda ilk kez, Ä°onyalı Aktörler BirliÄŸi burada kurulmuÅŸtu.Seferihisar- Gümüldür kavÅŸağında, saÄŸda, deniz kenarında, DeÄŸirmendere’deki Kollophon kentinin limanı olan Notion, solda, iki kilometre içeride ise Didyma ve Delphi’yle birlikte, dünyanın en önemli kehanet merkezlerinden biri olan Klaros var. Bir tepenin üzerine kurulmuÅŸ, sanki denize düşüyormuşçasına duran Sazak köyünün taÅŸ evleri, tamamıyla terk edilmiÅŸ. Bu köylerin arasında, Küçükbahçe diye bir köy var ki; Agro Turizm burada hayat buldu.MORDOÄžANÄ°zmir- ÇeÅŸme eski karayolunun 53. kilometresinde ilk durak, Balıklıova. Bir zamanlar bakir olan kıyılar, bugün sitelerle dolu. Burası, balık restoranlarıyla ünlenmiÅŸ bir sayfiye yeri. Özellikle Garip’in Yeri, kahkahasını sağır sultanın bile duyduÄŸu sahibinin sohbeti ve taze balıkları için çok uzaklardan gelenlerle doluyor. Balıklıova’dan sonra yol yükselerek MordoÄŸan’a doÄŸru tırmanmaya baÅŸlar ve gözünüzü manzaradan ayıramaz olursunuz. MordoÄŸan, küçük bir sahil yerleÅŸimiyken, bugün artık pansiyon, otel, restoran ve sitelerle, kalabalık bir sayfiye görünümünü almış. Rıhtım biraz sıkışık ancak MordoÄŸan’ın en ilginç yerlerinden biri, merkeze iki kilometre mesafedeki Ayıbalığı kayalıkları. Burada, platform ÅŸeklinde doÄŸal kayalıklar, güneÅŸlenmeye uygun. Ayrıca Ardıç Koyu’ndaki Mavi Bayraklı Duma Beach (0232 737 55 66), kumsalı ve deniziyle popüler. Hakkını vererek MordoÄŸan’ı görmek istiyorsanız, iskeledeki Turizm Danışma bürosuna uÄŸramalısınız. Burayı avucunun içi gibi bilen ve hayatını MordoÄŸan’ı tanıtmaya adamış olan gazeteci NeÅŸet Öztekin (0535 969 39 90), buraları keÅŸfettiÄŸi ilk günün heyecanıyla, size kıyılardaki 10 milyon yıl öncesine ait fosil yataklarını, iÅŸkence maÄŸaralarını ve batık kent kalıntılarını gösterecektir. 44 yıllık araÅŸtırmalarının sonucunda yazdığı ‘’Bir tarih kenti; MordoÄŸan’’ kitabı da bu bölgeyi size daha çok sevdirecektir. Burada katılabileceÄŸiniz bir baÅŸka aktivite de kanoyla maÄŸara gezileri. Turizmci Öztekin Güven’in (0532 528 03 70) organize ettiÄŸi gezilerde kanolarla iki maÄŸaraya giriliyor. MaÄŸaralardan birinde, kışın, nesli tükenmekte olan Akdeniz fokları yavruluyorlar. Ä°skeleye iki kilometre mesafedeki MordoÄŸan köyünde ise canayakın muhtar ve imam sizi karşılayarak, 14. yüzyıldan kalma camiyi gezdirecektir. 1960’lı yıllarda minareye düşen yıldırımın ardından, içerideki kalem iÅŸleri rutubetten hasar görmüşse de bu küçük cami görmeye deÄŸer.KARABURUNMordoÄŸan’dan 20 kilometre sonra, yarımadaya ismini veren ve bu civarın en güzel koylarıyla en temiz denizine sahip, kayaların üzerine kurulu Karaburun var. Ä°zmir Körfezi’nin giriÅŸinde, yarımadanın en kuzeyinde yer alan Karaburun’un bilinen ilk adı, Mimas. Daha sonraları, Osmanlı döneminde Ahırlı adını alıyor. Adının, toprağının koyu renginden ya da ‘’kara’’ sözcüğünün halk aÄŸzında kuzey anlamında kullanılmasından geldiÄŸi tahmin ediliyor. Ä°zmir’e 100 kilometre mesafedeki Karaburun’a, bol virajlı bir yolla varılıyor. Açık bir havada, Karaburun’un tepelerinden, Sakız Adası, Foça ve Urla’yı görmek mümkün. Karaburun, engebeli bir araziye sahip olduÄŸundan, tarıma elveriÅŸli alanı fazla deÄŸil. Daha çok zeytin, narenciye, enginar ve üzüm yetiÅŸtiriliyor. Bir zamanlar, yörenin büyük bir kısmı Rumlar’ın üzüm baÄŸlarıyla kaplıymış. Yarımadanın eskiden beri aranan, kendine özgü hurma zeytiniyle son zamanlarda raÄŸbet gören enginarı ünlü. Ayrıca burada, sayısız ÅŸifalı ot ve bitki olduÄŸu da biliniyor. Bugün Karaburun’da balıkçılık, eskisi gibi deÄŸil. Yol boyunca, koylarda görülen balık çiftlikleri, denizin kirlenmesindeki en belirgin etkenlerden. Karaburunlular’ın en çok bel baÄŸladığı geçim kaynağıysa, kokusuyla birlikte, bölgedeki efsanelere konu olan nergis. Bir kış çiçeÄŸi olan nergisin, antikçaÄŸda bile burada yetiÅŸtiÄŸi biliniyor.Mitolojide, doÄŸar doÄŸmaz eÅŸi olmayan güzellikte bir erkek çocuÄŸu olan Narcissos, ırmaklar tanrıçası Nana’nın oÄŸludur. Delikanlılık çağında, her diÅŸi ona aşıktır. Narcissos, bir gün, kutsal Mimas Dağı’ndaki gölde kendini seyrederken, sudaki yansımasına aşık olur. Åžarap tanrısı Dionysos için yapılan bir ÅŸenlik sırasında, daÄŸ perilerinden, Zeus’un kızı, güzeller güzeli Echo, Narcissos’a aşık olur. Narcissos’un elini, bir kereliÄŸine bile olsa avucuna alabilmek için ikram edilen aÅŸk ÅŸarabından Narcissos’a içirmek ister. Ancak Narcissos bu aÅŸkı reddeder. Onun tek istediÄŸi, kendini gölde seyretmek ve bedenini okÅŸamaktır. Çiçek tanrıçası Flora’nın öncülüğünde, festival alayı, bu gölün kenarına varır. Bu arada, Narcissos’un her yanını ateÅŸ sarmıştır ve için için erimeye baÅŸlamıştır. Echo, onun yok olacağını fark eder ve feryat ederek, herkese onu kurtarması için yalvarır. Bunun üzerine, ilahiler söylenir ve Flora mis kokulu çiçekleri havaya saçar. Ancak, Narcissos’un çiçek kokulu vücudunun erimesini ve topraÄŸa karışmasını engelleyemezler. Bu olaydan bir süre sonra, Echo buraya gelir ve aÅŸkının öldüğü yeri, nergis çiçeklerinin kapladığını görür. Böylece nergis, sonsuza kadar aÅŸkın sembolü olarak kalır.popüler plajlarKaraburun Ä°skelesi’nden baÅŸlayarak, art arda koylar sıralanır. Dip akıntıları sayesinde deniz suyu burada temiz kalabilir. Balık restoranlarının olduÄŸu iskeledeki, Ä°skele Plajı, küçük ve genellikle sakin bir plaj. Karaburun’un en lüks oteli Narcissus, Akvaryum Koyu’nda. Berrak bir denizi olan bu koya, otelin dışından da ulaşılabiliyor. Karaburun’daki mavi bayraklı iki plajdan biri olan Ä°ncirlikoy’da küçük bir plaj, ÅŸemsiyeler, kamp yeri ve bir de kafeterya var. Bu koydan sonra, Karaburun’un en güzel manzaralarından birine sahip, sarp kayaların üzerine inÅŸa edilmiÅŸ, şık villalarının olduÄŸu Alman Koyu geliyor. Bu koya da yol üzerindeki merdivenlerle ulaşılıyor. Bir diÄŸer mavi bayraklı plaj, Astoria Oteli’nin de bulunduÄŸu Bodrum Koyu’nda. Bu, Karaburun’un en raÄŸbet gören koyu. Ayrıca bu güzergah üzerinde, balıkçı teknelerinin barındığı, Saipaltı Barınağı var. Bu küçük sayfiye yerindeki, aynı isimli restoran, aynı zamanda haftaiçinde balıkçıların uÄŸrak yeri. Karaburun’un bir diÄŸer popüler plajı da Mimas Otel’in altındaki Kuyucak plajı. Mimoza ve Bodrum koylarında ise Karaburun Yelken ve Su Sporları Kulübü (0533 426 05 44), yetiÅŸkinlere ve çocuklara yelken kursları veriyor. Karaburun’un her biri görmeye deÄŸer köylerini geçince, zaman zaman ıssız koyları bazen de kibrit kutusu gibi sıralanmış siteleri arkada bırakarak, 1.5 saat sonra Ildırı’ya, oradan da 17 kilometre mesafedeki ÇeÅŸme’ye ulaşılır. Bu rota üzerindeki Gerence’den, aynı isimle esen rüzgar, ÇeÅŸme’ye serinlik getirmesiyle ünlüdür. GÖDENCE KÖYÃœSeferihisar’a baÄŸlı Gödence köyü, antik Teos kentinin ÅŸarap ve zeytinyağı bölgesiydi. Sofralık üzümü dillerden düşmeyen köyde, bir süredir ÅŸaraplık üzüm yetiÅŸtiriliyor. 1972’de, çiftçiler tarafından kurulan Gödence Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, yakın bir zamanda Dünya Bankası tarafından, Türkiye’nin en baÅŸarılı kooperatifi seçildi. Kooperatif BaÅŸkanı ÇaÄŸatay Özcan Kokulu ile kahvede otururken, bu 110 haneli köy halkının, ürettiÄŸi zeytinyağı, zeytin, ev ÅŸarabı, bal, pekmez, sabun, ev tarhanası, badem, sofralık incir ve üzümden duyduÄŸu gurur, yüzlerinden okunuyordu. Ä°zmir- Seferihisar yolunun 30. kilometresinden sonra, solda köyün tabelasını göreceksiniz. Köy 11 kilometre içeride, tepede. Gödence Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 0232 749 00 15, www.godence.org.trSIÄžACIK (Seferihisar)Seferihisar, M.Ö. 3 bin yıllarına kadar uzanan tarihsel zenginliÄŸi bir yana, Türkiye’nin mandalina üretiminin yüzde 70’inin yapıldığı, 375 kilometrekarelik bahçeleri, civarındaki plajları ve özellikle ortaçaÄŸdan kalma kalesi ve kale duvarları içindeki yerleÅŸimiyle, Ege’nin dikkat çeken bir yöresi. Evliya Çelebi, Seferihisar adının Sivrihisar olmasına raÄŸmen, burada hisar bulunmadığını, baÄŸlar içinde yükselen kayaların hisara benzediÄŸini ve kasabanın ürünlerinin bol, halkının zengin olduÄŸunu yazar. Seferihisar’ın beÅŸ kilometre batısında, doÄŸal bir liman olan Sığacık’ın kalesi, Selçuklular tarafından yapılmış, birçok depremin ardından, Kanuni Sultan Süleyman zamanında Teos harabelerinden getirilen taÅŸlarla büyük ölçüde yeniden inÅŸa edilmiÅŸ. Kaleiçinde, bugünkü yerleÅŸimin yanısıra, Süleyman Han Camii, hamamı, medresesi, ÅŸadırvanı var. Sığla adıyla anılan kale, savunmadan çok, bir deniz üssü olarak kullanıldığından ve denizcilere sığınak olduÄŸundan zamanla Sığacık olarak anılmış. Etrafı palmiye aÄŸaçlarıyla çevrili, Sığacık Kalesi’nin burçlarından birine çıkıp, Sığacık limanını tepeden görebilirsiniz. Sığacık’ın meydanında, bir balık hali, restoranlar ve sıradışı bir Atatürk heykeli var. Atatürk, ayakta, bir kolu arkasında, üzerinde sade bir pantolon ve kısa kollu spor bir gömlekle, bir yelkenlinin üzerinde duruyor ve denizi seyrediyor. Sığacık’ta, 450 yat kapasiteli bir marinanın çalışmaları sürüyor. Sığacık’ın çevresinde, araçla da ulaşılabilen, Büyük Akkum, Küçük Akkum (0232 745 70 07), Ekmeksiz (0232 745 10 80) gibi plajlar ve bazılarında mütevazı tesisler bulunuyor. Mavi bayraklı, poyraz tutmayan Ekmeksiz plajının denizi, dipten denize karışan tatlı kaynak sularından dolayı soÄŸuk. Ancak, cam gibi berrak suyu ve yamaçlarında kamp yerleri ve piknik alanlarının bulunduÄŸu çam ormanlarıyla, bu bölgede raÄŸbet gören yerlerden biri. Sığacık’tan tekne turlarıyla da denize girilecek yerlere ulaÅŸmak mümkün. Pırlanta Günlük Gezi Teknesi (0532 214 69 49- 0232 745 77 97), yemekli, yemeksiz turlar düzenliyor. Güzergahta harabeler, Papaz BoÄŸazı, maÄŸaralar, TaÅŸ Ada ve Akvaryum var.TEOSSığacık’a iki kilometre mesafedeki Teos’a varır varmaz, rastlayacağınız ilk kalıntılar, antik dünyanın en büyük Dionysos Tapınağı’na ait. Kalıntılar, yıl boyunca doÄŸal bitki örtüsüyle kaplandığından, bugün yüzey temizliÄŸi yapılarak kent harabeleri bir ölçüde ortaya çıkarılıyor. Kent, MÖ 2 bin yıllarında, Akalar’dan kaçan Giritliler tarafından kurulmuÅŸ ve 12 Ä°on kentinden biri olarak önem kazanmış. Maden iÅŸlemede, deniz ve kara ticaretinde, bankacılıkta ünlenen Ä°on kentleri arasında, iki limana sahip Teos, ayrıca zeytinyağı üretimi, ÅŸarapçılık, yünlü dokumacılıkta ilerlemiÅŸ ve özellikle içki kaplarıyla, seramik endüstrisinde kendini göstermiÅŸti. MÖ 17 yılından baÅŸlayarak, iki asır boyunca, depremler, Teos dahil bu bölgedeki kentlerin yıkılmasına ve halkının buraları terk etmesine neden olmuÅŸ. Bugün görülen sur kalıntıları, MÖ 4. yüzyıla ait. Teos’un en önemli yapısı olan Dionysos Tapınağı’nın Prieneli mimarı, ünlü Hermogenes’ti. Teos, ayrıca, tiyatronun beÅŸiÄŸiydi ve MÖ 3. yüzyılda ilk kez, Ä°onyalı Aktörler BirliÄŸi burada kurulmuÅŸtu. KLAROSSeferihisar- Gümüldür kavÅŸağında, saÄŸda, deniz kenarında, DeÄŸirmendere’deki Kollophon kentinin limanı olan Notion, solda, iki kilometre içeride ise Didyma ve Delphi’yle birlikte, dünyanın en önemli kehanet merkezlerinden biri olan Klaros var. Klaros, devam eden kazılarla, her geçen gün daha ilginç ve gezilmeye deÄŸer bir hale gelirken, ulaşımı zahmetli Notion ise yukarıdan baktığı bakir koyunun güzelliÄŸi dışında, fazla görülecek kalıntısı olmayan, ancak çok meraklısının keyif alabileceÄŸi bir antik liman. NERGÄ°SÄ°N DÄ°LİÇiçeÄŸin, geleneklerde izi vardır. Kızlar, çiçekten kazandıklarıyla, çeyiz yaparlar. Çeyizleri, binbir çiçekle iÅŸlenir. Köylü kızlar, nergisi teller pullar ve sevdiÄŸi delikanlıya gizlice yollar. EÄŸer delikanlı da kızı severse, eskiden başına takarmış. Åžimdi göğsüne takıyor, yani sessizce karşılık veriyor. NiÅŸanlanacak delikanlıya ve köyün bütün delikanlılarına süslenmiÅŸ nergis gider. Gelin gibi yapılır nergis ve niÅŸan armaÄŸanı olarak gönderilir. Bir yerde, yavuklu çiçeÄŸidir nergis. Düğünde, defne yapraklarından taç yapılır, karanfiller, nergisler, sümbüller, bütün mevsim çiçekleriyle gelinin başı süslenir. SABÄ°HA TANSUÄž Etnolog, araÅŸtırmacı, yazarBaÅŸka bir ülkede olsa, burayı ihya ederlerdiKaraburun’a ilk, 1972-73 yıllarında geldiÄŸimde, daha önce hiç görmediÄŸim bir ÅŸeyle karşılaÅŸtım. Tarlalar dolusu nergis... Her yer koku içindeydi. Nergis bitti, mor, demiri sümbüller sardı her yanı. Karaburun’un, madenli toprağı özeldir. Zeytinin, üzümün, sonradan ekilen enginarın, daÄŸda taÅŸta ne yetiÅŸse, tadı baÅŸkadır. O sümbül ve nergis kokusu, baÅŸka hiçbir yerde yoktur. Çiçekçiye gittiÄŸimde, kokusundan, Karaburun çiçeÄŸini hemen tanırım. Mart gelir eflatun ve kırmızı kır laleleri açar, nisanda da sapsarı katırtırnakları... Bu yetmezmiÅŸ gibi, daÄŸlar daÄŸ zambaklarıyla örtülür. Kapari, kekik, defne yaprakları, kamyon kamyon yurtdışına taşınır. Karaburun, iÅŸte böyle bir çiçek bölgesi. BaÅŸka bir ülkede olsa, burayı ihya ederler, korumaya alarak, doÄŸal sit alanı yaparlardı. Oysa, çiçek soÄŸanları söküldü, asırlardır oltayla, aÄŸla yapılan balıkçılık geleneÄŸi, koyları kirleten balık çiftlikleri yüzünden yok oldu, çam ormanı, yaÅŸamı tehdit edecek kadar büyük bir yangın geçirdi. Gündem 21 ile belediye, Karaburun’un korunması için, birlikte çalışıyorlar. Bu çiçekler, turistik bir deÄŸer olmalı. Çiçek bayramları yapılmalı, ‘’Nergise gelin’’ denmeli, kokusu dünyaya duyurulmalı. Ev pansiyonculuÄŸu geliÅŸtirilmeli. Dev otellerin modası geçti artık. Özellikle Avrupa, doÄŸal yaÅŸama hasret. Her ÅŸeyi yaptı ama doÄŸal yaÅŸamını ve mutfağını kaybetti. Bizimse, sahip çıkmamız gereken bir doÄŸal yaÅŸamımız hálá var. KAÇINSamos Adası ve KuÅŸadası manzaralı Notion’a tırmanıp, kalıntıları iyi durumda bulmayı ummakKaraburun Yarımadası’nda mavi bayraklı plajlar olduÄŸunu bilmemekYAKALAYINKüçükbahçe’de yaÅŸayan Serol Ömerler’in, ‘’Bizim Karaburunlular’’ kitabında, yarımadadaki mizahı yakalamakMordoÄŸanlı gazeteci NeÅŸet Öztekin’in rehberliÄŸinde, 10 milyon yıl öncesine ait fosil yataklarını, iÅŸkence maÄŸaralarını ve batık kent kalıntılarını görmekÂ