Pasaport çilesi

Türkiye’de 1 Haziran’da uygulamaya geçen yeni çipli pasaport ihalesinin iptal edilmesiyle başlayan kriz nedeniyle baş gösteren boş defter sıkıntısı için ‘pasaport alarmı’ veren İçişleri Bakanlığı’nın yoğun çabasına rağmen kriz çözülemiyor.

Başbakanlık Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nün açtığı çipli pasaport ihalesinin iptaliyle pasaport defteri sıkıntısı giderek artıyor. Türkiye’den yurt dışına turistik veya ticari amaçla gideceklere, hacca gideceklere ilavetn Avrupa’da yaşayan Türkler de büyük sıkıntı yaşıyor.

Yeni pasaport almak için yapılan başvurulara yaklaşık bir ay sonrasına randevu verildiği belirtiliyor. Yasa uyarınca tüm pasaportların çipli-elektronik pasaporta dönüştürülmesi için son gün 24 Kasım 2015.

Sınırlı sayıda kaldı

İhale sürecinde yaşanan kriz nedeniyle stoktaki çipli pasaportlar verilmesiye stoktaki pasaportlar da tükendi. Türkiye’de sadece hac nedeniyle kutsal topraklara gidecek olan 150 bin kişinin pasaport için sırada beklediği belirtildi.

İçişleri Bakanlığı’ndan illere gönderilen yazıda pasaport uyarısı yaptı. Pasaport Dairesi Başkanlığı’nda sınırlı sayıda kalan e-pasaport acil durumları olanlara verilmesini istedi. Yazıda sağlık ve ölüm gibi acil durumları bulunan vatandaşların mağduriyet yaşanmaması için bu kişilere öncelik verileceğini de duyurdu.

Türkiye’den yurt dışına çıkacak olanlar, “Bekleme süresi uzayabilir, seyahat planlamanızda bu gecikmeyi dikkate alın” diye uyarılırken, turizm şirketleri ise “pasaport yüzünden başvurunuzu üç ay önceden yapın” çağrısında bulunuyor.

Güvenlik açığı var iddiası

DARPHANE Müdürlüğü, 22 Aralık 2011’de ihale açtı. 10 yıl süre ile 5 milyon adet çipli pasaport karşılığında Fransız Gemalto firması, yaklaşık 7.7 milyon Euro teklif ederek ihaleyi kazandı. İkinci sırada yine Fransız firması olan Arjo Wiggins yer aldı. İhalede üçüncü olan Malezya firması IRIS Technologies, Kamu İhale Kurumu’na itiraz etti. İhaleyi kazanan şirketin kullanacağı çipin güvenlik zaafı olduğuna dair belge sunuldu.

Bilirkişi TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi’nin raporunda IRIS Technologies firmasının gerekli şartları barındırdığı, buna karşılık Gemalto SA - Mozaik Yazılım İş Ortaklığı ve Arjo Wiggins Security SAS tarafından ortaklaşa teklif edilen ürünlerin şartları taşımadığı bildirildi. Bunun üzerine Kamu İhale Kurumu iki firmanın tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına oybirliği ile karar verdi. Böylece çipli pasaport sorunu başladı.

İhalesiz 1 milyon pasaport alınacak

KAMU İhale Kurumu ihaleyi iptal edince, aynı ihaledeki Malezya merkezli firma ile anlaşma kararı çıktı. Ama o da ilk teslimatını en erken eylül ayında yapabileceği belirtilyor. Eylüle kadar yaşanacak yığılmayı önlemek için Başbakanlık Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü‘nün ihalesiz hazır alım yapması bekleniyor. 350 bin pasaport başvurusu beklerken acil ihtiyaç için alındığı öne sürülen 1 milyon pasaport da sadece 3-4 ay için yeterli olacak.

Acil alımda firmaların fiyatları da yükselttiği ve önceki ihalede 1.69 euro fiyat belirlenirken iki firmadan alınacak 1 milyon pasaport için tanesi 1.83 ve 2 euro ödeneceği iddia ediliyor. Yurtdışından acil pasaport alımı yaşanan sorunu en geç 15 Temmuz’da sona erdiği de söyleniyor. Ancak bu iddialarla ilgili olarak yetkililer bir açıklama yapmaktan kaçındı.

TBMM’ye önerge

CHP Konya Milletvekili Atilla Kart, son çipli pasaport sisteminde yaşanan aksaklıkların vatandaşı mağdur ettiğini öne sürerek TBMM’ye soru önergesi vermişti. Atilla Kart, çipli pasaportta sistemde oluşan sorunlar nedeniyle bekleme sürelerinin uzadığını, yurtdışına yaz tatiline çıkacak olan vatandaşların tatil planlarının aksadığını öne sürdü.

Kart, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun yazılı yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesinde şöyle dedi: “E-Devlet yapılanmasında gelinen aşamaya rağmen, çipli pasaport başvuruları neden gecikmektedir, neden aksamaktadır?

Özellikle yurtdışından izinli olarak gelmek isteyen yurttaşlarımızın mağduriyetlerinin giderilmesi için ne gibi tedbirler alınmıştır? Çipli pasaport ihalesindeki son durum nedir? Daha önceki süreçlerde doğmuş olan ihale usulsüzlükleri ve yolsuzluklarıyla ilgili olarak bugüne kadar, idari ve adli süreç neden bihakkın işletilmemiştir? Bu konudaki gelişmeler ve nihai durum nedir