Esir kampındaki Türkler film oldu

AA muhabirinin belgeselin yönetmeni Haluk Ölçekçi’den aldığı bilgiye göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen belgeselin çalışmaları 14 ay sürdü. Belgesel, Sarıkamış Harekatı’nda esir düşerek
Sibirya’daki esir kamplarına götürülen ve 5 yıl boyunca çeşitli kamplarda esir kalan Tuğgeneral Ziya Yergök’ün 1850 sayfalık üç ciltten oluşan el yazması anılarından yola çıkılarak hazırlandı.

Belgeselde, Nargin ile diğer esir kamplarında kalan ve Anadolu’ya tekrar dönmeyi başaran 11 askerin anılarına, birinci derecedeki yakınlarıyla yapılan röportajlara ve döneme ait Türkiye, İngiltere ve Rusya devlet Arşivlerindeki belge, fotoğraflar ve görüntülere yer verildi.

Sarıkamış Dayanışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Birgün Sönmez, eski milletvekili Turhan Çömez, Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran, Yrd. Doç. Dr. Cemil Kutlu, Yrd. Doç. Dr. Celal Metin, Dr. Umur Işık ile esaret yaşayan
Tuğgeneral Ziya Yergök’ün oğlu Nurullah Yergök, İrfanoğlu İsmail Efendi’nin oğlu Ahmet Rıza İrfanoğlu ile Ahmet Göze’nin oğlu Gazeteci-yazar Ergun Göze’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda akademisyen ve düşünürün de katıldığı çalışmada ayrıca Prof. Dr. Birgün Sönmez’in özel arşivinden de görüntüler yer alıyor.

Yönetmenliğini Haluk Ölçekçi’nin, proje koordinatörlüğünü Konur Alp Koz’un, görsel yönetmenliğini Cihan Kahraman’ın üstlendiği ve Türk esirlerinin yaşamlarının konu edildiği belgesel için Rusya Devleti Askeri Tarih Arşivi (RDATA) ve İngiliz Devlet Arşivine de girildi.

Ayrıca, arşivlerdeki binlerce belge ve döneme ait Türk ve Rus askerlerinin anıları da incelendi. Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nce 1914-1919 yılları arasında çekilen ve ilk kez Türk araştırmacılar tarafından kullanılan görüntülerin de bulunduğu belgesel için Türk esirlerinin mektup ve hatıraları da incelemeye alındı.

Belgeselin ilk bölümünde, Doğu Cephesi’nde Ruslar’a ve Ermeni çetelerine esir düşen ve yaya olarak Tiflis’e, oradan da yük vagonlarıyla Sibirya’da bulunan esir kamplarına götürülen Türkler’in bu yolculuklar
sırasında yaşadıkları resmi belgeler ve hatıratlara dayanılarak aktarıldı. İkinci bölümde ise Nargin Esir Kampı ile Sibirya’daki diğer esir kamplarındakilerin yaşamları, Osmanlı Üsera Temsilcisi Yusuf
Akçura’nın raporu ışığında tarihi belgeler ve döneme ait tarihi görüntülerle desteklenerek hazırlandı.

Son bölümde de kamplardan kaçarak Türkiye’ye dönmeyi başaran esirlerin hatıraları ve birinci derecede yakınlarının ifadelerine yer verildi. Çalışma için Balıkesir, Manisa, İstanbul, Ankara, Erzurum, Trabzon ve
Adana’da çekimler yapıldı. Toplam 39 bin 657 sayfa Türkçe, 2 bin 67 sayfa İngilizce ve Rusça kaynak tarandı. Belgesel için Türkiye ve Azerbaycan’dan 78 kişiyle görüşüldü, bunlardan 16’sıyla çekim yapıldı.
Belgeselde, Nargin Adası’ndaki esir kampında tutsak Türk esirlerinin görüntülerine yer verildi.

Belgeselde, Rusya Devleti Askeri Tarih Arşivi’nde ulaşılan bazı raporlarda Sarıkamış Harekatı sırasında Osmanlı idaresindeki Ermeniler’in bölge hakkında Ruslar için istihbarat topladığı, bazı Ermeni köylerinin ise harekat sırasında Türk birliklerine lojistik sağlanmaması için Ermeniler tarafından yakıldığı gibi konulara tarihi
belgeler ışığında yer veriliyor.

Belgeselin çekiminde 7 kişilik ekip görev alırken, ikinci bölüm çalışmaları için İngiltere, Azerbaycan, Mısır ile yurt dışındaki Türk şehitliklerinin bulunduğu merkezlerde de çekimler yapılacak. Belgesel,
yurt dışı festivallere de katılacak.