Aşı yarışı
Güncelleme Tarihi:
Dünyanın gözü kulağı koronavirüse karşı bir aşı bulunmasında. İlaç sanayi, hükümetler koronavirüse karşı bir an evvel bir aşı bulma yarışında. Kim ötekinden bir adım önce aşıyı piyasaya sürecek? Hangi ülke öncelik sahibi olacak ve hangi ilaç şirketi bu sayede milyarlar kazanacak? Dünya çapında 120 aşı projesi bu yarışı bir adım önde bitirmek için çalışıyor.
TIKA basa dolu kafe ve restoranlar, stadyumlar, konser salonları, oteller, plajlar, dışarıda cıvıl cıvıl bir hayat, insanların hiç düşünmeden sarılıp kucaklaşacağı zamanlar bir aşı buluncaya kadar pek mümkün görünmüyor. İnsanlar, teknoloji ve bilimin bu kadar geliştiği bir çağda, ‘neden şu hayatı kasıp kavuran bir koronavirüse karşı halen bir aşı bulunamadı’ diye sabırsızlanıyor. Öte yanda ise dünya koronavirüse karşı bir aşı bulmak için kıyasıya bir yarışın içinde. İlaç şirketleri, hükümetler koronavirüse karşı bir aşının geliştirilmesinin peşindeler. Dünya çapında 120 aşı projesi var ve her biri ötekinden bir adım önde yarışı bitirmeye çalışıyor. İlk çıkan kazanacak. O nedenle ülkeler bu yarışta geride kalıp, aşıda sıranın en sonunda bekleme korkusu yaşıyorlar. İnsan hayatı, ülke ekonomisi, büyük paralar ve bir adım önde olabilme burada söz konusu.
HANGİSİ ÖNDE
İlaç şirketleri büyük bir baskı altındalar. Daha kısa bir süre öncesine kadar böyle bir salgına karşı aşı geliştirme 15-20 yıl alıyordu. Bugün yeni modern teknoloji bu süreci hızlandırdı. Ama bulunacak aşının güvenilirliği, yan etkisinin olmadığı güvencesi önemli. 120 aşı projesi içinde başında Almanya’da deneysel onkoloji profesörü Uğur Şahin’in bulunduğu BionTech ve Curevac gibi küçük şirketler ile Fransız ilaç devi Sanofi ve İngiliz büyük ilaç şirketi GlaxoSmithKline geliyor.
Almanya Araştırmacı İlaç Şirketleri Derneği (vfa) Başkanı Han Steutel 2021’de aşıda küresel bir ölçüye ulaşılacağı ve kısa aralıklarla peş peşe farklı aşıların piyasaya çıkacağı görüşünde. Sağlık uzmanları şimdiye kadar aşı geliştirmede hiç bu kadar araştırma yapan ilaç şirketi olmadığına dikkat çekiyor.
Uzmanlar yıl sonuna kadar bir aşının bulunacağı ve ilkbaharda aşıya başlanacağı konusunda iyimserler. BionTech Almanya’da insanlar üzerinde ilk deneyi başlattı. Haziran sonunda verilerin gelmesi bekleniyor. Aşıya izin çıkması durumunda BionTech Başkanı Prof. Uğur Şahin, Amerikalı ilaç partneri Pfizer ile milyonlarca aşı kutusunu hazırlayacağı görüşünde.
Tübingen kentindeki Curevac şirketi de klinik testlere yaz başında başlamayı planlıyor. Hangi ülkenin aşıyı daha çabuk piyasaya süreceği sorusunda uzmanlar Avrupa’yı şanslı görüyor. Dünya çapındaki aşı üretiminin yüzde 80’i Avrupa’da. Hangi şirket yarışı önde bitirir sorusunda ise aşı uzmanları, BionTech veya Curevac gibi küçük şirketlerden daha çok Fransız devi Sanofi ile İngiliz devi GlaxoSmithKline’ye şans tanıyor. Bu iki şirket birlikte 2021’in ikinci yarısında aşıyı piyasaya çıkarmayı hedefliyor.
NASIL DAĞITILACAK
Bir aşı bulunursa, çok çabuk izin alınacağa benziyor. Çünkü her yerde öncelik bu aşıya verilecek. Ancak izin çıktıktan sonra tüm dünya bu aşının peşine düşecek. Milyarlarca aşının dünyaya hangi yöntemle dağıtılacağı tartışmalı.
Daha aşı çıkar çıkmaz, önce kim kavgası programlanmış bulunuyor. ABD ve zengin Avrupa ülkelerinin diğer fakir ülkelerden önce aşıyı kendi halkına sunacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Diğer bir soru ise ne kadar pahalı olacak? Çok sayıda siyasi yetkili şimdiden ‘aşı sadece zenginler için olmamalı’ diye uyarıyor. 140 eski cumhurbaşkanı, eski siyasetçi ve BM üst düzey yetkilisi aşının ücretsiz olması yönünde ortak çağrı yaptı. Kimse yaşadığı yer ve gelir düzeyi nedeniyle kuyruğun en sonunda beklemek istemiyor.
Almanya’da aşı iznini veren Paul Ehrlich Enstitüsü Başkanı Klaus Cichutek, önceliğin sağlık personeline verileceği görüşünde.
İlaç şirketlerinin çıkarlarıyla etik sorusu birbiriyle çatışıyor.
Bir diğer soru ise, aşı 2021’de piyasaya çıktığında, korona pandemisi kaybolup gittiyse, kimse aşıya ilgi duymayacak.