Almanya’da 1.3 milyon emekliye müjde!
Güncelleme Tarihi:
Almanya’da hükümet, dar gelirli emeklilerin yüzünü güldürecek bir karara imza attı. Aylarca süren yoğun tartışmalardan sonra geçen ay, Almancası ‘Grundrente’ olan temel emeklilik güvencesini karara bağlayan hükümet, emekli aylığıyla geçimini sağlayamayanlara destek amacıyla hayata geçirilecek olan temel emeklilik güvencesinin kıstaslarını da belirledi. Bugünkü yazımızda, temel emekliliğin ne olduğunu, kimlerin bundan yararlanabileceğini ve aranan şartları açıklamaya çalışacağız.
ASGARİ GELİR SINIRI NEDİR?
Temel emeklilik güvencesi, emekli aylığı belirli miktarın altında olanları kapsıyor. Hükümetin aldığı karar uyarınca, azami emekli aylık miktarı bekarlarda 1.250 Euro, evlilerde ise 1.950 Euro’nun altında olanlar bu güvenceden faydalanabilecek. Söz konusu gelir sınırının üzerinde kazancı olan emeklilerin ellerine geçen gelirlerinin yüzde 60’ı, temel emeklilik ödeneğiyle mahsup edilecek. Örneğin emekli aylığı 1.300 Euro olan bekar emeklinin eline geçen gelirden 1.250 Euro’luk muafiyet miktarı düşülür. Geriye kalan 50 Euro’nun yüzde 60’ı, yani 30 Euro’su emekli aylığından kesilir. Emekli aylığı bekarlarda 1.600 Euro, evlilerde ise 2.300 Euro ve üzerinde olması halinde, emekli aylığın yüzde 100’ü temel emeklilik aylığı hesabında dikkate alınacak. Buna göre, toplam geliri 2.400 Euro olan bir çiftin eline geçen emekli aylığından 2.300 Euro’luk muafiyet miktar düşüldükten sonra geriye kalan 100 Euro’nun tümü temel emekli aylığından kesilir.
GELİR DENETİMİ NASIL YAPILACAK?
Hükümet, temel emeklilik güvencesiyle dar gelirli emeklilere maddi destek sağlamayı amaçladığı için, emekli aylığının yanı sıra ek gelirleriyle geçimini sağlayan emeklileri bu yüzden kapsam dışı bıraktı. Emeklilerin kazançlarına bakılırken, ellerine geçen emekli aylığının yanı sıra kira gelirleri, işyeri emeklilik sandığından veya özel emeklilik sigortasından bağlanan aylıklarının yanı sıra sermaye gelirleri de dikkate alınacak. Emeklinin eline geçen toplam gelirden, vergi muafiyet miktarıyla sağlık ve bakım sigortasına yapılan kesintiler düşülür. Yılda bir kez yapılması planlanan gelir denetiminde, bir önceki yılın vergi denkleştirmesi esas alınacak. Buna göre, bu yıl emekli olanlara yönelik gelir denetimi 2020 yılındaki vergi denkleştirmesiyle mümkün olacağından, çiçeği burnunda emeklilere temel emeklilik güvencesi en erken 2021 yılından itibaren geçerli olacağı duyuruldu.
KİMLERİ KAPSIYOR?
Temel emeklilik güvence miktarının belirlenmesi komplike bir işlemden ibaret olduğunu söyleyebiliriz. Almanya genelinde prime esas alınan ortalama yıllık kazancın yüzde 30 ile yüzde 80’i arasında sahip olan emekliler, bu güvenceden yararlanabiliyorlar. Örneğin geçen yıl, temel emeklilik güvencesinden yararlanmak için belirlenen prime esas alınan kazanç aralığı 972 ile 2.593 Euro arasındaydı. Yaş haddine bağlı emekli aylığı hesabında esas alınan ve her yıl Almanya genelindeki ortalama gelire göre belirlenen emeklilik puanı, temel emeklilik güvencesinin tespitinde de baz alınıyor.
NASIL HESAPLANACAK?
Bilindiği gibi sigortalılar, çalıştıkları her yıl gelirlerine göre hizmet cetvellerine emeklilik puanı (Rentenpunkte) işleniyor. Elde edilen yıllık gelir Almanya’daki ortalama gelir düzeyindeyse hizmet cetveline bir emeklilik puanı kaydedilir. Yıllık kazanç, ortalama gelirin yarısı kadarsa o zaman o yıl için 0.5, ortalama gelirin iki katı ise 2 puan hak kazanılır. Bu şekilde sigortalılık süresince biriken puanlar emeklilik öncesi toplanır ve ülkenin ekonomik göstergelerine göre her yıl yeniden belirlenen Euro cinsinde bir katsayı ile çarpılır. Ortaya çıkan gelir miktarı emekli aylığı olarak tespit edilir. Şu an itibarıyla Almanya’nın batı eyaletleri için esas alınan katsayı 33.05 Euro, doğu eyaletleri için 31.89 Euro tutarında. 30 yıl çalışıp örneğin 30 emeklilik puanı toplayan bir kişiye, batıda 991.50 Euro, doğuda ise 956.70 Euro emekli aylığı bağlanır.
İŞİN PÜF NOKTASI NEDİR?
Şimdi ise temel emeklilik güvencesinin, emeklilik hesabına nasıl yansıdığına bir göz atalım. İşin püf noktası, sigortalı çalışanların sosyal yardıma muhtaç duruma düşmelerine neden olan az kazançlı sigorta süreleri için hizmet cetveline işlenen emeklilik puanın artırılmasında yatıyor. Şöyle ki, sigortalının ne kadar düşük aylık aldığına bakılmaksızın, son 35 yıl içinde prime esas kazancın düşük olduğu sigortalı süreleri için işlenen emeklilik puanları 0.8 puanı geçmeyecek şekilde ikiye katlanacak. Bu sayede, toplamdaki emeklilik puan sayısı artırılarak, ileride bağlanacak emekli aylık miktarı artırılmış olacak. Bu sayede, düşük gelirli emeklilerin aylıkları, temel emeklilik güvencesi kapsamında artırılmış olacak.
AYDA 750 EURO ALAN İÇİN NE DEĞİŞECEK?
Şu iki örnekle temel emeklilik güvencesini daha anlaşılır hale getirebiliriz:
Örnek 1: Almanya’nın batı eyaletlerinde 38 yıl boyunca sigortaya tabi çalışan iki çocuk sahibi bir bayan sekreterin sigortaya tabi çalıştığı süreden sadece 26 yılı yaş haddinden bağlanacak emeklilik hesabında dikkate alındığını varsayalım. Bu sürelerde ise, Almanya’daki ortalama gelirin yüzde 70 oranında kazanç elden eden bayan sekreterin çalıştığı diğer 12 yılda ise, Almanya’daki ortalama yıllık gelirin yüzde 30’unun altında gelir elde ettiği için, bu süreleri yürürlükte mevzuat gereği emeklilik hesabında dikkate alınmıyor. Kendisine 754 Euro emekli aylığı bağlanan bu bayana ayrıca her ay ek olarak 75 Euro temel emeklilik ödeneği bağlanır.
Örnek2: Almanya’nın doğusundaki Dresden kentinde yaşayan bir perakende satış elemanının 39 yıl boyunca, ülkenin ortalama gelirin yüzde 60 oranında gelir elde ettiğini varsaydığımızda, kendisine 746 Euro emekli aylığının yanı sıra 195 Euro temel emeklilik ödeneği bağlanır.