Eyvah 777X’LERİN motorlarında sorun çıktı

HİÇBİR sorun görünmüyordu. Boeing’in yeni nesil, az yakıt harcayan, daha az çevreyi kirleten, çok yolcu taşıyan, ultra uzun menzilli uçağı daha bu yıl İngiltere’deki Fornborough Havacılık Fuarı’nda müthiş bir gösteri uçuşu yapmıştı. Yavaş geçişinden, füze gibi tırmanışına bakıldığında motorlarının güçlülüğü kolayca anlaşılıyordu. Havacılık dünyası uçağı alkış yağmuruna tutmuştu. Kanat uçları katlandığı için ‘katlanan kanat’ diye de anılan uçak, 2024 sonu gibi müşterilere teslimata başlayacaktı. Ama daha şimdiden 2025’in sonlarına uzayan teslimattan söz ediliyor. 777X’in 777-8 diye adlanan modeli iki sınıflı düzenlemede 382, 777-9 diye adlanan modeli ise 426 yolcu alabiliyor. Yani Jumbo uçaklarının yerini alıp çok daha az yakıtla uçuyor. Rakibe sayılabilecek A350 ise piyasa gireli çok oldu. Rekabette ciddi yol aldı.

410 MİLYON DOLAR

Çift koridorlu, iki motorlu uçağın 777-8 modelinin standart fiyatı 410.2, 777-9 modelinin ise 442.2 milyon dolar. Ayrıca bu uçağın gövdesi yine ticari başarı yakalayan Boeing 787 Dreamliner uçağından daha geniş. 8 modelinin menzili 16 bin 170 ve 9 modelinin ise 13 bin 500 kilometre. Yani dünyada ulaşamayacağı nokta yok. Ama ne yazık ki bu kez Boeing motor imalatçısı yüzünden zor durumda kaldı. Ve test programı GE9X motorlarındaki açıklanmayan bir sorun nedeniyle durduruldu.Bu uçak özellikle Avustralya’ya direkt uçuş planlayan THY’nin de projeksiyonuna girmişti.

2026 İHTİMALİ

Motor sorunu nedeniyle gecikecek teslimatlar başta Emirates olmak üzere, filolarında A380 ya da Boeing 747 Jumbo uçakları bulunan ve 777X ile değiştirmeyi planlayan şirketleri etkileyecek. Emirates CEO’su Sir Tim Clark, “Gecikmeler bizi zor durumda bıraktı. Tamamen geniş gövdeli uçaklarla çalışan bir şirket olarak bu uçağın zamanında teslimi çok önemliydi. Filo yenileme stratejisini hassasiyetle planlıyoruz ve üreticilerin neden olduğu gecikmeler küçük bir baş ağrısından daha fazlası oluyor” dedi.                 

Artık ilk 777X siparişlerine 2025 ortalarından önce ulaşılması beklenmiyor. Hatta teslimatların 2026’ya sarkacağı iddiaları var. Boeing Ticari CEO’su Stan Deal da gecikmeyi kabul etti. Ama süresi konusunda bilgi vermedi. Öte yandan, motor imalatçısı GE ise GE9X motorlarındaki arızanın çözülmesi için hızlı bir test programı başlattıklarını söyledi. Eğer tasarımdan kaynaklanan bir arıza varsa bunun kolay çözüleceği tahmin ediliyor. Ama başka arızalar test süresini de uzatacaktır.

AMERİKA KITASINA GÜNDE 20 UÇUŞ

TÜRK Hava Yolları, Amerika Birleşik Devletleri’nde değişik kentlere haftada toplam 91 sefer yapıyor. Amerika kıtasında Kanada dahil toplam sefer sayısı haftada 138 olarak gerçekleşiyor. Yani Amerika kıtasına günlük ortalama 20 sefer yapılıyor. Şirket, Amerika seferlerini 1996 yılına kadar A310 uçakları ile yaptı. Uçağın menzili yetmediği için bu seferler yıllarca İstanbul-Brüksel teknik inişli gerçekleşti. Yani Brüksel’e yakıt ikmali yapıldıktan sonra New York JFK Havalimanı’na uçuyordu. Bu uçakların bir kısmı kargoya çevrildi, kalanlar da İran’a satıldı.  Sonrasında filoya A340 uçakları katılınca bu seferler direkt yapılmaya başlandı. Hem Kuzey, hem de Güney Amerika’ya günde 20 sefer yapan THY bu uçuşlarda Airbus A330, A350 ve Boeing 777 ile 787 tipi uçakları kullanıyor. Uzun menzilli yeni uçakların gelmesi ile birlikte Orlando, Denver ve Detroit uçuşları başlayacak. Böylece Amerika kıtasına günlük uçuş 23’ten fazla olacak.

MİAMİ LİDERLİĞE OYNUYOR

AMERİKA Birleşik Devletleri’nin güneyindeki en önemli uçuş noktası Miami yolcu hareketinde grafiği hızla yükselen bir kent. Zaman zaman New York’a kafa tutan artışlar da yaşanıyor. Türk Hava Yolları, bu kente 25 Ekim 2015 yılından bu yana uçuyor.

Miami’de THY’nin müdürü Mustafa Kızılay ile sohbet ediyoruz. Kıtadaki uçuşlardan konuşuyoruz. Miami’nin yükselişini anlatıyor; “Florida, Amerika’da 52 eyalet içinde vergisel açıdan farklı uygulamalar da bulunan 6 eyaletten biri. Florida, Amerika içinden hem tüm dünyadan en fazla göç alan eyalet oldu. Bu da Miami’deki havacılık dahil birçok sektörün ayakta kalmasını, potansiyelin artmasını sağladı. Miami’deki yolcu potansiyelini etkileyen en önemli faktör eyalet özel uygulamaları. Pandemi sırasında rakiplerden çok sonra seferleri durdurduk. Miami hattımız Haziran 2020’de haftalık 4 frekans ile Amerika da açılan ilk noktalar arasında yer aldı. 2020 kış tarifesine kadar Miami Havalimanı’nda uçan tek havayolu olduk.”

Mustafa Kızılay

İKİYE KATLADI

Rakipler toparlanma sürecinde 2020 kış tarifesinde uçuşları kademeli olarak başlatırken ortaklığımız 1 Ocak 2021’de haftalık 5, 1 Mayıs 2021’de haftalık 7 uçuşa çıkarak yine rakiplerden önce pandemi öncesi frekansına ulaştı, tercih edilen ilk havayolu oldu. Haziran 2021’de 10 frekans ve Kasım 2021 tarihinde 14 frekansa çıkarak Amerika kıtasında New York’tan sonra günde iki sefere çıkan ilk nokta oldu. Pandemi öncesine göre frekanslarını 2’ye katlayan tek nokta olmayı başardık. Miami Havalimanı 2021’de en işlek havalimanı oldu. Ayrıca, Miami’de Latin Amerika ve Güney Amerika’dan sorumlu kargo bölge müdürlüğü kuruldu ve haftalık 6 kargo seferi yapmaya başladık. THY’nin dünyada 6 Lounge’ı var. Bunlardan 2 tanesi Miami International Havalimanı’nda. Özel yolcu salonumuz 2021 yılında Priority Pass Lounge’ları arasında Amerika’daki  en iyi Lounge unvanını aldı.”