Önündeki engelleri kaldırırsanız, onları nasıl aşacağını öğrenemez

Anne baba ile çocuk arasındaki ilişki nasıl şekillenir? Anne baba ile çocuk arasındaki ilişki nasıl şekillenir?

Prof. Dr. Müdriye Yıldız Bıçakçı: Anne babanın çocuğuyla iletişim kurarken hangi dili benimsediği çok önemli. Baskıcı-otoriter, koruyucu, ilgisiz-kayıtsız ve demokratik tutum olarak sınıflandırılabilecek anne baba tutumlarından ‘koyucu anne baba tutumu’ özellikle son yıllarda çok karşılaşılan bir tutum. Bu tutumu sergileyen anne babalar çocuklarını bir kafeste yetiştirirler. Çocuklarını yaşama hazırlamak yerine, çocuklarının karar verme ve düşünme vb. becerilerini yok ettiklerini fark etmezler. Bu tutumu benimseyen anne babalar çocuklarının tüm sorumluluklarını alırlar. Örneğin, çocuğunun ayakkabısını kendisinin giymesini beklemez o giydirir. “Sen düşürürsün” der ve onun elinden tabağı alır ve mutfağa kendi taşır, çocuğun giyeceği giysileri kendi seçer, okul çantasını hazırlar, ödevlerini çocuktan önce anne baba yapmaya çalışır, sabahları çocuğun kendisinin uyanmasını beklemez ve uyandırır. Bu durum, çocukların karar becerisi kazanmasını engeller. Çocuk üşüdüğünü söylemeden onu giydirir, acıktığını söylemeden yemek yedirir. Anne-baba bir nevi çocuğa iyilik yaptığını düşünürken aslında en büyük zararı vermiş olur. Sonuç olarak bu durum çocuğun özgüvenini azaltır, sorumluluk almasını engeller, onları başkalarına bağımlı ve yönlendirilmeye açık birer kişiliğe sahip olmalarına sebep olur. En kötüsü de bu kişilik çocukları yaşam boyunca etkiler ve hatta evliliğinde ve eşiyle ilişkisinde bile onu ‘bağımlı’ hale getirir.

Peki, çocuklar nasıl ‘yeterlilik’ hissi kazanır?

Prof. Dr. Özgür Öner: Çocukların yeterlilik hissini kazanmaları birkaç şekilde olur. Bunlardan birisi modellemedir. Modellemede çocuk, diğer insanların sorunlara yaklaşımlarını izler ve kendi davranışlarını buna göre değiştirir. Farklı insanlardan alınan olumlu geri bildirimler de çocuğun yeterlilik hissini iyi yönde etkiler. Ancak yeterliliği en iyi geliştiren kişinin kendi deneyimleridir. Yani çocuk bir sorunla başa çıkabildiğini gördükçe kendisini o alanda yeterli hisseder. Çocukları yerine her şeyi yapan, onların yaş ve gelişimlerine uygun düzeyde olan sorunlarla başa çıkmalarına ve görevleri yerine getirmelerine izin vermeyen anne babalar çocuklarını sözel olarak ne kadar destekleseler de aslında öz yeterlilik algılarının gelişmemesine neden olurlar. Her birey gelişmek için o andaki gelişim düzeyinden hafifçe yukarıda ve biraz zorlayıcı olan görevlerle karşılaşmalıdır. Bu zorlanmalarla karşılaşmayan çocukların sıkıntı, yorgunluk, hayal kırıklığı, strese dayanma kapasiteleri daha düşük olmaktadır. Çocukların her konuda içsel motivasyonlarının yüksek olması beklenemez. Özellikle kaygılı çocuklar yeni bir aktiviteye başlarken zorlanabilir ve desteklenmeleri gerekebilir. Bu, çocuğa bir şeyleri zorla yaptırmak ile aynı şey değildir. 

ANNE BABALARA ÖNERİLER…

Prof. Dr. Müdriye Yıldız Bıçakçı: 
• Çocuklarınızın yaş ve gelişim özelliklerine göre yapabileceklerinin farkında olun.
• Oyun, çocukların temel becerileri kazanması için en elverişli yöntemdir. Oyun, çocuğun rahatlamasını, keşfetmesini, öğrenmesini sağlarken, akran ve yetişkinlerle iletişimi de destekler.
• Çocukların psikolojik duyarlılığını arttırmak için olumlu ve güvenli iletişim kurun. Olumlu iletişim; paylaşma, dinleme, karar verme ve düşünme için destekleme, duygularını anlamaya çalışma vb. noktaları içerir.
• Çocuğunuza gelişim düzeylerine uygun sorumluluklar verin. Böylece özgüven duygusu gelişecek. Sorumluluklar; bilişsel (bilgi toplama, analiz ve karar verme), duygusal (üzüntü, hayal kırıklığı, öfke gibi duyguları düzenleme), davranışsal (bir iş yapmak), pratik (yemek yapmak) şeklinde verilebilir.
• Birlikte üretin. Örneğin ev ortamında birlikte kek yapın. Çocuk için kekin kokusunu hissetmek bulunduğu ortamda güvenli ve huzurlu hissetmesini de sağlar. Hatta bu kokuların hissedildiği güzel anılar çocukların mutluluğu artırabilir. 

Prof. Dr. Özgür Öner:
• Çocuğunuz için model olun ama onun yerine başa çıkabileceği sorunları çözmeyin!
• Sadece olumlu geri bildirimler vererek çocukları yeterli duruma getiremeyeceğinizi bilin.
• Çocuğunuzun uygun şekilde zorlanmasına izin verin. Kaygı, hayal kırıklığı, sıkıntı hayatın içindeki normal duygulardır ve herkesin bunlarla başa çıkmayı öğrenmesi gerekir.
• Çocuğunuz bir şey yapmayı istemediğinde bunun nedenini anlamaya çalışın. Destek vermek ve zorlamak birbirinden çok farklı iki durumdur, unutmayın!

HADİ GİDELİM

BEZ BEBEK YAPIM ATÖLYESİ

COVID-19 önlemleri alarak gerçekleştirilecek atölyede çocuklar kendi bez bebeklerini yapacaklar.

Yer: İstanbul-Oyuncak Müzesi
Tarih: Bugün
Saat: 11.30
Fiyat: 18 lira
Telefon: (0216) 359 45 50

BARIŞ ORMANI

Bir çocuk operası olan ‘Barış Ormanı’ çevrenin korunması konusunda farkındalık yaratan bir oyun.

Yer: İstanbul-Cemal Reşit Rey Konser Salonu
Tarih: Bugün
Saat: 13.00
Fiyat: 26.50 lira
Telefon: (0212) 232 98 30

HAFTANIN KİTABI

‘Suda Hayat Var!’ okulöncesi dönem için hazırlanmış olan ‘Ekolojik Hikâyeler’ serisinin ikinci kitabı. Doğanın dengesini korumanın önemini anlatıyor.

Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları,
Yazar: Jean Pierre Guillet-Gilles Tibo
Tür: Öykü
Sayfa: 31
Fiyat: 14 lira