“Talat Sait Halman Çeviri Ödülü”

Türkiye’nin ilk Kültür Bakanı ve ilk Kültür İşleri Büyükelçisi olan Talat Sait Halman, 1931 yılında İstanbul’da doğdu. 1951’de Robert Koleji bitiren Halman, Columbia Üniversitesi’ndeki yüksek lisansını 1954 yılında tamamladı. Otuz yıl ABD’de Columbia Princeton, Pennsylvania üniversitelerinde öğretim üyeliği yaptı. On yıl boyunca da New York Üniversitesi'nde Profesör ve Yakın Doğu Dilleri ve Edebiyatları Başkanı olarak çalıştı. 

1988 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Türk Edebiyatı Bölümü ile Merkezi’ ni kuran ve yöneten Halman, aynı zamanda, yine Bilkent Üniversitesi’nde İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak görev yaptı. 

Talat Halman Kültür Bakanlığı ve Kültür İşleri Büyükelçiliği sırasında Birleşmiş Milletler’ de Baş Delege Yardımcılığı ve ABD PEN Derneği Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerini yürüttü. Ayrıca dört yıl boyunca UNESCO Yönetim Kurulu Üyeliği yaptı. 2003 yılında getirildiği UNICEF Türkiye Milli Komitesi Başkanlığı’ nı ise 5 Aralık 2014’teki vefatına dek sürdürdü. 

Türkçe ve İngilizce telif ve çeviri 75 kitap ile üç bini aşkın makale inceleme ve denemesi, beş bin üzerinde de şiir çevirisi yayımlanan Halman’ın, klasik ve modern Türk Edebiyatı’ nın başlıca eserlerinden örneklerin yer aldığı 30 civarında İngilizce kitabı bulunuyor. 

Türkçeye William Faulkner’ ın eserlerini, Shakespeare'in sonelerini; İngilizceye ise Dağlarca, Orhan Veli gibi şairlerin şiirlerini kazandırmış bir edebiyat adamı olan Talat Halman; ilk İngilizce bilimsel Türk Edebiyatı Dergisi olan Journal of Turkish Research’ ün baş editörlüğünü de yaptı. Halman’ ın kitaplarından bazıları Almanca, Çince, Farsça, Fransızca, Hintçe, İbranice, İspanyolca, Rusça ve Urduca dillerine çevrildi. 

Kendi şiirlerinden oluşan iki İngilizce kitabı bulunan Halman’ın toplu şiirleri, İş Bankası Kültür Yayınları’ ndan “Ümit Harmanı” başlığıyla çıktı. Shakespeare’ in bütün sonelerini Türkçü’ ye çeviren Halman’ın vefatından önceki son kitap yayını, “William Shakespeare Aşk ve Anlatı Şiirleri”. Bu dört bin dizeli kitapla Shakespeare'in tüm eserleri Türkçeye kazandırılmış oldu. 

Talat Halman 2008 yılında İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı Mütevelliler Kurulu Başkanlığı’na getirildi ve bu görevi 5 Aralık 2014 yılında hayatını kaybedinceye dek sürdürdü. Ölümünün ardından, İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı (İKSV) tarafından O’ nun anısına, nitelikli edebiyat çevirilerini desteklemek amacıyla “Talat Sait Halman Çeviri Ödülü” verilmeye başlandı. Bu ödül için başvurular yayınevleri veya çevirmenler tarafından yapılıyor. Yarışmaya katılabilmek için eserin herhangi bir dilden Türkçe’ ye çevrilmiş, ISBN numarası almış ve ödül yılı içinde yayınlanmış olması koşulu aranıyor. Seçici Kurul tarafından ödüle hak kazandığı belirlenen eser sahibine, bir defalık olmak üzere 20 bin TL. tutarında destek sağlanıyor.

Talat Sait Halman Çeviri Ödülü’ nün 2022 yılı değerlendirmelerinde dört çevirmen finale kaldı;

· Aziz Merhan: Erich Maria Remarque’ dan “Zafer Takı” çevirisiyle

· Gökhan Aksay: Juan José Saer’ den “Kimsesiz” çevirisiyle

· Nazlı Birgen: Pier Paolo Pasolini’ den “Kenar Mahalle Çocukları” çevirisiyle

· Zafer Ceylan: Taleb Alrefai’ den “Kaptan” çevirisiyle 

Yazar Doğan Hızlan Başkanlığında; Yazar, Çevirmen ve Eleştirmen Sevin Okyay, Yazar ve Çevirmen Ayşe Sarısayın, Yazar ve Çevirmen Yiğit Bener ile Yazar ve Çevirmen Kaya Genç’ ten oluşan Seçici Kurulu’ n değerlendirmesi sonucunda; Zafer Ceylan, Taleb Alrefai ‘nin “Kaptan” adlı romanının çevirisiyle 2022 yılı Talat Sait Halman Çeviri Ödülü’ ne layık görüldü. 

Kuveytli Yazar Taleb Alrefai’ nin “Kaptan” adlı romanı, gerçek bir kaptan olan Ali Nasır em-Necdi’ nin 1979 yılında başından geçenlerden ilhamla kaleme aldığı şiirsel bir kısa roman. Zafer Ceylan, karmaşık denizcilik deyimleriyle dolu metni büyük bir maharetle Türkçeleştirmiş; Arapça orijinaline sadık kalmanın yanı sıra, eserin Türkçe’ nin unutulmayacak gemicilik hikayeleri arasına girmesini sağlamış bulunuyor. 

Tercüme edilmiş bir kitabın eserin ruhunu yansıtabilmesi, tercümanın her iki dili de çok iyi biliyor oluşuna ve bu dillerin inceliklerine vakıf bulunmasına bağlıdır. Aksi halde okuyucunun eserden yeterince tat alması mümkün olmayabilir. 

Hürriyet’ te yazmaya başlamadan önce bir süre tercümanlık ve redaktörlük yaptım.

O dönemde öyle kötü tercümelere rastladım ki, çeviriyi tümden yenilemek durumunda kaldım. Bu tecrübenin ardından da çeviri kitap okumayı bıraktım. Bu yüzden, İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı’ nın 2015 yılından bu yana vermekte olduğu Talat Sait Halman Çeviri Ödülü büyük önem taşıyor. 

Engellerimizi hissettirmeyecek engelsiz günler dileğiyle…