Türk Schindler’i Amerika’da

Amerikan Sefarad Federasyonu tarafından düzenlenen 9. New York Sefarad Yahudileri Film Festivali’nde gösterilen Umutsuz Saatler (Desperate Hours) adlı belgesel büyük ilgi görmüş.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi baskısı altında kalan Yahudilerin Nazi soykırımından kurtuluşunda Türkiye ve Türklerin rolünün anlatıldığı filmin yönetmenliğini Victoria Barett, yapımcılığını Michael Berenbaum üstlenmiş, müziğini de Fahir Atakoğlu bestelemiş.

Belgeselde; Paris, Marsilya ve Rodos’ta görev yapan üç Türk diplomatın Türk vatandaşı olan Musevileri Nazi askerlerinin elinden kurtarışı ekrana getiriliyor.

Filmin gösterimi öncesinde New York Başkonsolosu Ömer Önhon da bir konuşma yapmış.

O dönemde Rodos’ta görevli Türk Konsolosu Seláhattin Ülkümen’in kurtardığı 42 Yahudi arasında bulunan 1934 Rodos doğumlu Bernard Turiel de kurtarılış öyküsünü anlatmış. Turiel, daha sonra Almanların Rodos konsolosluğunu bombaladıklarını, bombardımanda iki Türk konsolosluk görevlisinin öldüğünü, diplomat Ülkümen’in eşinin yaralandığını, doğum yaptıktan sonra da öldüğünü anlatmış.

* * *

SCHINDLER’İN LİSTESİ (Schindler’s List) filmini anımsayacaksınız, onda da Avusturyalı işadamı Schindler, fabrikasına Yahudileri işçi alarak onların ölüme gitmesini önlemişti.

Ayşe Kulin de Nefes Nefese kitabında (Remzi Kitabevi) Türk diplomatlarının Yahudileri kurtarış öyküsünü yazmıştı.

Nazi zulmünden kaçan, kurtarılan Yahudilerin üniversitelerimize katkılarını tekrarlamayı gereksiz buluyorum.

Felsefeden tıbba, hukuktan ekonomiye, müziğe, konservatuvarlarımızın gelişimine kadar modernleşme sürecinde, cumhuriyet rejiminin Avrupa düzeyine yaklaşmasında, ulaşmasında bu bilim, sanat adamlarının rolleri büyüktür.

Türklerin soykırım konusundaki insancıl tavırlarını dünyaya bağıran bu tür filmlere, belgesellere ihtiyaç var.

Yalnız Nazi zulmünden değil, İspanya’dan gelen Yahudilere karşı gösterilen şefkati de bütün dünyanın, bizle ilgili bütün soykırım iddialarında göz önünde bulundurarak karara varmalarını, önyargılardan kurtulmalarını öneririm.

Rodos konsolosluk binasının bombalanması, Türk yetkililerin öldüğü konusunda yaptığım araştırmadan bir sonuç alamadım. Turiel’in sözlerini aktardım size.

* * *

DÜNYAYA kendimizi bu filmlerle, belgesellerle tanıtırsak, insancıl kimliğimizin anlaşılmasında büyük yararı olacaktır.