Sedat Ergin:Yeni bir Balkan Paktı dönemi

Sedat ERGİN

Saraybosna

Savaş geride kaldı: ama gölgesi, bütün korkutuculuğuyla Saraybosna'nın üzerinde dolaşmaya devam ediyor.

Eskiye kıyasla en önemli fark, havaalanı çevresinde yeniden imar edilip rengarenk boyanmış apartman siteleri.

Bir de kentin girişinde yeni inşa edilmiş modern bir cami...

Arkadaki tepelerde üslenen Sırp mevzilerinin yağdırdığı havan ateşi ile yıkılan bazı evlerin duvarları yeniden tuğla ile örülmüş. Bazı evlerde ise havan mermilerinin deliklerinin üstü sıvayla kapatılmış.

Ancak kentin içine girdiğinizde her şey savaş dönemindeki gibi duruyor. Üzerinde havan deliği olmayan yapı hemen hemen yok gibi.

Ve binaların cephesindeki havan izleriyle, camlardan ve balkonlardan fışkıran çiçeklerin renk cümbüşünün yarattığı tezatta, ölüm - yaşam denklemi bütün ağırlığıyla bu kentin üzerine çöküyor. Çok eski de değil, her şey 4-5 yıl önce olmuştu.

* * *

Kentin hemen bitiminde spor sarayına futbol stadyumu geçtikten sonra varıyorsunuz. Stadyumun yanındaki yeşil alanda Saraybosna mezarlığı yer alıyor. Mezarlığın yanında bir futbol kalesi dikkatinize takılıyor.

Bir dönem çocukların top koşturduğu bu alan, bugün binlerce mezarla Sırp katliamının canlı bir belgeseli olarak karşınızda duruyor.

İşte Saraybosna mezarlığının bitişiğindeki spor sarayı bugün ‘‘Güneydoğu Avrupa İçin İstikrar Paktı’’nın kuruluşunun resmen ilan edileceği Saraybosna Zirvesi'ne ev sahipliği yapacak.

ABD Başkanı Bill Clinton, AB ülkeleri liderleri bugün zirveye katılmak üzere bu mezarlığın yanından geçip spor salonuna varacaklar. Ve ardından Kosova krizi sonrası dönemde Balkanlar'a kalıcı barış ve istikrarın yerleştirilmesini amaçlayan tarihi bir deklarasyona imza atacaklar.

* * *

İstikrar Paktı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bölgeden çekilmesinden sonra taşların hálá yerine oturmadığı, tarihin hesaplaşmasının sürdüğü Avrupa'nın bu en zor coğrafyasına kalıcı bir düzen getirmeyi amaçlıyor.

Paktın katılımcıları arasında AB ülkeleri, ABD, Sırbistan dışındaki Balkan ülkeleri, Türkiye ve Rusya ile üç uluslararası kuruluş: Avrupa Konseyi, AB Komisyonu ve AGİT yer alıyor.

Pakt, bu ülke ve kuruluşların katılımıyla bir bölge masası oluşturulmasını ve bunun altında Demokratikleşme- İnsan Hakları, Yeniden İmar, Kalkınma ve İşbirliği ve Güvenlik Sorunları olmak üzere üç çalışma masasının faaliyet göstermesini öngörüyor.

Pakt, henüz káğıt üzerindeki bir tasarımdan ibaret. Bu coğrafyanın barışa gösterdiği direnç bilindiğinde, Balkanlar'a arzulanan düzeni getirip getirmeyeceği şimdilik meçhul.

Ancak bu paktın adı bile ABD ve Avrupa'nın bakışındaki önemli bir evrimi gösteriyor. Bu eski Balkan paktlarından biri değil. Adı ‘‘Güneydoğu Avrupa için İstikrar Paktı‘‘.

‘‘Balkan’’ sözcüğünün kullanılmaması, bunun yerine Güneydoğu Avrupa'dan söz edilmesi, geçmişte dışlanan, Avrupa'nın ‘yakın çevresi' olarak görülen bu bölgenin artık Avrupa'nın içine alınma sürecinin başladığını gösteriyor.

Bu süreçte durumu şimdilik belirsizlik arz eden ülke ise herhalde Türkiye...