Mozzerella’nın iyisini biz yapacağız
BUGÜN sizlere, daha doğrusu kent merkezlerinde oturan okurlarımıza biraz farklı gelebilecek bir konudan bahsetmek istiyorum. Aslında Ege kırsalında yaşayan yüz binlerce çiftçi ailesi için de sanki unutuldu gibi, ama bundan sonra “manda yetiştiriciliği”nde önemli gelişmeler bekleyebilirsiniz. Manda iri yapısı ve yemi iyi değerlendirmesi dolayısıyla et üretimine elverişli bir hayvan. Ülkemizde manda eti taze olarak çok az tüketiliyor. Daha çok et mamullerinde kullanılıyor. Aslında genç ve iyi beslenmiş manda etinin sığır etinden daha kaliteli olduğu söylenir. Manda eti, sığır etinden daha az yağ ve kolesterol içermesine karşılık daha fazla protein ve mineral madde bulunduruyor. Ancak bu değerli hayvanın asıl ekonomik gücü süt ve tabii sütünden yapılan kaymağı...
Geçtiğimiz hafta sonu İstanbul’un Çatalca yöresinde gerçekleştirilen 1. İstanbul Manda Şenliği’ne davetli olarak katıldım. Temaslarımda mandacılığın küçük çiftçilerimiz açısından yeni bir seçenek olabileceğini gözlemledim. İstanbul Manda Yetiştiricileri Birliği (İMYB) Başkanı Sezai Ural ve daha sonra EgeVet Genel Müdürü Veteriner Hekim Tahir Yavuz ile yaptığım görüşmeyi özellikle Ege kamuoyu ve çiftçi ile paylaşmak istiyorum.
Sayı artırılacak
Sezai Ural, “Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Anadolu mandası yetiştiriciliğini canlandırmak için 2011 yılında uygulamaya başladığı ‘Halk Elinde Anadolu Mandasının Islahı Ülkesel Projesi’nin kapsamını genişletiyor. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) tarafından yürütülen ‘Anadolu Mandası Islah Projesi’ ile manda sayısı hızla artırılacak” diyor.
Bakanlık tarafından geçen yıl pilot olarak 8 ilde başlatılan Anadolu Mandası Islah Projesi’ne bin 275 yetiştirici dahil edilmiş. Bu kapsamda 11 bin 258 baş Anadolu mandası için hayvan başına 500 lira destek verilerek, yetiştiriciye toplam 5.6 milyon lira ödeme yapılmış. Bakanlık, 2012 yılında hem projeye katılan il sayısını, hem de hayvan başına verilen desteği artırıyor. Buna göre 3 üniversite, 2 araştırma enstitüsü, 8 damızlık manda yetiştiricileri birliği ve 7 proje liderinin yer alacağı projede, il sayısı 8’den 11’e çıkartılmış, destekler de geçen yıla oranla yüzde 30 artırılarak hayvan başına 650 liraya yükseltilmiş. Bakanlık, ayrıca manda yetiştiricilerine bu yıl toplam 9.8 milyon lira destekleme ödemesi yapmayı ve 2012 yılı sonunda projeye dahil edilecek manda sayısını 15 bin başa çıkarmayı hedefliyor. 2011 yılı itibarıyla Türkiye’de manda sayısının 90 bin kadar olduğu tahmin ediliyor.
Kaymak talebi
Ural, “Şu an itibarıyla İstanbul’da 222 adet manda işletmesi var, bunların 180’i 2010 yılında faaliyete geçen Birliğimizin üyesi durumunda. Manda sütü teşvik desteği 0.15 kuruş. Merkez Birliğimiz kurulma aşamasında olduğu için yetiştirici halen teşvikten yararlanamıyor. İstanbul piyasasında 1 kilogram manda sütünün üretici fiyatı süt fiyatı 2.8 ile 3.2 lira arasında değişiyor. Perakende satışlarda 5 hatta 6 lirayı bulabiliyor. Manda yoğurdunun bir kilosu ise 6-8 lira arasında. Yaz döneminde yeşil ottan dolayı yüzde 20 dolayında verim artışı alıyoruz. Manda bir günde sabah akşam sağımında toplam 6-14 kg arası süt verebiliyor. Anaç manda fiyatları da (iyi süt veriyorsa) 5 bin liradan 8 bine kadar çıkabiliyor. Ancak hakiki manda sütünden kaymak talebi çok fazla. Sürekli alıcı var” değerlendirmesini yapıyor.
SİYAH ALTIN
EgeVet Genel Müdürü Tahir Yavuz ise, ünlü İtalyan Mozzerella peynirinin hammaddesinin manda sütü ve çok kazanç getiren bir peynir olması dolayısıyla mandalara ‘siyah altın’ denildiğini söylüyor. Yavuz, “Şirket olarak üreticilerden gelen istekler doğrultusunda iki yıl kadar önce Tarım Bakanlığı’na İtalya’dan manda sperması ithal etmek için başvurduk. Bakanlığın resmi web sayfasında yayınlanan talimat uyarınca Türkiye’de resmi olarak ilk defa manda sperması ithal iznini aldık. İtalya’dan, iki manda boğasından sipariş ettiğimiz spermalar yakında ülkemizde olacak ve manda yetiştiricilerinin kullanımına sunacağız. Böylece mandaların süt verimlerini artırma yönünde ıslah çalışmaları hız kazanacak” diye konuşuyor. Sonuç olarak Ege tarım ve gıda sektörü için işte yeni bir fırsat.
