Malatya’daki don hasarı ne sigorta sistemi ne de devlet desteÄŸi ile çözülemez

Tarım Sigortaları Havuzu (TARSÄ°M) ise, ‘biz ürünü sigortalıyoruz, çiçek dönemi sigorta kapsamında deÄŸil’ diyerek, hasarı ödemiyor. Ä°lin çıkardığı milletvekilleri de sigortaya veryansın edip, Malatya’da kayısıyı sigorta yaptırmanın anlamı olmadığını, bir ÅŸekilde çiçek döneminin de sigorta kapsamı içine girmesi gerektiÄŸini savunuyor.Â

Bu tartışma, böyle üç yıldır sürüyor. Mevsim nedeniyle ÅŸimdilerde gündemde yine aynı tartışma var. Ama bu sefer, don olayı Malatya’daki çoÄŸunluk üreticiyi etkilediÄŸi için tartışmanın boyutu biraz daha büyüdü.   Â

Önce bir tespit yapalım, sonra konunun detayına girelim. Geçtiğimiz haftalarda, her yıl olduğu gibi yine Malatya’da don yaşandı ve sigorta yaptıran, yaptırmayan tüm üreticiler ciddi zarar gördü. Don olayı, kayısının çiçek dönemine denk geldiğinden ve devlet destekli tarım sigortası da çiçek dönemini kapsamadığından; TARSİM, hasarı ödemeyeceğini, sigortası olanların poliçelerinin iptal edilip, primlerin üreticilere iade edileceğini açıkladı. Peki, neden sigorta yapılıyor da hasar olduğunda tazminat ödenmiyor?

Tarım sigortasının ÅŸartı gereÄŸi, çiçek dönemi sigortanın kapsamına girmiyor... Çiçek dönemi bitip, meyve dönemine geçildiÄŸinde sigorta teminatı baÅŸlıyor. Ve Malatyalı tüm kayısı üreticisi de bunu bilerek sigorta yaptırıyor. Daha açık bir anlatımla... Kayısı üreticisi, üç yıldır, meyve dönemi için don sigortası alıyor.Â

Sigortalar iptal edildi  Â

Åžimdi soracaksınız, niye sigorta, sadece meyve dönemini kapsıyor? Çünkü sigorta, beklenmeyen olaylara karşı kurulmuÅŸ bir sistem. Oysa Malatya’da her yıl çiçek döneminde don olayı yaÅŸanıyor. Yani, beklenmedik bir olay deÄŸil. Aksine, çiçek döneminde don yaÅŸanmaması beklenmedik bir olay.Â

Hal böyle olunca da, teminat daha baÅŸlamadan hasar oluÅŸtuÄŸundan; TARSÄ°M, poliçeleri iptal edip, primlerini üreticiye iade ediyor. Çiçek döneminde dondan dolayı zarar görmeyen üreticinin poliçesi ise devam ediyor. EÄŸer, meyve döneminde hasar olursa, sigorta, tıkır tıkır tazminatı ödüyor.Â

Nitekim, TARSÄ°M, Malatya’da; nisan ayının sonu, mayıs ayının başında... Yani, meyve döneminde, yaÅŸanan don nedeniyle üç yıl içinde üreticiye toplam 44 milyon TL hasar ödemesi yapmış.Â

Konuyu daha da detaylandırayım. Üç yıl içinde TARSÄ°M, kayısı üreticisinden 16.5 milyon TL prim almış, karşılığında ise 44 milyon TL aynı üreticiye hasar ödemiÅŸ. Dikkatinizi çekerim, sadece meyve dönemini kapsayan sigorta teminatında bile, ödenen hasar ciddi rakam tutuyor.  Â

Ençok hasar alan il MalatyaÂ

Bugüne kadar da TARSİM’in en fazla hasar ödediği il ise, Malatya. Bu durumu şöyle de anlatabilirim. TARSİM, devlet destekli tarım sigortası başladığından bu yana sigorta yaptıran çiftçilerden 140 milyon TL prim toplamış. Devlet de 140 milyon TL prim katkısı sağlamış. Böylece toplam prim 280 milyon TL olmuş. TARSİM’in ödediği toplam hasar tutarı ise, 200 milyon TL.

Birlikte bir hesap yapalım. Malatyalı kayısı üreticisi, tarım sigortası havuzuna yüzde 11.7 oranında prim katkısı sağlamış. Aynı havuzdan, yüzde 22 oranında ise hasar almış. Çiçek dönemini de sigorta kapsamı içine alırsanız, varın bu hasarın nerelere çıkacağını artık siz düşünün.
Kimse alınmasın ama, bu yapı biraz daha böyle giderse, Türkiye’deki tüm illerdeki çiftçilerin sigorta için ödedikleri primler neredeyse Malatya’daki kayısı üreticisinin don hasarına gidecek. Açıkça söylemek gerekirse, bu yapı yine böyle devam ederse, yakın gelecekte, bırakın çiçek açma dönemini, kayısının meyve dönemini bile sigortalatmak için ödenecek primin bedeli çok ağır olacak.

Devlet desteÄŸi ile nereye kadar

Gerçekçi olmak gerekirse, Malatya’daki don hasarının telafisini, sigorta sistemi içinde çözmek pek de mümkün gözükmüyor. Geriye tek alternatif kalıyor... O da, Afet Kanunu. Yani, hükümet, sigorta kapsamı içine girmediğinden, dondan zarar gören üreticiye afet yardımında bulunabilir. Bana göre bu da çözüm değil. Hadi, bu sene devlet üreticiye yardımda bulundu. Ya, önümüzdeki sene... Ve daha sonraki seneler. Çünkü, her sene Malatya’da, çiçek döneminde kayısıyı don vuruyor. Bu şekilde devlet yardımı ne kadar sürdürülebilir?
Haliyle soracaksınız, ‘ne yapılması lazım?’ diye. Üreticisi, Tarım Bakanlığı ve konunun tüm tarafları oturup, düşünecekler ve bir çözüm bulacaklar. Belki de bu çözüm, erken don yaşanan bölgelerde ürün desenini değiştirmek olacak.