İstihdam üzerindeki yükler nasıl aşağı iner

Gerek kayıt dışı istihdam gerekse işsizlik oranının yüksek oluşunun en önemli nedeni "istihdam üzerindeki yükler" ile ilgili.

YÜKLER NE?

İstihdam üzerindeki yüklerin aşağı çekilmesinden söz edebilmek için öncelikle, bu yüklerin neler olduğunun bilinmesinde yarar var.

1) VERGİ YÜKLERİ :

a) Gelir Vergisi : Oranı yüzde 15’den başlıyor, yüksek ücretlerde yüzde 35’e kadar çıkıyor.

b) Damga Vergisi : Brüt ücretin ve ücretle bağlantılı tüm ödemelerin, binde 6’sı oranında alınıyor.

2) PRİM YÜKLERİ :

a) SSK Primi İşçi Hissesi: Brüt ücretin yüzde 14’ü oranında hesaplanıyor. Tavanı aşan ücretten (şu anda 3.802.50 YTL aşan kısım için) kesilmiyor.

b) SSK Primi İşveren Hissesi: Brüt ücretin yüzde 19,5’i oranında, ödeniyor. İşyerinin, tehlike sınıf ve derecesine göre daha yüksek olabiliyor. Ücretin, tavanı aşan kısmı için prim ödenmiyor.

c) İşsizlik Sigortası Primi: Brüt ücret üzerinden, işçi payı yüzde 1, işveren payı ise yüzde 2. Ayrıca yüzde 1 de devletin ödediği pay var. Tavanı aşan kısım için prim ödenmiyor.

3) 50 VE DAHA FAZLA İŞÇİ ÇALIŞTIRANLARDA, ÇALIŞAN SAYISININ:

a) Yüzde 3’ü oranında özürlü,

b) Yüzde 1’i oranında eski hükümlü,

c) Yüzde 2’si oranında terör mağduru,

istihdam edilmesi gerekiyor. Aksi halde, ciddi tutarda "para cezası" ödeniyor.

Bunların dışında da duruma göre; emzirme odası ve kreş kurma, işyeri hekimi ve iş güvenliği görevlisi bulundurma gibi çok sayıda ilave yükümlülükler var.

TOPLAM YÜK

Türkiye, istihdam üzerindeki yüklerin oranı bakımından, bir "dünya rekoru"na sahip. İşçi ve işveren payı olarak; brüt asgari ücretin yüzde 42’si, net asgari ücretin de yüzde 70’i oranında yük var. Ücretin tutarı arttıkça bu yük daha yukarı tırmanıyor ve net asgari ücretin yüzde 85’ini bulabiliyor. Kıdem tazminatı ile birlikte bu yük 10 puan daha artıyor.

Ülkemizde, genellikle "net ücret" üzerinden anlaşmaya varıldığı için, yükün tamamını işverenler üstleniyor.

NE YAPILABİLİR?

1) Vergi Yükleri: 2006 yılı başından itibaren, ücretlilerin dışında, tüm gelir vergisi mükelleflerinin vergi oranı 5 puan indirildi. Yalnızca ücretlilerin ki indirilmedi. O nedenle, ücretlilerle ilgili "Gelir vergisi tarifesi" yeniden düzenlenip, tarifedeki oranlar 5 puan aşağı çekilebilir.

Binde 6’lık damga vergisi de (konut kapıcılarında olduğu gibi) bütünüyle kaldırılabilir.

2) Prim Oranları: Hükümetin programında da olduğu gibi, 2008 yılı için 5 puan aşağı çekilir. İzleyen yıllarda da kayıt dışı istihdamın önlenme durumuna göre daha aşağı çekilebilir.

3) 50 ve Daha Fazla İşçi Çalıştıranlarda: Özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu gözden geçirilir, bunların sigorta primi işveren hissesini, Hazine üstlenebilir.

Ayrıca, bunların dışındaki ilave yükler de kaldırılır ya da hafifletilir.

Yılların sorunu olan kayıt dışı istihdamı ve işsizliği önlemek için, öncelikle yukarıda sıralanan önlemlerin alınmasında yarar var.