Doğan Hızlan: Şiirin felsefesini yapan şair

Doğan HIZLAN

ÖZDEMİR İNCE'nin toplu şiirlerinin ilk cildi 'Bütün Şiirlerim' başlığıyla yayınlandı.

Günümüz okuru için zorunlu bir yayıncılık kuralı toplu şiirler.

Tek tek kitapların izinde koşuşmaktan yorgun düşen okura hepsini bir arada sunmak, şair açısından da önemli.

Şiir serüvenini, gelişim, değişim çizgisini rahatça izleyebiliyor okur.

Birinci Kitap'ta, Gürlevik, Kargı, Tutanaklar, Kiraz Zamanı, Rüzgára Yazılıdır, Karşı Yazgı, Elmanın Tarihi yer alıyor. Toplamı dört cilt olacak.

Özdemir İnce, şiirin kuramı, şiir kavramı üzerine düşünen, bu konunun kaynak niteliğinde örneklerini vermiş, şiirin felsefesini irdeleyen bir şair.

Şairlerin çoğu şiir yazmakla yetinir, şiir üzerine düşüncelerini yayınlamazlar.

Oysa Şiirde Devrim, hem şairin şiirinin açıklanmasında bir kaynak görevini üstleniyor hem de şiir üzerine yazılmış kitaplar arasında seçkin bir yer alıyor.

İnce, şiir üzerine düşününce, hiç kuşkusuz genç kuşağın şiirimizdeki yeri, kendi şiirini oluşturması üzerine doğru, donanımlı yargılara varıyor.

Onları geniş bir şiir okumasına davet ediyor.

Gerçekten de kendi şiir geleneğini bilmeyen, sadece kendi kuşağını okuyan şairlerin şiirinin güdük kalacağını, yalnız Türk şiirindeki örneklerden değil, dünya şiiri bağlamında biliyor.

İyi bir şiir çevirmenidir aynı zamanda. Diller arası şiirselliğin de özü üzerine düşünüyor.

Bir şairin şiir üzerine yazması, oldukça cesaret işidir. Çünkü okur her zaman şiiriyle kuram arasındaki gelgitleri acımasız biçimde denetler.

Kendi açısından durum bu. Başka şairler için de başvuru kaynağıdır. Özellikle genç şairler; şiirlerinin kurulmasında, onun bu tür kitaplarından yararlanırlar.

Bütün Şiirlerim'in başında ‘‘Bir zamanlar ben de...’’yi okurken, ben de duygulandım. İnsanın, hele bir şairin anıları içinden vefa borçlarını ödemesi onurlu, şairce bir iştir.

‘‘Gürlevik, Mersin Toroslarında, Demirışık köyü yakınlarında bir yerin ve su kaynağının adıdır. Yazları su içtiğim bir yer. Ama 1955'e kadar. Ve ezik ot, çam pürenleri, reçina kokusu, görünmeyen keçilerin çıngırak sesleri...

Ve bunların arasında iki yüz ve iki ses: Yılmaz Pütün (Güney) ve Nihat Ziyalan. Bu kitapta yer alan şiirlerin çoğunun ilk okurları Nihat ve Yılmaz'dı. Şimdi biri Paris'te Pere-Lachaise Mezarlığında, öteki Avustralya'nın bir kentinde. Oysa birlikte yaşlanacaktık. Olmadı... Şimdi, onlarsız, bir zamanlar on sekiz yaşında ben olan delikanlıyla yan yana yürüyorum ve Gürlevik'i bu delikanlının bir parçası olan Yılmaz ve Nihat'a adıyorum. Özlemle.’’

Gürlevik, ilk şiir denemelerinin, karalamalarının yer aldığı, iyi şiirin yeşermeye hazır tohumlarını barındıran şiirler toplamı.

İlk gençlik şiirselliğinin içten örnekleri.

Alırsa Babam Bana Piştov, kitabın son ve bana kalırsa en iyi şiiri:

‘‘sevsem korkularınız ne başka fes rengi/of bir de ne kötümser içkidir akşam/başörtülü ve aile bahçesi kadarken şamram/bayramda bir babam piştov alacak’’

Sarnıç'tan itibaren şiirin egemen akımlarını gözden geçiriyor, kendi poetikasından süzüyor, yararlanıyor, esintisini hissediyor ama rüzgárına kapılmıyor.

Kişilikli, kendine özgü şiir oluşumunun habercisi bir tavır.

Kargı'da en sevdiğim şiir ise Çil.

Şiirle düyzyazının flörtünden fırlayıvermiş iyi bir şiir.

Aşk için on şiir'de İnce belli bir tema üzerine çeşitleme yapmaktaki maharetini gösteriyor.

Yazıcı'ya'da şiirine tarihin izdüşümünü getiriyor:

‘‘Böyledir işte...Ey Yazıcı!/Anlaşılmaz dostluğu erken ölenlerin;/Ne o, ne de bıçağı göz kamaştıran yenilginin.’’

Kiraz Zamanı'nda Ey Oğul Yazıcı Olursan'ı mutlaka okuyun, şiirinin anahtarından bir tanesi sayılabilir.

Pir Sultan şiiri de; insanımızın haritasını başarılı biçimde çizdiği şiirdir:

‘‘Gölge tanımaz otağın senin/bir yaralı hasret ölümsüz ezgin!’’

Bütün Şiirlerim'in birinci kitabını bitirdiğinizde, iyi bir şairin diğer şiirlerini okuma isteği duyacaksınız.

Bir şairin ilk şiirinden sonraki şiirlerine yaptığı yolculukta ona eşlik etmek zevkli bir uğraştır.

DOĞAN HIZLAN'IN SEÇTİKLERİ

Shakespeare ve Kültür Birikimi Stephen Greenblatt Dost

Zehir Zıkkım Hikayeler Ayla Kutlu Bilgi

Yumurta Dansı Liz Jensen İletişim

Başka Bir Açı Ataol Behramoğlu Gendaş

Arkası Yarın Müge İplikçi Can