Yalan söyleyen çocuk zeki mi?

Bir çocuk neden yalan söyleme ihtiyacı duyar? 

Aslında böyle bir ihtiyaç duymaz. 2 yaş civarındaki çocuklar ‘mış gibi’ davranırlar ve olmayan şeyleri olmuş gibi gösterebilirler. Biz yetişkinler bunu bir yalan gibi algılasak da bu yalan söylemek değildir, aslında onların gelişmekte olan hayal dünyalarıyla ilgili gelişimsel bir durumdur. Çocukların yalan söylemesi konusu çok daha başka sebeplerden kaynaklanır. Kendilerine rol model aldıkları yetişkinleri yani anne babalarını örnek alarak yalan söylerler. Özellikle 3-6 yaş özdeşim döneminde anne babasını kendine doğrudan model alan çocuk ona yalan söyleyen anne babası gibi yalana başvurabilir. Örneğin kahvaltıdan sonra seninle parka gideceğiz deyip gitmeyen ve gitmeme sebebini çocuğuna onun gelişim düzeyine uygun bir dille açıklamayan anne veya baba gibi. Çocuğun gözünde böyle bir davranış öncelikle anne ya da babaya karşı güvenin sarsılmasına sebep olabilecektir. Oysaki çocuk için temel güven duygusunun oluşmaya başladığı bebeklik döneminden itibaren en güvenilir kişiler anne babasıdır. Dolayısıyla çocuk için anne babasına güven duyması için ona verilen sözlerin tutulması ve asla yalan söylenmemesi gerekir.

Peki, çocuk eğer olumsuz bir tavır sergiliyorsa?

Eğer bir anne baba, çocuğunun olumsuz bir tavrından hoşlanmıyorsa ve ona bunu açıklamak yerine aşırı tepkiler veriyorsa, çocuk bunu gizlemek için yine yalana başvurabilir. Özellikle 2 yaş döneminde anne ve baba, çocuğun ısrarlı isteklerini yalan söyleyerek engellemeye çalışıyorsa, çocuk yalanı iyi bir şeymiş gibi algılayabilir.

Sizce yalan söylemek çocuklar için bir zekâ göstergesi mi?

Yalan söyleyen çocukların daha zeki çocuklar olduğu ya da yalanın bir zekâ göstergesi olarak algılanması doğru değil. Çocuklarla ilgili yapılan araştırmalar, onların gelişimleri veya davranışlarına yönelik olarak farklı sonuçlar doğurabilir. Ancak bu durum, çocukların olağan gelişim sürecinde kabul edilen doğruları değiştirmez. Dolayısıyla yalanı bir zekâ göstergesi olarak kabul etmek bizi gerçeğe götürmez. Halk arasında da dikkat eksikliği veya hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar için toplumda “çok zeki olduğu için yerinde duramıyor” veya “çok yaramaz, çok akıllı da ondan” gibi yorumlar yapılabiliyor. Hâlbuki yanlıştır ve bu durum gerçekte müdahale edilmesi gereken bir bozukluktur. Çok hareketli yerinde duramayan dürtüsel davranışlar sergileyen çocukların bu davranışlarını çok zeki oldukları için sergilemezler. Gelişimsel olarak akranlarından daha ileri durumdaki çocukların problem çözme becerileri, sebep sonuç ilişkileri kurmaları, farklı durumlar karşısında farklı çözüm önerileri sunmaları olağan özelliklerdir. Ailesi tarafından uygun ortamlarda doğru ve sağlıklı iletişim kurularak güven ortamında büyüyen çocuklarda bu gibi gelişimsel farklılıklar görülmesi de olağandır. Karşılıklı güven, saygı ve koşulsuz sevgi ortamında büyüyen çocuklar yalana başvurmazlar.

Anne babalara önerileriniz neler?

Anne babalar öncelikle birbirlerine ve elbette çocuklarına yalan söylememelidir. Çocuklarının yaşına ve gelişim düzeyine uygun doğru, güven ve sevgiye dayalı iletişim kurmaya özen göstermeleri önemlidir. Suçlayıcı olmak yerine açıklayıcı olunmalıdır. Dürüst olmak sosyal kabulde son derece önemli özelliklerden biridir. Dürüst olduğunuzda size güven duyulduğunda özgüveniniz artar ve etrafınızda daha çok sevilen ve iletişim için arkadaşlık dostluk için tercih edilen bir birey olabilirsiniz ki aynı durum çocuklar için de geçerlidir. Yalan söyleyene başta kendisi olmak üzere başkalarını da zor durumda bırakan çocuklar içinde bulundukları sosyal ortamlardan uzaklaştırılırlar ve bu durum bu çocukların yalnız kalmalarına, benlik saygılarının zarar görmesine sebep olabilir. Bu nedene hiçbir birey doğrudan vazgeçmemelidir.

ÇOCUĞU YALAN SÖYLEYEN AİLELERE 5 ÖNERİ

-- Ani tepkilerden kaçının, suçlamayın, bağırmayın, kızmayın.
-- Çocuğa ‘yalancı, yalan söylüyorsun’ gibi sözler söylemeyin. Yalan sözcüğünü hayatınızdan çıkarın.
-- Eğer bir yalanla karşılaşırsanız önce kendi yaşantınızı gözden geçirin.
-- Hayali hikâyeler anlattığında çocukla zıtlaşmayın. “Hımm ilginç hikâye” deyip, geçin.
-- Yalanın panzehri sevgi ve özgüvendir. Ona değerli olduğunu hissettirin.

HADİ ANNE GİDELİM

Akvaryum yapalım mı?
Bu atölyede çocuklar kendi akvaryumlarını tasarlayacak ve sonra da istediği balıkları seçip besleyecek.
Yer: İstanbul-Sea Life&Kidsnook
Tarih: Yarın
Saat: 12.00/14.00/15.00
Fiyat: Ücretsiz
Tel: (0531) 639 46 02 

Galaksi mimarı
Uzay meraklısı çocuklar bir araya gelip onlara verilen uzay görevini yerine getirecekler. Böylece hem uzayı tanıyacaklar hem de işbirliği yapmayı öğrenecekler.
Yer: İstanbul-Zorlu Center
Tarih: Bugün/Yarın
Saat: 12.00
Fiyat: Ücretsiz
Tel: (0212) 924 01 33

Balerin prensesler
Babalarının krallığının tehlikeye girmesi üzerine Balerin Prensesler, ülkelerini kurtarmak için birlikte çalışmak zorunda kalacaklar. Bu oyunda çocuklar aile birliğinin önemini öğrenecek.
Yer: İstanbul-Uniq Hall
Tarih: Yarın
Saat: 14.00
Fiyat: 33 TL
Tel: (0212) 286 03 91

Alis harikalar diyarında
Büyük küçük herkesin çok sevdiği Ali Harikalar Diyarında masalı, Tekirdağlı çocuklar için sahneleniyor.
Yer: Tekirdağ-Çorlu Memduh Şevket Esendal Sahnesi
Tarih: Bugün
Saat: 13.00/15.00
Fiyat: 18 TL
Tel: (0282) 684 76 87 

Maşa ile Kocaayı
Çocukların çok sevdiği Maşa ile Koca Ayı eğlenceli, müzikli, bol oyunlu, şakalı bir gösteriyle sahnede.
Yer: Eskişehir-Zübeyde Hanım Kültür Merkezi
Tarih: Bugün
Saat: 14.30
Fiyat: 38,50 TL
Tel: (0222) 221 22 06

HAFTANIN KİTABI

‘Steam nedir?’ kitabı, öğretmenlere ve ebeveynlere hem pratik bir etkinlik ve deney kaynağı, hem de çocuklarımıza iletişim, eleştirel düşünme, işbirliği ve yaratıcılık temel prensiplerini öğreten bir rehber olacak.
Yayınevi: Dinozor Çocuk
Yazar: Vivet Pitelon Sparkes
Tür: Bilim-Düşünce
Sayfa: 168
Fiyat: 20 TL 

ÇOCUKLA SEYAHATİN PÜF NOKTALARI NELER?