Türk ÅŸirketlerinin durumu belirsiz

Güncelleme Tarihi:

Türk şirketlerinin durumu belirsiz
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 12, 2003 00:00

Irak'ta yönetim belirsizliÄŸi ve Körfez savaşı sonrası bu ülkeye uygulanan ambargonun kaldırılması halinde, Türkiye'nin Irak'a yönelik ticaretinin nasıl etkileneceÄŸi konusunda farklı yorumlar yapılıyor.ABD ve Ä°ngiltere tarafından hazırlanarak BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Güvenlik Konseyi üyelerine sunulan Irak'a yönelik ambargonun kaldırılmasına iliÅŸkin karar tasarısı, Türkiye'nin, Petrol Karşılığı Gıda Programı çerçevesinde sözleÅŸmeye baÄŸlanan 2.5 milyar dolarlık satışının gerçekleÅŸme ihtimalini tehlikeye düşürüyor. Ancak akreditifi açılmış 200 milyon dolarlık sözleÅŸmenin ise gerçekleÅŸme ihtimali yüksek görülüyor. Dış Ticaret MüsteÅŸarlığı ve Dış Ekonomik Ä°liÅŸkiler Kurulu (DEÄ°K) yetkililerinden edinilen bilgiye göre, Petrol Karşılığı Gıda Programı kapsamında, Türkiye ÅŸimdiye kadar 2 milyar 516.8 milyon dolarlık satış için Irak tarafı ile sözleÅŸme imzaladı.     Bunun 1 milyar 926.7 milyon dolarlık bölümü BM tarafından onaylandı. Bu özleÅŸmelerden 200 milyon dolarlık bölümüne ise akreditif açıldı.  Ancak ABD ve Ä°ngiltere'nin Irak'a yönelik harekatından sonra, BM tarafından alınan kararlar doÄŸrultusunda oluÅŸturulan gıda maddelerine iliÅŸkin öncelikli mallar listesinde, 73 milyon dolarlık sözleÅŸmenin bulunduÄŸu belirlendi. Halen, bu malların satışı konusunda BM'nin ilgili ÅŸirketlerinin incelemeleri ve tespitleri sürüyor. Sevkiyatına baÅŸlanamadı. Yetkililer, imzalan sözleÅŸmelerden toplam 1 milyar 32.9 milyon dolarlık bölümün de, BM'nin daha sonra yayımladığı geniÅŸletilmiÅŸ öncelikli mallar listesinde yer aldığına dikkati çektiler. Ä°kinci öncelikli mallar arasında, gıda yanında eÄŸitim, saÄŸlık, temizlik, elektirik malzemeleri de bulunuyor.  BM'nin, Irak'a yönelik Petrol Karşılığı Gıda Programı'nın  uygulanması konusunda BM Genel Sekreteri'ne yetki verilmesine iliÅŸkin kararı uyarınca, programın uygulanma süresi 3 Haziran'da dolacak. ABD, yaptırımların kaldırılması konusunda bu tarihe kadar karar alınmasını istiyor.     BELÄ°RSÄ°ZLÄ°K AÅžILMAYA ÇALIÅžILIYOR Yetkililer, Petrol Karşılığı Gıda Programı'nın kaldırılması halinde Türkiye'nin mevcut sözleÅŸmelerinin nasıl etkileneceÄŸi konusunda bir belirsizlik olduÄŸunu dile getiriyorlar.  Fransa, Rusya, Çin, Türkiye, Suriye gibi Irak ile program kapsamında sözleÅŸme imzalayan ülkelerin, sözleÅŸmelerin gerçekleÅŸtirilmesi konusunda bir geçiÅŸ süreci saÄŸlanması için BM nezdinde siyasi giriÅŸimlerini sürdürdüğü belirtiliyor.  Uzmanlar, Irak ile yapılan sözleÅŸmelerin geçerliliÄŸi konusunda hukuki belirsizlik bulunduÄŸunu, BM'nin, sözleÅŸmelerin uygulanması konusunda geçiÅŸ süreci verilmesi yönünde karar vermemesi halinde, Türk firmaları açısından ihracat riski doÄŸacağına iÅŸaret ediyorlar. Bu açıdan, mevcut sözleÅŸmelerin gerçekleÅŸmesinin saÄŸlanması konusunda siyasi giriÅŸimler büyük önem taşıyor.      ABD ve Ä°ngiltere'nin BM'ye sunduÄŸu tasarısında, Petrol Karşılığı Gıda Programı'nın birkaç ay daha devamı konusunda da alternatif bulunduÄŸuna iÅŸaret eden yetkililer, ABD'nin en azından akreditifi açılmış sözleÅŸmelerin gerçekleÅŸmesi konusunda imkan saÄŸlamasını beklediklerini kaydettiler.  Bu durumda, Türk firmalarının akreditifi açılmış 200 milyon dolarlık sözleÅŸmesinin gerçekleÅŸtirilmesinin mümkün olabileceÄŸi ifade ediliyor.  Verilen bilgiye göre, petrol satışları nedeniyle Irak'ın, BM denetiminde oluÅŸturulan fonda, 10 milyar dolarlık hemen ödemelerde kullanılacak, tahsisatı yapılmış parası bulunuyor.  Fonda bulunan 14 miyar dolarlık paranın kullanımı konusunda ise ÅŸimdiye kadar bir tahsisat yapılmadı. BM'nin, tazminatlar fonunda bulunan 3.2 milyar dolarlık kaynağı da harekat baÅŸlamadan önce sevkedilen ancak Irak tarafına ulaÅŸmayan, talan edilen mallara iliÅŸkin tazminatların ödenmesinde kullanmayı öngördüğü belirtiliyor. Bu kapsamda, Türk firmalarının, sevkiattan sonra talan edilen veya Iraklıların eline ulaÅŸmayan malı bulunmadığı belirtiliyor.      AMBARGONUN KALKMASI DURUMU  DiÄŸer taraftan, BM'nin Irak'a yönelik yaptırımları kaldırması durumunda, Türk firmalarının ihracatlarının olumlu etkilenmesi bekleniyor. Türk firmalarının Irak'ın yeniden imarı konusunda iÅŸ alabilmek için giriÅŸimlerini sürdürdüğü, her platformda bu pazardan pay alması muhtemel ABD firmaları ile görüştüğünü belirten yetkililer, bunun gerçekleÅŸmesi halinde, Türkiye'den bu ülkeye, inÅŸaat malzemesi yanında iÅŸgücü ihracatının da oldukça yüksek seviyelere ulaÅŸabileceÄŸine iÅŸaret ediyorlar.     Bunun ötesinde, mesafenin yakınlığı ve bazı fiyat avantajları nedeniyle Türkiye'den, Irak'a, gıda, tüketim, temizlik, imalat sanayii, elektrikli makinalar, inÅŸaat malzemeleri gibi pek çok alanda acat olanağı bulunduÄŸu vurgulanıyor.  Yetkililer, halen, Türk firmalarının ABD'nin Kuzey Irak'taki unsurlarına ve yardım kuruluÅŸlarına mal satmaya devam ettiÄŸine dikkat çekiyorlar.  DEÄ°K HAZIRLANIYOR  DiÄŸer taraftan DEÄ°K, Irak'taki mevcut durumun ve muhatapların belirlenmesi için Mayıs ayı sonunda veya Haziran ayı başında, çok dar bir heyet ile Irak'a gitmek için hazırlık yapıyor. Türkiye'nin Irak Büyükelçisi'nin döndüğüne iÅŸaret eden DEÄ°K yetkilileri, güvenlik konusunda önlemlerin tamamlanması halinde, bu ziyareti en kısa sürede gerçekleÅŸtirmeyi planladıklarını söylediler.  Ancak, bankacılık sisteminin durumu ve Irak'ın petrol gelirlerinin nasıl kullanılacağına iliÅŸkin sorunlar nedeniyle, ambargonun kalkmasından sonra, Türkiye'nin Irak'a yönelik serbest ticaretinin canlanmasının yıl sonunu bulabileceÄŸi ifade ediliyor.      ABD ve Ä°ngiltere'nin BM Güvenlik Konseyi'ne sunması beklenen karar tasarısında, silah dışında Irak'a yönelik ambargoların kaldırılması, petrol ve doÄŸalgaz gelirlerinden ''Irak Yardım Fonu'' oluÅŸturulması öngörülüyor.  Uluslararası nitelik taşıyacağı bildirilen fon, Irak Merkez Bankası'na baÄŸlı olacak. Fonun yönetim kurulunda ise IMF, Dünya Bankası ve BM temsilcileri görev alacak. Fonda toplanacak paralar, ABDve Ä°ngiltere tarafından harcanacak. Bu 2 ülke bu konuda Irak geçici yönetimine danışacak. Ancak BM kaynakları, geçici yönetimin de yine ABD ve Ä°ngiltere tarafından belirleneceÄŸine dikkati çekiyorlar. Irak'ın Kuveyt'in iÅŸgalinden zarar görenlere ödenecek tazminatlar da yine fondan karşılanacak. Ancak ÅŸimdiye kadar Irak'ı petrol gelirlerinden yüzde 25 oranında kesilen tazminat fonu payı yüzde 5'e düşürülüyor.  Fondaki para, Irak halkının insani ihtiyaçlarının karşılanması, ekonomi ve altyapının onarılması amacıyla kullanılacak.      BÄ°LGÄ°N AYGÃœL: ''SÖZLEÅžMELER GEÇERLÄ°'' Türkiye'den Irak'a yönelik ticari heyet gezilerini ve fuarlara katılımı organize eden Forum Fuarcılık'ın sahibi Bilgin Aygül, Petrol Karşılığı Gıda Yardımı kapsamında imzalanan ve BM'nin onayladığı sözleÅŸmelerin hukuken geçerli olduÄŸunu söyledi.  Aynı program kapsamında ABD'nin de Irak'tan petrol satın aldığını buÄŸday sattığını anlatan Aygül, ''bu sözleÅŸmelerin altında BM'nin onayı var. Bir iÅŸgal, hukuk sistemini deÄŸiÅŸtirmez. Uluslararası hukuk kuralları gereÄŸi, BM'nin onayladığı bu sözleÅŸmeler geçerlidir'' dedi.Â
Haberle ilgili daha fazlası:

BAKMADAN GEÇME!