Domuzdan insana karaciğer nakli ile ‘umut başkenti’ olalım

- İnönü Üniversitesi Karaciğer Nakli Enstitüsü Başkanı Prof. Sezai Yılmaz’ın Malatya’ya, dolayısıyla ülkemize Nobel kazandıracak bir projesi var. Bu projenin gerçekleşmesi için 20 milyon lira gerekiyor. Ben 1 milyon lira vereceğim. Kalan 19 milyon lirayı Malatyalı iş insanlarından birlikte toplayalım.

Nuryıldız Tekstil’in sahibi Şahin Nalbant’ın Turgut Özal Tıp Merkezi’nin yanına yaptırdığı 102 odalı ikinci konukevi için Malatya’ya gittiğimizde Prof. Yılmaz’a konuyu sordum, yanıta Ethem Sancak’tan girdi:

- Ethem Bey’in bir yakınına merkezimizde karaciğer nakli operasyonu yaptık. O operasyon sonrası İstanbul’da buluştuğumuzda kendisine Karaciğer Nakli Enstitüsü bünyesinde kurmayı hedeflediğimiz Araştırma Merkezi’nden söz ettim. Sohbette Rektörümüz Prof. Ahmet Kızılay da vardı.

Ardından Araştırma Merkezi konusunu açtı:

- Araştırma Merkezi, doğrudan “Xenotransplantasyon” denen farklı türlerden organ nakline yönelik bir merkez olacak. Yani, amaç insan karaciğeri, böbreği veya diğer organlarına benzer organları diğer canlılarda oluşturmak.

Çalışmaların merkezinde kendilerinin yanı sıra genetik mühendislerinin de olacağını belirtti:

- Günümüzde diğer canlılardan karaciğer nakline en uygun hayvan domuz. Kolaylıkla temin edilebiliyor. Domuz, 6 ayda erişkin hacmine ulaşıyor. Bir seferde 12 yavru doğurabiliyor.

Bu yöntemle donör organlarının sınırsız ikmalinin söz konusu olacağını vurguladı:

- Ayrıca domuzun karaciğer anatomi ve fizyolojisi insana oldukça benzer beslenme, yaşatma ve bakım maliyeti düşük.

Domuzun pislik içinde yaşaması konusundaki tedirginliği kıracak ayrıntı üzerinde durdu:

- Artık ciddi hijyenik koşullar sağlanabiliyor. İmmünolojik çalışmalarda önemli ilerlemeler sağlandı. Enfeksiyon aktarma riski oldukça düşüktür.

Bir takım virüslerden temizlenmiş domuzların artık üretilebildiğini belirtip, ekledi:

- Genetik mühendislikle ilgili deneyimler oldukça fazla.

Dünyada yapılan araştırmalara değindi:

- Domuzdan insana karaciğer nakli çok az yapılmış. Daha çok maymun türlerinden insana karaciğer nakli yapılmış. En uzun yaşayan 72 gün hayatta kalmış. Bununla ilgili bilimsel makale 1993’te yayınlandı.

Günümüzde domuzdan sıklıkla maymun türlerine nakil yapıldığını kaydetti:

- Bu nakiller sanki insan en son maymun türlerinden evrilmiş düşüncesiyle yapılıyor. Burada da 25 günlük yaşamlar bildirilmiş.

Bu noktada karaciğer nakli ihtiyacı ile ilgili verileri paylaştı:

- Her yıl ülkemizde 1500, bölge ülkelerinde 25 bin, dünyada ise 200 bin hasta karaciğer nakline ulaşamadığı için ölüyor.

Çözüme ilişkin formülleri ortaya koydu:

- Organ bağışını artırmak: Bu konuda gayretler önemli ama sorun yaşandığı ortada.

- Yapay organlar: 3D printing çok zaman alacak gibi görünüyor.

- Xenotransplantasyon: 5 yılda neden olmasın? Yeter ki çok çalışalım. Çalışmanın önünde kimse duramaz. Ne Avrupa, ne de Amerika. İnanın o zaman Malatya gerçekten dünyada umudun başkenti olur.

Malatya’yı dünyada “umudun başkenti” yapmak için 20 milyon lira gerekiyor...

Bu kaynağı oluşturmak zor olmasa gerek, değil mi?

2 MİLYON LİRA TAHSİS EDİLDİ

İNÖNÜ Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Karaciğer Nakli Enstitüsü Başkanı Prof. Sezai Yılmaz, hedefledikleri Araştırma Merkezi’nin maliyetini ortaya koydu:

- Araştırma Merkezi’nin binası için 10 milyon lira lazım. Genetik Mühendisliği Laboratuvarı, Biyobanka ve diğer kısımlar için de 10 milyon liraya ihtiyaç duyuluyor.

Rektör Prof. Ahmet Kızılay’ın attığı adımı paylaştı:

- Rektörümüz laboratuvarın başlangıç gereksinimleri için 2 milyon lirayı tahsis etti.

Dünyada bu konuyla ilgili çalışmanın çok az merkezde yapıldığını belirtti:

- Sanırım 10 civarında merkezde Xenotransplantasyon araştırmaları yapılıyor. En iyilerin başında ABD’nin Boston ve Indiana kentlerindeki merkezler geliyor. Indiana’daki merkezle yakın ilişkimiz var.

2 BİN 500 NAKLİN % 85’İ CANLI VERİCİDEN YAPILDI

PROF. Sezai Yılmaz, İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Karaciğer Nakli Enstitüsü’nün dünyada en fazla karaciğer nakli yapan birkaç merkez arasında olduğunu anımsattı:

- Bugüne kadar 2 bin 500’ün üzerinde karaciğer nakli yaptık. Bunların yüzde 85’i canlı vericiden gerçekleşti.

Şu noktanın altını çizdi:

- Sağlıklı insanların bir yakınını yaşatmak için organ vericisi olması zor bir durum.

Gelecek gördüğü formülü yineledi:

- Canlı vericili operasyonların önüne geçecek proje “Xenotransplantasyon” olacak.