Çöpler ve İliç’in kaderi mi, kısmeti mi

Bir boru hattındaki flanşın (boruları birleştiren parça) ayrılması sonucunda maden sahasında bir sızıntı olduğu, bu sızıntının içeriğinde siyanür de olduğu aktarıldı. Firma kaza bölgesinin bilimsel yöntemlerle temizlendiğini açıklarken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 3 ay kapalı tutuldu. Tesis iyileştirmeler sonrasında verilen izinle tekrar faaliyete geçti. 

Anagold Madencilik’in, yüzde 80’in sahibi Alacer Gold Madencilik ve yüzde 18.5’i Çalık Grubu şirketlerinden Lidya Madencilik ve yüzde 1.5’i yine Çalık Grubu şirketlerinden Banka Kombëtare Tregtare’ye ait. Türkiye’de kurulu ana hissedarı Alacer Gold’un yüzde 100’üne sahip SSR Mining, ABD merkezli. SSR Mining’in yüzde 100’ü halka açık ve hisseleri ABD’de Nasdaq, Kanada’da Toronto Borsası ve Avustralya Sydney Borsası’nda olmak üzere 3 borsada işlem görüyor.

SSR Mining, Türkiye’deki Çöpler Madeni dışında ABD, Kanada, Arjantin’de de altın madeni işletmeciliği yapıyor.

Dünyada siyanür, altını aramada değil cevherden ayrıştırmakta kullanılıyor. Bu yüzden altınların ayrıştırıldığı tesislerin kurulduğu yer, alınan güvenlik önlemleri çok önemli. 80 ülkede yaklaşık 900 tane altın-gümüş madeni var. Türkiye altın üretiminde Avrupa’da birinci sırada.

Türkiye’de madenciliğin doğru platformlarda tartışılması gerekiyor. Maden sahalarının ve maden işletmelerinin, tesislerinin doğaya ve insanlara zarar vermemesi için her türlü önlemin alınması ve bunların bilimsel gerçeklikler ışığında belirlenmesi şart. Altın dahil hiçbir maden insan hayatından, çevreden ve geleceğimizden daha önemli değil.

KÖYE, İLÇEYE SANKİ PİYANGO VURDU

-Yaşanan kaza nedeniyle gündem olan altın madeninin bulunduğu Çöpler köyü ve bağlı olduğu İliç ilçesinin hikâyesi enteresan. Erzincan il merkezine 116 km uzaklıktaki İliç’in kaderini iki önemli olay değiştiriyor.

ÇÖPLER KÖYÜ ESKİ HALİ

ÇÖPLER KÖYÜ YENİ HALİ

-İlk olay Kuruçay adıyla Kemaliye ilçesine bağlı bucak merkezi iken, 1938 yılında demiryolunun İliç’ten geçmesi üzerine Kuruçay kaza merkezi İliç’e taşınarak ilçe yapılması. İlçe ekonomisi o tarihlerde hayvancılık ve tarıma dayalı. Erzincan tulumu olarak bilinen peynirin üretimi yoğun bir şekilde yapılıyor.

-İkinci kritik olay 2000’li yıllarda altın madeni aramalarının başlaması. 2010 yılına gelindiğinde de altın madeni işletmesi resmi olarak açıldığında da ilçenin kaderi değişiyor. Altın madeni işletmesi, ilçe halkının en önemli geçim kaynağı haline gelirken, bölge hem ekonomik hem sosyal olarak önemli bir değişime uğruyor.

-Anagold, şu anda alt yüklenicileriyle beraber 2 bin 700 kişiye iş imkânı sağlıyor. Bunun yüzde 50.5 yerel halktan yani İliç ve çevresinden.

- Çöpler Madeni ile bölge halkının kaderi de değişmiş durumda. Anagold Madencilik’in sağladığı istihdam ve tüm işlerini İliç üzerinden yapması ilçenin çehresini de değiştirmiş.

İLİÇ MERKEZLİ 116 FİRMA İLE İŞ

-Madende ihtiyaç duyulan herhangi bir ürün İliç’ten alınıyor yoksa bile öncelikle ilçe esnafının temin etmesi sağlanıyor ve ilçeden alınıyor.

-Yerel firmalar maden işletmesine, inşaat, elektrik, mekanik gibi taahhüt işleri, Catering, personel taşımacılığı, binek araç kiralama, ağır iş makinası kiralama, personel kiralama, temizlik hizmetleri ve benzeri birçok işkolunda mal ve hizmet satıyorlar.

-Sadece İliç merkezli 116 yerel firma Anagold Madencilik firması ile aktif olarak iş yapıyor.

- Madenden kaynaklı devletin madencilik hakkı nedeniyle İliç Kaymakamlığı’nın bütçesi, Erzincan Valiliği’nin bütçesine yaklaşmış durumda.

EV FİYATLARI İSTANBUL’LA YARIŞIYOR

-Bunun sonucu olarak doğu bölgelerinde çok fazla rastlanmayan örneklere İliç’te görmek mümkün. Örneğin yerel iş insanlarının kullandığı Porsche Cayenne marka otomobiller, Jeep’ler, son model kamyonetleri İliç sokaklarında görebilirsiniz.

-Konutta da metrekare fiyatları İstanbul’daki lüks semtlerle yarışır.

-Çöpler Madeni ile yaşanan İliç ekonomisindeki canlılık, ilçenin refah düzeyini bir taraftan yukarı çekerken diğer taraftan tersine göçü de başlatmış. Doğuda tersine göç alan ender ilçelerin başında geliyor.

-İlçe nüfusu altın madeni işletmeye başlamadan önce 2009 yılında 6 bin 159 kişi iken, şu anda 9 bine dayanmış durumda. 2022 verilerine göre ilçe nüfusu 8 bin 905 kişi.

KÖY EVİ GİTTİ VİLLA GELDİ

-Türkiye’de özel sektöre ait ilk “Tam Yeniden Yerleşim Projesi” Anagold Madencilik AŞ tarafından Çöpler Köyü’nde gerçekleştirilmiş.

-Maden çalışma sahası içerisinde kalan 293 nüfuslu Çöpler köyü, tüm evleri, müştemilatları, camisi ve mezarlığı dahil olmak üzere bunlara ek olarak sosyal binası, market, çocuk parkı ve ilkokul binası da olmak üzere maden sınırlarının 1,5 km dışına, Karasu Nehri’nin yakınındaki Gembaşı mevkisine 2012 yılında taşınıyor.

-Köylüler baraj gölü manzaralı villa tarzı evlerinde yaşamaya başlıyor.

FONA ONS BAŞI 2 DOLAR

-Madenle herhangi bir şekilde iş yapma imkânı bulamayan yerel halka ulaşmak, onlara da katkı yapmak, iş imkanı sağlamak üzere Anagold Sosyal Kalkınma Fonu kuruluyor.

-Her yıl her ons başına 2 dolar, Fon için bağımsız olarak banka hesabına konuyor.

-Madenle iş yapmayan bölge halkı, arıcılık, hayvancılık gibi projelerle başvuru yapıyor. Bağımsız denetim firmasının onay verdiği projelere destek olunuyor. 3 yıl boyunca projenin nasıl geliştiği konusunda takibi yapılıyor.

-Anagold Sosyal Kalkınma Fonu’nda 41 köy hedefe alınmış. Bugüne kadar projelere toplam 140’ün üzerinde projeye 1.2 milyon dolarlık katkı yapılmış. Projelerin, 51’i arıcılık, 67’si tarım ve hayvancılık, diğerleri de küçük işletme gelişimi ve sosyal kalkınma üzerine.

İliç ve Çöpler’in hikayesi böyle.  Bölgede bulunan altın yöre halkını da olumlu etkilemiş, etkiliyor. Ama daha önce de belirttiğim gibi... Önce çevre, önce sağlık, önce insan...