Babaannemiz de vegan mıydı?

Joker filminin aktörü Joaquin Phoenix’in ısrarları sonucu Altın Küre töreninde son dakika değişikliği yapılarak vegan menüye geçildi. SAG Ödülleri’nde de akşam yemeği menüsü vegandı. Oscar’da menünün yüzde 70’i vegan, yüzde 30’u vejetaryen, balık ve etten oluşturuldu.

VEGANLIK NEDİR?

Vegan ya da veganlık, beslenme ihtiyacını hayvansal gıdalar yerine bitkisel gıdalardan sağlamak anlamını taşıyor. Vegan yaşam tarzına göre hayvandan gelen et ve süt ile birlikte, yine hayvansal yağlarla üretimi gerçekleştirilen ürünlerin kullanımı doğru bulunmuyor. Bu felsefede sağlıklı yaşamak kadar çevresel etiğe uygun beslenmek de önem taşıyor. Peki, Vegan nedir? Veganlık ne demektir.
Vegan kelimesi, 1944 yılında Elsie Shrigley ve Donald Watson tarafından vejetaryen (vegetarian) kelimesinden türetilmiş. Veganizm, et ve süt ürünleriyle birlikte hayvan kaynaklı yumurta, bal, deri, süet, yün ve ipek gibi ürünleri de reddeder. ” Veganlığın temelinde çevreyi koruma, sağlıklı beslenme, dini inanışlar gibi sebepler olsa da; en büyük neden, hayvanlara saygı... Günümüzde çiftliklerde hayvanların çok kötü şartlarda yetişmekte, eziyet görmekte ve bazılarının kötü şartmarda kesildiği sır değil.
Öte yandan vegan beslenme, dikkat edilmezse kalsiyum, protein, B12 vitamini ve D vitamini gibi bazı eksikliklere yol açabilir. Ancak iyi dengelenmiş bir vegan diyeti, son derece sağlıklı. Hatta bu tip vegan diyetin, çocuklar için bile uygun olduğu uzmanlar tarafından ortaya konmuş.

VEGAN BESLENME

Peki veganlar ne yiyorlar? İnek sütü yerine soya sütü, peynir yerine tofu veya soya sütüyle yapılmış peynir, yumurta yerine nişastalı ve patates/kabak püreli karışımlar, yoğurt yerine de vegan maya ve soya sütüyle yapılan vegan yoğurt gibi ürünler tüketiyorlar. Vegan ürünlerin tadını diğerlerinden ayırmak çok zor.
Vegan beslenme denilince neden akla Avrupa ve Amerika’dan devşirme tarifler ve ürünler geliyor? Neden kinoa, avokado, tatlı patates vegan menülerinin baştaşacıdır anlayamıyorum.
Ülkemiz bir gastronomi cenneti. Bu cennette yüzlerce aslı vegan ama adına vegan denmeyen yemek mevcut. Bunlardan bazılar: Kısır, Ege ot yemeklerinin tamamı, mercimek köftesi, Vakfıkebir Ekmeği, aşure, kuru fasulye, mercimekli bulgur pilavı, nohut dürüm, Babüğannüş gibi mezeler... Bunlar, bizim damak tadımıza uygun geleneksel tatlar.

ANTAKYA, EGE VEGAN MIDIR?

Dünya gastronomi şehirlerinden olan Antakya’da meze kültürü bir vegan cenneti, Ege’nin sebze ve zeytinyağlıları da. Veganlar için kültürümüz hem tarihi hem de gastronomik açıdan bir dünya markası. Bir oruk misal... Hepsinin bir hikayesi var. Anadolu kültüründe her yemeğin bir hikayesi var gerçi. Ancak Kültür ve Turizm Bakanlığı çok önemli bir adım attı 2020 yılını Gastronomi Yılı ilan etti. Bu çok önemli adım için ülkesini seven insanlar olarak daha çok çalışıyoruz. Tam da bu aşamada dünyaya açılmak isterken biz vegan beslenme trendi büyük bir ivmeyle kapımızı çaldı.
Vegan beslenmeyi her ortamda anlatmaya çalışan Kevser Başkaya, bu yükselen trendi de arkasına alarak vegan beslenmeyi Türk gastronomisi ile birleştirme fikrini ortaya attı. Fikir çok beğenildi ve değer gördü.
Ancak biz henüz vejetaryeni dahi zor sindirmişken vegan da nereden çıktı? Hayvancılık endüstrisi, dünyanın kaynaklarını çok fazla ve hızla tüketiyor. Bunun yanısıra sağlık konusundaki artan endişeler, bilimsel yayınların ve raporlarında desteğiyle bizi vegan beslenmeye doğru götürüyor.
2019’da Kanada Hükümeti beslenme önerilerini değiştirdi: Öneriler bitkisel beslenme yönünde. Gerekçe olarak gezegenin sürdürülebilirliği, sağlık için daha fazla bitkisel yiyecekler yememiz yönünde.
Öyle görünüyor ki vegan beslenme konusunu önümüzdeki günlerde daha çok konuşulacak.